W ostatnim czasie w związku z wejściem w życie nowych kryteriów oceny ofert w przetargach pisemnych pojawiło się zdaniem Wielkopolskiej Izby Rolniczej wiele niejasności i wątpliwości. Zgłaszają je sami członkowie samorządu rolniczego, ale także i rolnicy zainteresowani dzierżawą gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom WIR zorganizowała w dniu 30 stycznia br. w Poznaniu spotkanie z przedstawicielami Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w Poznaniu.
Tematykę kryteriów przedstawił Marek Czarnecki Zastępca Kierownika Sekcji Gospodarowania Zasobem. Szczegóły dotyczące tej kwestii i uwagi WIR znajdziecie Państwo tutaj. Zgodnie z przedstawioną prezentacją w Wielkopolsce rozkład punktacji wygląda następująco:
- odległość gospodarstwa rolnego oferenta od wydzierżawianej nieruchomości ZWRSP 30 punktów, co stanowi 23,1% ogólnej punktacji.
- powierzchnia nieruchomości rolnych nabytych lub wydzierżawionych z ZWRSP 30 punktów, tj. 23,1%.
- intensywność produkcji zwierzęcej w gospodarstwie oferenta 20 punktów, tj. 15,4%.
- młody rolnik 25 punktów, tj. 19,2%.
- powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie rodzinnym rolnika 25 punktów, tj. 19,2%.
Obecnie wysokość czynszu dzierżawnego nie stanowi już kryterium w przypadku przetargów ofertowych, a jedynie w przypadku kryteriów ustnych.
Dyrektor ANR OT w Poznaniu Wojciech Perczak wyjaśnił, że w Wielkopolsce, zgodnie z decyzją Terenowej Rady Społecznej, dla wszystkich gruntów powyżej 2 ha organizowane będą przetargi ofertowe. Sprzedaż gruntów do 2 ha odbywa się na starych zasadach, natomiast dla sprzedaży gruntów powyżej 2 ha potrzebna jest zgoda Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dyrektor odniósł się również do kwestii przedłużania umów dzierżaw. W przypadku intensywnej produkcji umowy będą przedłużane. W przypadku dużych gospodarstw ANR będzie starała się wdrażać redukcję 30% gruntów z umowy dzierżawy. W. Perczak wyjaśnił również, że w związku z pojawiającymi się licznymi sygnałami dotyczącymi składania nieprawdziwych oświadczeń w przetargach ofertowych, kandydaci na dzierżawcę wyłonieni w procesie przetargowym, będą bardzo dokładnie sprawdzani przez pracowników ANR, nawet kosztem opóźnień w podpisywaniu umów. Kolejna ważna część wypowiedzi Dyrektora ANR dotyczyła udostępniania przez ANR wyników przetargów, o co od dłuższego czasu postulowała WIR. Zgodnie z tym, tabela wyników z uzyskaną punktacją zatwierdzona przez komisję przetargową, będzie przesyłana wszystkim uczestnikom przetargu. W związku z ta wypowiedzią Dyrektora ANR, rolnik uczestniczący w spotkaniu poprosił o deklarację na forum, że wyniki przetargu, który dotyczył gruntów w obrębie Rybno Wielkie, zostanie udostępniony zainteresowanym rolnikom, gdyż pomimo wielu pism kierowanych do ANR do dnia dzisiejszego nikt nie otrzymał odpowiedzi. Dyrektor Perczak zobowiązał się do niezwłocznego przesłania tej informacji.
Kazimierz Kubczak Przewodniczący Rady Powiatowej WIR we Wrześni zwrócił uwagę na kryminogenny jego zdaniem fakt wyliczania odległości od gruntów, które rolnik dzierżawi, a nie od gruntów, które stanowią jego własność. Już dochodzą sygnały, że pojawiają się rolnicy, którzy zawierają krótkotrwałe umowy dzierżawy gruntów, które znajdują się w bliskim sąsiedztwie nieruchomości ZWRSP przeznaczonych do dzierżawy. Co gorsze, K. Kubczak przekazał, że takie podpowiedzi rolnicy uzyskują od pracowników ANR. Zdaniem Przewodniczącego z Wrześni odległości powinny być liczone, jeżeli nie od siedliska jak postulowała WIR, to od gruntów będących własnością rolnika, bądź potwierdzonych umową dzierżawy u notariusza. Kolejną kwestią poruszoną przez K. Kubczaka był sposób przyznawania punktacji dla młodego rolnika, który dyskryminuje jego zdaniem osoby powyżej 40 roku życia. W. Perczak podzielił pogląd dotyczący liczenia punktów w przypadku odległości od gruntów stanowiących własność rolnika, niestety ANR nie zna jeszcze skali tego zjawiska. W takim przypadku istotna będzie kontrola kandydata na dzierżawę i przypadku stwierdzenia dzierżawy tygodniowej, przetarg zostanie unieważniony. Zdaniem rolników ANR może w tym wypadku wymagać od rolników kopię wniosku o dopłaty obszarowe za poprzedni rok, w którym wskazane są grunty uprawiane przez rolnika, również te dzierżawione na dłuższe okresy czasu.
