Ponad 70 ton ryb, czyli ponad 350 tysięcy porcji serwowanych sportowcom i przedstawicielom mediów w trakcie igrzysk będzie pochodzić z połowów lub hodowli, które spełniają wymogi MSC lub ASC. Jest to jak dotąd największa ilość certyfikowanych ryb i owoców morza w historii Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich.
Komitet Organizacyjny Igrzysk Olimpijskich Rio 2016 podziela wizję Marine Stewardship Council (MSC) oraz Aquaculture Stewardship Council (ASC), że należy chronić, strzec, wzmacniać i wspierać naturalne zasoby, w tym różnorodność biologiczną na świecie. Mając na uwadze te właśnie cele w 2013 roku Komitet zobowiązał się do podkreślania roli odpowiedzialnie hodowanych oraz pochodzących ze zrównoważonych połowów ryb w trakcie Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich Rio 2016.
Dlaczego ważne jest wsparcie zrównoważonej i odpowiedzialnej produkcji ryb i owoców morza?
Globalny popyt na produkty rybne wzrasta. Zgodnie z najnowszym raportem ONZ FAO konsumpcja ryb i owoców morza na świecie przewyższa wzrost populacji – konsumpcja ryb na osobę wzrosła ze średnio 9,9 kg w latach sześćdziesiątych XX wieku do około 20 kg w roku 2015. Ponadto po raz pierwszy, od kiedy prowadzone są analizy, częściej konsumowane są ryby pochodzące z hodowli niż z połowów.
Ma to trwały wpływ na środowisko. Zgodnie z danymi FAO, blisko jedna trzecia (31,4%) światowych zasobów ryb poławianych jest w sposób niezrównoważony, zaś odsetek zasobów ryb na maksymalnym poziomie biologicznie zrównoważonym zmniejszył się z 90% w roku 1974 do 68,6% w roku 2013. Hodowla ryb, jeśli nie będzie prowadzona w sposób odpowiedzialny, może naruszyć ekosystemy i negatywnie oddziaływać na środowisko, przyrodę oraz lokalne społeczności.
Ryby są istotnym źródłem białka, podstawą zatrudnienia i dochodów dla społeczności na całym świecie. Dla miliarda ludzi, przede wszystkim w krajach rozwijających się, ryby są głównym źródłem białka, a około 200 milionów osób jest zatrudnionych bezpośrednio lub pośrednio w przemyśle rybnym.
MSC i ASC oferują sprawdzone rozwiązania, by sprostać wyzwaniom niezrównoważonego rybołówstwa oraz szkodliwych praktyk hodowlanych. Rybołówstwo i hodowle certyfikowane zgodnie ze standardem MSC i ASC pokazują, że możliwe jest odpowiedzialne korzystanie z zasobów mórz i oceanów oraz hodowla ryb przy jednoczesnej dbałości o środowisko i ochronę żywych zasobów mórz i oceanów dla przyszłych pokoleń.
Gdzie w trakcie Olimpiady serwowane będą ryby i owoce morza z certyfikatem MSC i ASC?
Sportowcy w Wiosce Olimpijskiej będą mogli wybrać islandzkiego dorsza z certyfikatem MSC firmy Visir lub chilijskiego łososia z certyfikatem ASC firmy Los Fiordos. W sumie ponad 75% ryb przywożonych do Wioski Olimpijskiej posiadać będzie certyfikat.
W Wiosce Medialnej podawany będzie chilijski łosoś z firmy Los Fiordos i tilapia firmy Netuno, obie ryby hodowlane z certyfikatem ASC.
W centrach medialnych, dziennikarzom telewizyjnym i prasowym serwowane będą tilapia firmy Netuno
i chilijski łosoś firmy Los Fiordos, oba z certyfikatem ASC, oraz kanadyjski łosoś keta z certyfikatem MSC firmy Albion.
Brazylijski McDonalds przez całe igrzyska na terenie całego kraju serwować będzie kanapki McFish wyłącznie z argentyńską miruną posiadającą certyfikat MSC.
Ile ryb pochodzących ze zrównoważonych połowów podano w trakcie poprzednich Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich?
W trakcie Igrzysk w Londynie w roku 2012 podano ponad 40 ton ryb z certyfikatem MSC. Wówczas po raz pierwszy Komitet Organizacyjny zobowiązał się korzystać z ryb pochodzących ze zrównoważonych połowów.
Jak ta deklaracja wpływa na pozyskiwanie ryb w Brazylii?
Wypełnienie zobowiązania dotyczącego podawania wyłącznie ryb ze zrównoważonych i prowadzonych odpowiedzialnie połowów wymagało od Komitetu Olimpijskiego Rio 2016 i jego partnerów zapewnienia nowych dostaw certyfikowanych ryb do Brazylii . Spowodowało to, że dostawcy poszukiwali ryb ze zrównoważonych
i odpowiedzialnych połowów. Jednocześnie liczne hodowle i grupy rybackie w Brazylii podjęły kroki na rzecz poprawy efektywności w zakresie ochrony środowiska, by spełnić wymogi wiodących standardów wyznaczonych przez MSC
i ASC.
