Rolnik jako podatnik VAT - wyjaśnienia resortu finansów

Nawiązując do pisma KRIR w sprawie podatników podatku od towarów i usług prowadzących działalność rolniczą w ramach gospodarstwa rolnego, resort finansów w dniu 2 grudnia przedstawił następujące wyjaśnienia. Osoby fizyczne prowadzące działalność rolniczą w rozumieniu art. 2 pkt 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) - zwanej dalej ustawą o VAT rozliczają podatek od towarów i usług według zasad ogólnych bądź podlegają szczególnym procedurom dotyczącym rolników ryczałtowych (por. art. 115-118 ustawy o VAT).

 

 

 

Zgodnie z art. 2 pkt 19 ustawy o VAT, przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie przepisów o rachunkowości do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Jako produkty rolne i usługi rolnicze ww. ustawa uznaje towary i usługi wymienione w załączniku nr 2 do tej ustawy oraz towary wytworzone przez rolnika ryczałtowego z produktów pochodzących z jego własnej działalności rolniczej przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i rybackim (por. art. 2 pkt 20 i 21 ustawy oVAT).

Zgodnie z art. 117 ustawy o VAT rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działalności rolniczej dostarczający produkty rolne jest zwolniony z obowiązku:
1) wystawiania faktur, o których mowa w art. 106,
2) prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług,
3) składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej, o której mowa w art. 99 ust. 1,
4) dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96.

Przepisy o podatku od towarów i usług nie przewidują dla rolników ryczałtowych możliwości korzystania z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, ani też zwrotu tego podatku. Jednak w celu zrekompensowania zapłaconego podatku od towarów i usług, z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa, opodatkowanych tym podatkiem, rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych do podatnika VAT i świadczeniu na jego rzecz usług rolniczych, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych lub usług rolniczych. Stawka zryczałtowanego zwrotu podatku, o którym mowa wyżej, obecnie wynosi 7% kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych pomniejszonej o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku (por. art. 146a pkt 3 i art. 115 ust.2 ustawy o VAT).

Zgodnie z art. 43 ust. 3 ustawy o VAT rolnik ryczałtowy może zrezygnować ze zwolnienia od podatku od towarów i usług i rozliczać ten podatek według zasad ogólnych, pod warunkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 i 2 ustawy. Rezygnacja z tego zwolnienia oznacza, że czynności te są opodatkowane na zasadach ogólnych.

Ustawa o VAT nie przewiduje szczególnych zasad opodatkowania (innych niż wyżej wskazane), w odniesieniu do podmiotów świadczących wyłącznie usługi rolnicze, które to podmioty nie posiadają gospodarstwa rolnego (nie funkcjonują w ramach gospodarstwa rolnego). Oznacza to, iż świadczący usługi rolnicze, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT, do czasu rezygnacji ze zwolnienia przewidzianego dla rolników ryczałtowych są zwolnieni od podatku (są rolnikami ryczałtowymi).

Rolnicy rozliczający podatek od towarów i usług z tytułu prowadzonej działalności rolniczej na zasadach ogólnych (tj. rolnicy, którzy są obowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz rolnicy, którzy zrezygnowali z ww. systemu zryczałtowanego zwrotu podatku) są obowiązani m.in. do wystawiania faktur VAT, prowadzenia ewidencji dla celów tego podatku oraz składania deklaracji podatkowej VAT - 7. Rolnikom tym, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, co do zasady, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Należy jednak zaznaczyć, iż ustawa nie przewiduje możliwości wyboru jedynie częściowego rozliczania się w systemie ogólnym, tj. prowadzenia rozliczeń z tytułu podatku od towarów i usług przy działalności rolniczej w pewnej części działalności wg zasad ogólnych, a w pozostałej części wg zasad funkcjonowania systemu ryczałtowego.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Stosowanie do art. 15 ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne, o którym mowa w art. 96 ust. 1 ustawy o VAT. Powyższe stosuje się odpowiednio do osób fizycznych prowadzących wyłącznie działalność rolniczą, w innych niż wymienione w art. 15 ust. 4 przypadkach (por. art. 15 ust. 5 ustawy o VAT).

Zaprezentowane przepisy w sposób szczególny i specyficzny dla osób prowadzących wspólne gospodarstwo role formułuje, kto może korzystać ze statusu podatnika podatku od towarów i usług. Działalność rolnicza w ramach gospodarstwa rolnego może być prowadzona przez kilka osób, w tym obojga małżonków, jak również może być ono własnością wspólną, jednak przepisy ustawy o VAT wskazują, iż w odniesieniu do wspólnego gospodarstwa rolnego podatnikiem VAT jest tylko jedna osoba.

Zasadę tę dodatkowo potwierdza przepis art. 96 ust. 2 ustawy o VAT, który stanowi, że w przypadku osób fizycznych, o których mowa w art. 15 ust. 4 i 5, zgłoszenie rejestracyjne może być dokonane wyłącznie przez jedną z osób, na którą będą wystawiane faktury przy zakupie towarów i usług i które będą wystawiały faktury przy sprzedaży produktów rolnych.

Mając na uwadze powyższe przepisy oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (z dnia 10 sierpnia 2011 r., sygn. akt I FSK 1211/10) w którym stwierdzono, iż niedopuszczalna jest taka konstrukcja prawna, aby w ramach już funkcjonującego gospodarstwa rolnego działało drugie gospodarstwo obecnie nie planuje się zmian w tym zakresie.

Przepisy ustawy o VAT pozwalają, aby spośród małżonków prowadzących wspólne gospodarstwo role, odrębnie np. mąż posiadający „status rolnika ryczałtowego" dokonywał sprzedaży produktów rolnych oraz usług rolniczych, w sytuacji gdy małżonka jako zarejestrowany podatnik VAT dokonywała sprzedaży towarów lub usług, innych niż produkty rolne lub usługi rolnicze.

Powyższe wyjaśnienia nie stanowią interpretacji przepisów w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z p62n. zm.).

Możliwość uzyskania odpowiedzi na pytania dotyczące konkretnych stanów faktycznych ustawodawca przewidział w ramach instytucji interpretacji indywidualnych. Co więcej możliwość uzyskania interpretacji indywidualnej dotyczy również przyszłych stanów faktycznych, co może mieć istotne znaczenie dla rolników rozważających uruchomienie nowego zakresu działalności i wyboru sposobu jej finansowania.

W przypadku wątpliwości zainteresowanych, co do zakresu stosowania przepisów prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa, przepisy ustawy Ordynacji podatkowej przewidują możliwość uzyskania interpretacji indywidualnej w trybie przewidzianym jej przepisami (art. 14b-14p).