Mirosław Sanok ze Środy Wlkp. prosił o wyjaśnienie tzw. „słupów” w przetargu na gruntach Murzynowa Kościelnego. Sprawa ta była już poruszana na spotkaniu w Gnieźnie i do tej pory nie ma informacji z ANR o wynikach kontroli tego przetargu. Kolejne pytanie dotyczyło ograniczenia w dzierżawie do 1 pozycji przetargowej, o co wnioskują sami rolnicy. Dyrektor ANR przekazał, że takie ograniczenie będzie stosowane. Odnosząc się do kwestii słupów W. Perczak wyjaśnił, że w takim przypadku kontrola jest długotrwała i potrzebne są twarde dowody na takie postępowanie. Co do przetargów, które już się odbyły i zawarte zostały na okres 1 roku ANR będzie stosowała zasadę porównywalności kryteriów. Będzie dokonana ocena ofert o przedłużenie, w przypadku wysokiej punktacji umowy zostaną przedłużone. Zdaniem zebranych rolników taka sytuacja jest niezrozumiała, gdyż wielu gospodarzy nie decydowało się na udział w przetargach na dzierżawę roczną i teraz zostaną pozbawieni szansy na dzierżawę. Poważnym problemem jest również występowanie rolników posiadających krótkotrwałe dzierżawy o programy rolnośrodowiskowe. Dyrektor Perczak wyjaśnił, iż zgodnie z zaleceniami Biura Prezesa ANR w przypadku rolników, którzy realizują programy pomocowe, w tym rolnośrodowiskowe, umowy na dzierżawę powinny zostać przedłużone na okres realizacji programu. Zdaniem W. Perczaka głosy dotyczące programów rolnośrodowiskowych są bardzo istotne, gdyż problem ten narasta. Zdaniem K. Kubczaka rolnicy, którzy posiadali umowy krótkoterminowe z ANR występowali o programy rolnośrodowiskowe z premedytacją. Istotnym problemem jest tutaj brak współpracy pomiędzy ARiMR oraz ANR.
Bardzo istotną kwestią poruszaną w trakcie spotkania była sprawa doliczania do posiadanych gruntów nieruchomości wygranych w przetargach organizowanych przez ANR. Jest wiele sytuacji, że rolnicy posiadający grunty, np. w 2 gminach i startują w przetargach na kilku obrębach. Tym bardziej, że odległość nie jest liczona od siedliska. Wygrywając nie mają oni doliczanych tych gruntów do powierzchni gospodarstwa w kolejnym przetargu. Dyrektor ANR potwierdził, że taka sytuacja ma miejsce, gdyż jest to dopiero kandydat na dzierżawę i do momentu podpisania umowy dzierżawy, grunty te nie zostaną doliczone. ANR musiałaby czekać do momentu sprawdzenia osoby wygrywającej z rozstrzygnięciem kolejnego przetargu. Niemniej jednak sprawa ta zostanie przeanalizowana przez ANR.
Kolejny problem jaki poruszono dotyczył punktacji dla młodego rolnika i „zerojedynkowego” przyznania punktów, na zasadzie spełnienia lub nie kryterium. W. Perczak wyjaśnił, że sprawa ta została przekazana do Biura Prezesa, jednak w tej sesji przetargowej punktacja w tym kryterium nie zostanie zmieniona. Również zdaniem Dyrektora ANR punktacja ta powinna proporcjonalnie spadać wraz z wiekiem rolnika.
Na spotkaniu zgłoszono również problem poddzierżawiania gruntów ZWRSP. Taka sytuacja ma prawdopodobnie miejsce w obrębie Obra, gmina Wolsztyn i zdaniem zebranych rolników ANR nie sprawuje właściwej kontroli w tym zakresie. Zdaniem Andrzeja Frąckowiaka Przewodniczącego Rady Powiatowej WIR w Szamotułach możliwe jest, że ANR wyraziła zgodę na takie działanie dzierżawcy i konieczne jest wyjaśnienie tej sprawy. Odnosząc się do kryterium młodego rolnika, A. Frąckowiak zwrócił uwagę, że przed wejściem w życie nowej ustawy młody rolnik nie mógł uczestniczyć w przetargach. Dzięki staraniom samorządu rolniczego udało się wprowadzić nowe zapisy w tej kwestii, jednak sposób liczenia tej punktacji jest niesprawiedliwy dla pozostałych rolników. Przewodniczący z Szamotuł zwrócił również uwagę na brak klauzuli o składaniu fałszywych oświadczeń w dokumentacji ofertowej. W. Perczak odnosząc się do tej sprawy wyjaśnił, że oświadczenie to znajduje się wyłącznie we wniosku nr 1, a w pozostałej dokumentacji nie jest wymagane. ANR posiada oświadczenie z prokuratury, że w przypadku dzierżawy oświadczenia te nie powinny być wymagane przez ANR, a jedynie w przypadku sprzedaży gruntów ZWRSP.