Skąd mogę mieć pewność, że znakiem MSC czy ASC opatrzone są wyłącznie certyfikowane ryby?
Firmy w łańcuchu dostaw muszą oznakować i przechowywać oddzielnie produkty z certyfikatem MSC i ASC na każdym etapie łańcucha dostaw. Daje to pewność, że ryby sprzedawane z niebieskim znakiem MSC lub zielonym znakiem ASC są identyfikowalne wstecz aż do zrównoważonego rybołówstwa lub odpowiedzialnej hodowli. Firmy w łańcuchu dostaw zostały certyfikowane zgodnie ze standardem MSC przez niezależnych audytorów. MSC podejmuje szereg działań monitorujących: testy DNA, badanie produktów wstecz oraz audyty bez zapowiedzi lub z zapowiedzią
z niewielkim wyprzedzeniem. Więcej informacji znajdziesz na msc.org/ocean-to-plate.
Jaka jest różnica między MSC i ASC?
ASC i MSC są niezależnymi organizacjami non-profit. Ich wspólną wizją jest potrzeba zapewnienia zrównoważonych
i odpowiedzialnie zarządzanych dostaw ryb na świecie, obsługiwanych w ramach bezpiecznych łańcuchów dostaw. MSC koncentruje się na zrównoważonych połowach ryb i owoców morza dziko żyjących, zaś ASC wyznacza standardy dla odpowiedzialnej akwakultury.
Jakie wymogi muszą spełnić farmy rybne, by uzyskać certyfikat ASC?
Niezależni i bezstronni audytorzy oceniają zgodność działania hodowli ze standardami ASC na podstawie licznych wskaźników wydajności, służących do pomiaru efektywności farmy, np. w zakresie zużycia wody i zarządzania środkami ochrony przed szkodnikami. Standardy obejmują również kwestie społeczne dotyczące zaangażowania i wsparcia lokalnych społeczności ze strony firmy oraz warunków pracy. Więcej informacji na temat oceny hodowli ryb na asc-aqua.org.
Jakie wymogi musi spełnić rybołówstwo, by uzyskać certyfikat MSC?
Standard Rybołówstwa MSC dla zrównoważonych połowów ryb dziko żyjących jest powszechnie uznawany za najbardziej wiarygodny, solidnyi ugruntowany naukowo standard oceny zrównoważonego rybołówstwa. Rybołówstwa oceniane są zgodnie z 28 wskaźnikami w ramach trzech zasad podstawowych: zapewnienia stabilnych stad ryb lub owoców morza, zminimalizowania wpływu na środowisko oraz efektywnego zarządzania rybołówstwem. Ocena zgodności z tym standardem przeprowadzana jest przez niezależnych audytorów i może trwać około 18 miesięcy. Po uzyskaniu certyfikatu połowy podlegają corocznym audytom i w razie konieczności wdrażają udoskonalenia w ramach otrzymanych warunków certyfikacji. Co pięć lat przechodzą ponowną ocenę. Więcej informacji na stronie msc.org.
Zarówno MSC, jak i ASC spełniają wymogi w zakresie najlepszych praktyk zawarte w Kodeksie Dobrych Praktyk Międzynarodowego sojuszu na rzecz społecznej i ekologicznej akredytacji i znakowania (ISEAL). isealalliance.org
Spojrzenie na rybołówstwo: dorsz islandzki z certyfikatem MSC
Dorsz to ryba będąca symbolem Islandii. Jest to obecnie najbardziej istotny zasób morski na wodach Islandii. Ten mały, liczący 320 tysięcy mieszkańców, kraj zależy od morza jako głównego zasobu naturalnego i źródła dochodów, między innymi ze względu na dorsza.
Islandia stała się flagowym przykładem zrównoważonego rybołówstwa dzięki opracowaniu dla swoich rybaków systemu kwot połowowych, zapewniających odpowiedzialne
i zrównoważone połowy. W rezultacie zrównoważonego zarządzania opartego na solidnych podstawach naukowych zasoby dorsza wzrastają, co oznacza, że islandzcy rybacy mogą spędzać mniej czasu na połowach.
Islandzkie przedsiębiorstwa rybackie powołały kooperatywę pod nazwą Islandzkie Zrównoważone Rybołówstwo (ISF), by wspólnie pracować nad osiągnięciem wymogów wyznaczonych przez MSC. Połowy dorsza prowadzone przez ISF uzyskały certyfikat MSC w 2012 roku.
Islandzki dorsz z certyfikatem MSC serwowany w trakcie Rio 2016 został złowiony przez rodzinną firmę rybacką Visir. Firma została założona ponad 50 lat temu jako dziedzictwo dla członków rodziny, którzy zginęli na morzu w trakcie II wojny światowej. Obecnie Visir przekształcił się w nowoczesny biznes, oparty na wiedzy i technologii. Ich nowy zakład produkuje 500 porcji świeżych ryb na minutę, co jest ekwiwalentem około 15 – 20 tysięcy sztuk ryb dziennie.
