1. Wykrycie kolejnych osobników Popillia japonica Newman w Szwajcarii
Szkodnik jest polifagiem żerującym na ok. 300 gatunkach roślin zielnych i zdrewniałych, wliczając w to drzewa i krzewy leśne, owocowe i ozdobne. Chrząszcze żerują na nadziemnych częściach roślin, a larwy (pędraki) uszkadzają korzenie. W krajach Unii Europejskiej agrofag ten podlega obowiązkowi zwalczania. Gatunek ten występuje w Azji (Japonii, Daleki Wschód Rosji – wyspa Kunaszir) i Ameryce Północnej (Kanada, USA), gdzie wywołuje znaczne szkody gospodarcze. W Europie notuje się go na Azorach, a w 2014 r. stwierdzono go we Włoszech w Ticino Valley Natural Park na roślinach zdrewniałych rosnących w stanie naturalnym (Rubus, Ulmus, Rosa. Populus, Vitis) oraz na soi. W czerwcu 2017 r. odłowiono chrząszcze (łącznie 18 szt.) na pułapkę feromową w Szwajcarii, kilka kilometrów od stanowiska jego występowania we Włoszech, o czym pisano w „Raporcie nt. nowych zagrożeń fitosanitarnych dla Polski nr. 1”. W 2019 r. do połowy lipca, w dwóch miejscowościach w kantonie Ticino odłowiono 23 chrząszcze popilii. Ponadto, niedaleko pułapek stwierdzono obecność 10 chrząszczy szkodnika na roślinach. Świadczy to o dalszym rozprzestrzenianiu się popili japońskiej w Szwajcarii.
2. Plantago asiatica mosaic virus – zagrożeniem dla upraw lilii w Europie
Plantago asiatica moisaic virus jest wirusem, który głównym żywicielem są lilie (Lilium spp.). Ponadto rozwija się on na babce azjatyckiej (Plantago asiatica), nandinie domowej (Nandina domestica), Rehmannia glutinosa i roślinach dziko rosnących. W krajach Unii Europejskiej agrofag ten nie podlega obowiązkowi zwalczania.
Wirus ten został stwierdzony w Azji (Chiny, Japonia, Korea, Tajwan i dalekowschodnia część Rosji), Ameryce (Chile, Kostaryka, USA) oraz kilku krajach europejskich (Holandia, Węgry, Wielka Brytania i Włochy). W Europie stwierdzono go wyłącznie na liliach uprawianych w szklarniach.
Wirus przyczynia się do powstawania rdzawych, nekrotycznych smug na liściach, dzięki czemu kwiaty cięte pozyskane z porażonych roślin tracą wartość handlową.
Wirus rozprzestrzenia się na roślinach oraz cebulach lilii. Do Polski mógłby on przeniknąć przede wszystkim na cebulach lilii. W przypadku wystąpienia wirusa w naszym kraju byłby on w stanie spowodować szkody w uprawach lilii, w szczególności pod osłonami, obniżając jakość kwiatów ciętych.
3. Lycorma delicatula (White) – zagrożenie dla roślin zdrewniałych w Europie
Lycorma delicatula jest pluskwiakiem równoskrzydłym (Hemiptera) z rodziny Fulgoridae. Pochodzi on prawdopodobnie z Chin. W Azji notowany jest on także w Japonii, Korei, na Tajwanie i w Wietnamie. W 2014 został on po raz pierwszy stwierdzony w USA (stan Pensylwania). W kolejnych latach odnotowano jego występowanie w stanach Delaware, New Jersey, Nowy Jork i Wirginia, gdzie miejscami wywołuje znaczne szkody gospodarcze.
W krajach Unii Europejskiej agrofag ten nie podlega obowiązkowi zwalczania.
L. delicatula jest polifagiem porażającym rośliny zdrewniałe, wliczając w to winorośl (Vitis spp.), drzewa owocowe, takie jak jabłonie (Malus spp.), śliwy (Prunus spp.) i grusze (Pyrus spp.) oraz drzewa ozdobne i leśne, wliczając w to bożodrzew gruczołowaty (Ailanthus altissima), klony (Acer spp.), brzozy (Betula spp.), derenie (Cornus spp.), orzechy (Juglans spp.), hibiskusy (Hibiscus spp.), tulipanowce (Liriodendron spp.), sosny (Pinus spp.), topole (Populus spp.), dęby (Quercus spp.), grochodrzewy (Robinia spp.), wierzby (Salix spp.), lilaki (Syringa spp.), i ewodie (Tetradium spp.). Do żywicieli zaliczają się niektóre rośliny zielne, np. soja (Glycine max).