Zbigniew Stajkowski wyjaśnił przedstawicielom ANR, że spotkanie to ma na celu przedstawienie problemów z jakimi borykają się rolnicy, gdyż zdaniem samorządu rolniczego reguły przetargów powinny być jasne i sprawdzalne, a WIR jako partner chce włączyć się w te działania ANR. Chcemy pokazać ANR problemy z tej praktycznej strony, jak choćby problemy z określeniem DJP i brak poprawnej możliwości weryfikacji tego kryterium.
Omówiono również problem rozdzielności majątkowej i sytuacji, gdy zostaje ona przeprowadzona w krótkim czasie przed przetargiem. Zdaniem Przewodniczącego Rady Powiatowej w Jarocinie powinny w tym wypadku również zostać doprecyzowane zapisy, aby przeciwdziałać takim działaniom.
Rolnicy z Gniezna zwrócili się do Dyrektora ANR z problemem, jaki zaistniał w momencie składania ofert przez rolników w kancelarii notarialnej, gdyż rolnicy złożyli ponad 500 ofert. Spowodowało to, że osoby te zmuszone były do oczekiwania do późnych godzin nocnych, a w wielu przypadkach do ponownego przyjazdu do Poznania w dniu następnym. Dyrektor Perczak wyjaśnił, że niestety rolnicy muszą liczyć się z takimi niedogodnościami, ale ANR przeanalizuje wprowadzenie takich rozwiązań, które pozwolą na rozwiązanie tego problemu.
Prezes Piotr Walkowski podsumowując część obrad związaną z przetargami zwrócił uwagę, że WIR zwracała już wcześniej uwagę na możliwe problemy z otrzymaniem zaświadczenia z ARiMR o DJP, gdyż Agencja ta posiada informacje tylko i wyłącznie o ilości utrzymywanych sztuk. Rozwiązaniem tutaj może być obrót stada. Niestety nasze uwagi nie zostały uwzględnione, nie tylko w tej sprawie. Zdaniem Prezesa WIR ANR musi znaleźć takie rozwiązania, które będą jasne i przejrzyste. Członkowie samorządu rolniczego biorą udział w komisjach przetargowych, ale trudno jest im brać odpowiedzialność za coś na co nie ma się wpływu. Na chwilę obecną WIR będzie obserwowała rozwój sytuacji, ale nie z ramienia członków komisji przetargowych.
Dalsza część spotkania poświęcona została wydawania rękojmi należytego prowadzenia działalności rolniczej. Prezes P. Walkowski wyjaśnił zebranym, iż kancelarie notarialne wielokrotnie wymagają od osoby nabywającej takiej rękojmi, często na wyrost. Eliza Nawrot- Gulcz z ANR wyjaśniła, iż rękojmia nie jest wymagana m.in. od rolnika indywidualnego. Rolnik indywidualny, jest to osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha oraz posiadająca kwalifikacje rolnicze, a także co najmniej od 5 lat zamieszkała (zameldowanie na pobyt stały)w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres (5 lat) osobiście to gospodarstwo. nabycie nieruchomości rolnej możliwe jest (bez ograniczeń ustawowych) przez osobę bliską zbywcy, jednostkę samorządu terytorialnego, Skarb Państwa lub działającą na jego rzecz Agencję, osoby prawne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, parki narodowe (w przypadku zakupu nieruchomości rolnych na cele z wiązane z ochroną przyrody) lub w wyniku dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego, na podstawie art. 151 lub art. 231 Kodeksu cywilnego, w toku postępowania restrukturyzacyjnego w ramach postępowania sanacyjnego. W każdym innym przypadku w przypadku sprzedaży nieruchomości potrzebna jest zgoda Prezesa ANR.
Na osobie nabywającej nieruchomości rolne w obrocie prywatnym spoczywają obowiązki, które będą kontrolowane przez ANR. Osoba ta jest zobowiązana prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 10 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście. Nabyta nieruchomość nie może być w tym okresie (10 lat od dnia przeniesienia własności tej nieruchomości) zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom. Sąd, na wniosek nabywcy może wyrazić zgodę na dokonanie ww. czynności jeśli konieczność jej dokonania wynika z przyczyn losowych niezależnych od nabywcy.
Na szybkość wydania decyzji przez ANR wpływ ma poprawność złożonej dokumentacji, a w szczególności opinia rękojmi która może być potwierdzona poprzez założenia do prowadzenia działalności rolniczej wraz z opinią ODR, informację o kwalifikacjach rolniczych albo o przystąpieniu do ich uzupełnienia, lub o posiadanym doświadczeniu w prowadzeniu działalności rolniczej, opinię organizacji społeczno-zawodowej rolników, w tym izby rolniczej. W przypadku osoby prawnej rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej można ustalić np. na podstawie statutu działalności osoby prawnej oraz kwalifikacji osób zatrudnionych przez osobę prawną, które prowadzić będą działalność rolniczą).
Barbara Idczak
Biuro WIR
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
