Raporty nt. nowych zagrożeń fitosanitarnych dla Polski

Stagonosporopsis pogostemonis jest grzybem, który został po raz pierwszy opisany w 2022 r. w Chinach na brodźcu paczulce (Pogostemon cablin), powszechnie uprawianej w tym kraju roślinie leczniczej. Patogen stwierdzono także we Włoszech na kalafiorze (Brassica oleracea var. botrytis) uprawianym pod osłonami. Wstępna ocena zagrożenia przeprowadzona przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozwoliła uznać go za agrofaga stwarzającego potencjalne zagrożenie fitosanitarne w Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej S. pogostemonis nie podlega obowiązkowi zwalczania.

Moroccan watermelon virus występuje w Afryce (Maroko, Kamerun, Kenia, Kongo, Niger, Nigeria, RPA, Sudan, Tanzania, Tunezja), w Azji (Irak), Ameryce Południowej (Brazylia) i Europie (Francja, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Turcja, Włochy). Najważniejszymi żywicielami są rośliny dyniowate, w tym: dynia, melon, arbuz, cukinia i ogórek. Ponadto w Brazylii został stwierdzony na papai, a w Turcji na psiance czarnej. Wstępna ocena zagrożenia ze strony wirusa przeprowadzona przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozwoliła uznać go za agrofaga stwarzającego potencjalne zagrożenie fitosanitarne w Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Xylosandrus compactus jest kornikiem (Coleoptera: Curculionidae: Scolytinae) szeroko rozprzestrzenionym w Azji, Afryce, Ameryce Południowej, Oceanii i południowej części USA oraz notowanym w kilku krajach europejskich (Francja, Grecja, Hiszpania, Słowenia, Szwajcaria, Turcja, Włochy). Poraża ponad 220 gatunków roślin z 65 rodzin botanicznych – przede wszystkim rośliny zdrewniałe pochodzące ze strefy klimatu subtropikalnego i tropikalnego, ale również klimatu umiarkowanego z rodzajów takich jak klon (Acer), olsza (Alnus), buk (Fagus), jesion (Fraxinus), jabłoń (Malus), dąb (Quercus), lipa (Tilia), winorośl (Vitis) i sosna (Pinus), rzadziej rośliny zielne. W krajach Unii Europejskiej szkodnik podlega obowiązkowi zwalczania w ramach kategorii kornikowate (Scolytinae) nieeuropejskie (jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Singapora shinshana jest owadem z rodziny skoczkowatych (Homoptera: Cicadellidae). Występuje w Chinach, Japonii, Korei (Północnej i Południowej), na Tajwanie i w Tajlandii. Jego żywicielami są drzewa liściaste (m.in. brzoskwinia, grusza, jabłoń, głóg, róża, pigwa, wiąz, brzostownica). W 2023 r. osobniki tego gatunku zostały odłowione w Brandenburgii (Niemcy) w obiekcie, gdzie odbywała się kwarantanna po wwozie roślin (nienależących do żywicieli gatunku) importowanych z Japonii - trudno powiedzieć wraz z jakim materiałem owady zostały przeniesione. Ocena Zagrożenia Agrofagiem (PRA) przeprowadzona przez Julius Kühn-Institut (Niemcy) wykazała, że szkodnik może wywoływać szkody gospodarcze w Państwach Członkowskich UE. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Amasa parviseta jest kornikiem (Coleoptera: Crculionidae: Scolytinae) występującym w Australii i Ameryce Południowej (Argentyna, Brazylia, Chile, Urugwaj). W Europie został stwierdzony we Francji, Hiszpanii i Portugalii. Jedynymi znanymi żywicielami są eukaliptusy (Eucalyptus spp.). W krajach Unii Europejskiej szkodnik podlega obowiązkowi zwalczania w ramach kategorii kornikowate (Scolytinae) nieeuropejskie (jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Popilia japońska (Popillia japonica) jest szkodnikiem żerującym na ok. 300 gatunkach roślin zielnych i zdrewniałych, wliczając w to drzewa i krzewy leśne, owocowe i ozdobne. Występuje w Azji (Daleki Wschód) i Ameryce Północnej (Kanada, USA). W Europie notuje się go na Azorach, we Włoszech oraz w Szwajcarii. Ponadto odłowiono jednego osobnika dorosłego w Holandii, kilka w Badenii-Wirtembergii w Niemczech, a także jednego w środkowej Słowenii. W późniejszym okresie (w 2024 r. i 2025 r.) kolejne chrząszcze odłowiono w Słowenii w tym samym miejscu, jego sąsiedztwie oraz na dwóch innych stanowiskach. W lipcu 2025 r. w prywatnym domu w Hiszpanii na walizce podróżnego z Mediolanu znaleziono jednego chrząszcza, a także dwa osobniki popili zostały odłowione we Francji. Obecnie w krajach Unii Europejskiej owad ten podlega obowiązkowi zwalczania (jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Clavibacter tessellarius to bakteria wywołująca mozaikę bakteryjną pszenicy. Została stwierdzona w Kanadzie, USA i Iranie. Jedynym znanym żywicielem jest pszenica (Triticum aestivum). Typowymi objawami choroby są żółte zmiany z niewidocznymi brzegami tworzące mozaikę na całym liściu. Zmiany chorobowe nigdy nie są nasączone wodą i nie stanowią one źródeł dalszej infekcji.  