Każdy fragment dorsza i molwy1 (ryba z rodziny dorszowatych) poławianych przez flotę Visira jest wykorzystywany. Świeży, mrożony i solony dorsz jest wysyłany do konsumentów w Europie i Ameryce. Języki są sprzedawane na lokalnym rynku. Kręgosłupy i głowy są suszone na sprzedaż w Nigerii. Nawet pęcherze pławne sprzedawane są jako afrodyzjak w Chinach. Niedawno Islandia wprowadziła dywersyfikację, produkując oleje bogate w kwasy tłuszczowe Omega-3. Visir inwestuje w nowy zakład produkcji kolagenu ze skóry ryb oraz enzymów pozyskiwanych z wnętrzności.
W Brazylii dorsz, szczególnie bacalhau, jest potrawą narodową
o istotnym znaczeniu kulturowym. Solenie ryb jest prawdopodobnie najstarszą i najbardziej powszechnie wykorzystywaną metodą obróbki ryb w Islandii, głęboko zakorzenioną w islandzkiej tradycji. Częste powiedzenie w Islandii to „Lífið er saltfiskur”, czyli „Życie to solona ryba”.
„Bacalhau” to portugalskie określenie solonego dorsza. W ostatnich latach produkty z solonych ryb stanowiły około 15-20% wartości eksportu ryb z Islandii. Solenie ryb ma długą tradycję, sięgającą wielu wieków, a solona ryba pozostaje ulubioną potrawą świąteczną w krajach od Skandynawii aż do Południowej Ameryki. Dorsz jest zdecydowanie najbardziej istotnym gatunkiem podlegającym obróbce z użyciem soli. Około połowy dorsza poławianego w Islandii tradycyjnie podlegało soleniu.
Przeczytaj historię olimpijskich starań Islandii na rzecz zrównoważonego rybołówstwa na msc.org/stories.
Spojrzenie na hodowlę: brazylijska tilapia z certyfikatem ASC od Netuno
Tilapia to głównie ryba słodkowodna, żyjąca w płytkich strumieniach, stawach, rzekach i jeziorach. Tilapia
to wspólna nazwa dla niemal setki ryb pielęgnic z rodziny Cichlidae.
Raport Banku Światowego na temat przyszłości ryb przewiduje, że wzrost popytu na tilapię pomoże
w napędzeniu wzrostu w dziedzinie akwakultury. Tilapia jest rybą o szybkim wzroście, chudą i krótko żyjącą, której dieta jest głównie roślinna. W przeciwieństwie do ryb mięsożernych tilapia może żywić się algami i innymi roślinami wodnymi. Z tego względu tilapia jest uważana za „zieloną rybę”. Dieta tilapii umożliwia również obniżenie kosztów hodowli i presji na dzikie zasoby ryb jako karmę. Tilapie cechują się niską zawartością kwasów nasyconych, kalorii, węglowodanów i sodu oraz są dobrym źródłem białka. Zawierają również mikroelementy, takie jak fosfor, niacyna, selen, witamina B12 oraz potas.
W kuchni brazylijskiej tilapię wykorzystuje się w wielu tradycyjnych daniach, jest również cennym źródłem białka dla wielu rodzin w całym kraju. Rybę tę znajdziemy się w lokalnych przysmakach, takich jak brazylijski gulasz rybny Moqueca, tilapia w sosie z limonki, tilapia z sosem z marakui, prażonym sezamem i ryżem kokosowym.
Tilapię z certyfikatem ASC podawaną w trakcie Igrzysk Olimpijskich dostarczy firma Netuno Internacional.
O MSC 
MSC (Marine Stewardship Council) jest niezależną, międzynarodową organizacją pozarządową. Wraz z naukowcami, rybakami oraz organizacjami ekologicznymi MSC opracowało standardy środowiskowe w zakresie zrównoważonego rybołówstwa, aby promować przyjazne środowisku praktyki rybackie wśród konsumentów i partnerów na całym świecie. Działania MSC obejmują wyróżnianie odpowiedzialnych praktyk rybackich certyfikatem MSC, certyfikację
w łańcuchach dostaw, współpracę z partnerami biznesowymi oraz programy edukacyjne wpływające na decyzję zakupowe konsumentów na całym świecie.
Niebieski certyfikat MSC znajdujący się na produktach rybnych i owocach morza pochodzących ze zrównoważonych połowów, gwarantuje, że pochodzą one ze stabilnych i dobrze zarządzanych łowisk, a produktami rybnymi i owocami morza będziemy cieszyć się zarówno my jak i przyszłe pokolenia. www.msc.org/pl
Już ponad 250 grup rybackich z ponad 30 krajów świata posiada certyfikat MSC, a blisko kolejnych 100 przechodzi obecnie proces certyfikacji. Programem objętych jest już 10% światowych połowów. Dzięki temu na całym świecie dostępnych jest już w ponad 21 500 produktach w ponad 100 krajach na całym świecie. W Polsce dostępnych jest już ponad 300 produktów, które można znaleźć w pierwszej w Polsce wyszukiwarce ryb i owoców morza ze zrównoważonych połowów.