Silnie zainfekowane liście brązowieją i wysychają. Obecnie w krajach Unii Europejskiej grzyb ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Colletotrichum scovillei jest grzybem, który został stwierdzony w Kanadzie, USA, Brazylii, wschodniej części Azji, na Mauritiusie, a spośród krajów europejskich w Kosowie.  Żywicielami grzyba jest papryka, a konkretnie papryka chilli (Capsicum annum), wliczając w to paprykę bananową, bananowiec (Musa spp.) oraz wampi (Clausena lansium).  Na papryce wywołuje on na owocach powstawanie miękkich, wgłębionych plam pokrytych łososiowymi zarodnikami. W Kanadzie stwierdzono wywoływanie strat plonu do 80%. Wstępna ocena zagrożenia ze strony grzyba przeprowadzona przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozwoliła uznać go za agrofaga stwarzającego potencjalne zagrożenie fitosanitarne w Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej grzyb ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Neopestalotiopsis concentrica jest grzybem, który jak dotąd został stwierdzony tylko w Chinach. Patogen został stwierdzony na różach (Rosa spp.), orzechu włoskim (Juglans regia), eukaliptusie (Eucalyptus spp.) i rapisie wyniosłym (Rhapis excelsa). Na eukaliptusie i rapisie wyniosłym patogen wywołuje ciemne plamy na liściach. W przypadku róży i orzecha włoskiego porażane są owoce, na których pojawiają się chloroza i ciemnobrązowe plamy z zapadniętym środkiem. Wstępna ocena zagrożenia ze strony grzyba przeprowadzona przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozwoliła uznać go za agrofaga stwarzającego potencjalne zagrożenie fitosanitarne w Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Pucciniastrum americanum jest grzybem – rdzą dwudomową. Pierwszym żywicielem jest świerk biały (Picea glauca), a drugim rośliny z rodzaju Rubus (malina, jeżyna), z zwłaszcza malina właściwa (Rubus idaeus). Patogen ten został stwierdzony w Ameryce (Argentyna, Brazylia, Kanada, Meksyk, USA) oraz w Japonii i Nowej Zelandii.  Na dojrzałych liściach tworzą się małe plamki, które żółkną, a następnie brązowieją, powodując obumieranie i przedwczesne opadanie liści. Małe uredinia (zarodnie powstające na drugim żywicielu) wypełnione drobnymi, mączystymi, jasnożółtymi zarodnikami pojawiają się na spodniej stronie zainfekowanych liści roślin z rodzaju Rubus. Na owocach uredinia rozwijają się na pojedynczych pestkowcach składających się na owoc złożony. Zakażenia owoców powodują ich przedwczesne dojrzewanie i gnicie. Wstępna ocena zagrożenia ze strony grzyba przeprowadzona przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozwoliła uznać go za agrofaga stwarzającego potencjalne zagrożenie fitosanitarne w Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Enterobacter mori jest bakterią, której żywicielami są morwa biała (Morus alba), aktinidia chińska (Actinidia chinensis), brzoskwinia (Prunus persica), arbuz (Citrullus lanatus), paciorecznik indyjski (Canna indica), truskawka (Fragaria ananassa), pomidor (Solanum lycopersicum), dracena (Dracaena spp.) i imbir (Zingiber spp.). Patogen ten został stwierdzony w Chinach, Iranie i Austrii. Na porażonych roślinach morwy bakteria wywołuje silne więdnięcie często skutkujące przedwczesną śmiercią roślin. Liście zainfekowanych roślin usychają, rośliny ulegają defoliacji. Ksylem korzeni zainfekowanych roślin jest wilgotny i odbarwiony, z brązowymi paskami. Na łyku najczęściej nie notuje się objawów porażenia. Podobne objawy obserwuje się na aktinidii chińskiej, natomiast na pomidorze następuje żółknięcie, a następnie więdnięcie liści. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Garella musculana jest motylem z rodziny sówkowatych (Lepidoptera: Noctuidae) występującym w krajach azjatyckich (Indie, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan i Uzbekistan), a w Europie w Bułgarii, Rumunii i we Włoszech. Żywicielami tego gatunku są orzech włoski (Juglans regia) i orzech czarny (Juglans nigra), lecz nie można wykluczyć jego rozwoju na innych gatunkach z rodzaju Juglans. Odnotowano też wystąpienie szkodnika na migdałowcu (Prunus dulcis) i topoli (Populus spp.). Zgodnie z kategoryzacją dla tego szkodnika przeprowadzoną przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), G. masculana spełnia kryteria pozwalające na uznanie go za potencjalnego agrofaga kwarantannowego Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania.

Liguropia juniperi jest owadem z rodziny skoczkowatych (Cicadellidae), którego żywicielami są rośliny z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae): cyprysik Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana), cyprysy (Cupressus spp.), jałowiec grecki (Juniperus excelsa), żywotniki (Thuja spp.). Szkodnik występuje w Afryce (Algieria, Maroko, Tunezja), Afryce (Liban), a spośród krajów europejskich w Austrii, Cyprze, Francji, Grecji, Gruzji, Niemczech, Słowenii, Szwecji, Turcji, Ukrainie, Wielkiej Brytanii i Włoszech. W Polsce dotychczas nie notowany, lecz może ulec zawleczeniu wraz z materiałem szkółkarskim. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Erwinia persicina jest bakterią, która została stwierdzona w Kanadzie, USA, Chinach, Japonii, Iranie, a spośród krajów europejskich w Hiszpanii, Turcji i Niemczech. Do jej żywicieli zalicza się różne gatunki roślin uprawnych i ozdobnych. Wstępna ocena zagrożenia ze strony bakterii przeprowadzona przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozwoliła uznać ją za agrofaga stwarzającego potencjalne zagrożenie fitosanitarne w Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej bakteria ta nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Kalmusia variispora jest grzybem, który został stwierdzony w USA, Iranie, a spośród krajów europejskich w Chorwacji, Cyprze i Grecji. Żywicielami patogenu są: jabłoń (Malus domestica), winorośl (Vitis vinifera), granat (Punica granatum), orzech (Juglans spp.) i dąb (Quercus spp.). Wstępna ocena zagrożenia ze strony bakterii przeprowadzona przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozwoliła uznać go za agrofaga stwarzającego potencjalne zagrożenie fitosanitarne w Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej grzyb ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Stemphylium etermiunum jest grzybem, który został stwierdzony w Ameryce Północnej (Kanada, Portoryko, USA), Azji (Chiny, Indie, Iran, Korea), a spośród krajów europejskich we Francji, Grecji, Turcji i Włoszech. Patogen został stwierdzony na jabłoni (Malus domestica), czereśni (Prunus avium), bobie (Vicia faba), cebuli (Allium cepa), czosnku (Allium sativum) i pomidorze (Solanum lycopersicum). Wstępna ocena zagrożenia ze strony grzyba przeprowadzona przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozwoliła uznać go za agrofaga stwarzającego potencjalne zagrożenie fitosanitarne w Unii Europejskiej. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Diplodia juglandis jest grzybem, którego głównym żywicielem jest orzech włoski (Juglans regia), rzadziej orzech czarny (Juglans nigra) oraz kasztanowiec (Aesculus hippocastanum) i platan klonolistny (Platanus ×hispanica).  Grzyb występuje w USA oraz w Europie (Dania, Francja, Niemcy, Polska). W Polsce, jak dotąd, patogen występuje w niewielkim nasileniu, na orzechu włoskim, stąd nie wywołuje większych szkód. Nie można wykluczyć, że w przypadku jego dalszego rozprzestrzenienia się w naszym kraju jego znaczenie gospodarcze może wzrosnąć.  Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Heterobasidion irregulare jest grzybem, którego żywicielami są drzewa i krzewy iglaste, a rzadziej liściaste, w tym: jodły (Abies spp.), cyprysik żywotnikowaty (Chamaecyparis thyoides), wrzosiec drzewiasty (Erica arborea), jałowce (Juniperus spp.), modrzewie (Larix spp.), świerki (Picea spp.), sosny (Pinus spp.), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), daglezje (Pseudotsuga spp.), dęby (Quercus spp.), żywotniki (Thuja spp.), i choiny (Tsuga spp.).  Gatunek ten jest notowany w Ameryce Północnej (Kanada, USA, Meksyk), Ameryce Środkowej (Dominikana i Kuba), a spośród krajów europejskich we Włoszech, głównie na sosnach. Zgodnie z Oceną Zagrożenia Agrofagiem (PRA) dla H. irregulare sporządzoną przez Europejską i Śródziemnomorską Organizację Ochrony Roślin (EPPO), grzyb ten może stwarzać zagrożenie dla całego regionu EPPO, w tym Polski, zwłaszcza na sosnach. Obecnie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).

Pełne teksty raportów nr 35, 36, 37 znajdują się tutaj