Nimfy (stadia młodociane) spotyka się na gałęziach, natomiast osobniki dorosłe głównie na pniach drzew. Odżywiają się one sokiem roślin. W wyniku żerowania na gałęziach i pniach powstają zranienia, z których wycieka sok roślin przywabiający inne owady (mrówki, pszczoły, osy i szerszenie). Osobniki L. delicatula wytwarzają rosę miodową, na której rozwijają się grzyby czernidłowe. Z czasem dochodzi do obumierania liści, a nawet całych roślin. Na pniach drzew, a ponadto na różnych przedmiotach w pobliżu drzew (takich jak przedstawiona na fotografii metalowa beczka) znajdują się złoża jajowe, o wielkości kilku centymetrów, niekiedy zebrane w większe zgrupowania, pokryte przez woskowatą wydzielinę koloru żółto-brązowego.
Do Europy gatunek ten mógłby przeniknąć wraz z roślinami z gatunków żywicielskich oraz nieokorowanym drewnem. Złoża jajowe mogą znajdować się na różnych przedmiotach, wliczając w to opakowania materiału roślinnego. W Europie, w tym też w Polsce uprawia się szereg gatunków żywicielskich szkodnika, na których mógłby się on rozwijać wywołując szkody gospodarcze.
4. Peronospora aquilegiicola sp.n. – zagrożenie dla roślin orlika w Europie
Peronospora aquilegiicola jest organizmem grzybopodobnym, który poraża orlika (Aquilegia spp.) oraz orliczka (Semiaquilegia spp.), które uprawiane są jako rośliny ozdobne. Patogen ten pochodzi z Dalekiego Wschodu, gdzie występuje w Korei Południowej i prawdopodobnie w Chinach (opisany w tym kraju gatunek Peronospora ficariae morfologicznie odpowiada P.aqulagiicola). W 2013 r. na Wyspach Brytyjskich zaobserwowano objawy mączniaka rzekomego na orliku, wywołanego przez nieopisany gatunek z rodzaju Peronospora. W 2019 r. gatunek ten opisano, na podstawie materiału zebranego w Wielkiej Brytanii pod nazwą P.aquilegiicola. Uważa się, że do Wielkiej Brytanii został on zawleczony na roślinach z Dalekiego Wschodu. W krajach Unii Europejskiej agrofag ten nie podlega obowiązkowi zwalczania.
W chwili obecnej obserwuje się silne rozprzestrzenianie się P. aqualegiicola w Anglii i Walii, gdzie jak dotąd został on stwierdzony na Aguilegia alpina, A.buergeriana, A.flabellata, A.viridiflora, A.vulgaris oraz Semiaquilegia adoxoides. Patogen ten jest sprawcą mączniaka rzekomego orlika i orliczka. Liście porażonych roślin stają się chlorotyczne, żółkną, a po spodniej stronie pokrywają się e nalotem grzybni, zwykle purpurowym. Z czasem może następować opadanie liści. Kwiaty są zdeformowane, brązowieją, a nawet mogą ulegać całkowitemu zniszczeniu. W konsekwencji producenci kwiatów ponoszą znaczne straty.
W krajach europejskich jak dotąd nie stwierdzono występowania patogena poza Wielką Brytanią. Może on ulec rozprzestrzenieniu się po Europie, w tym do Polski, wraz z roślinami do sadzenia orlika i orliczka, gdzie prawdopodobnie mógłby wywoływać szkody w uprawach tych roślin.
5. Euwallacea fornicatus sensu lato – zagrożenie dla roślin zdrewniałych w Europie
Euwallacea formicatus sensu lato jest gatunkiem zbiorowym obejmującym bardzo zbliżone do siebie morfologicznie gatunki korników (Coleoptera: Curculionidae: Scolytinae), którego występowanie stwierdzono w Azji (Bangladesz, Chiny, Filipiny, Indie, Indonezja, Izrael, Japonia Laos, Kambodża, Malezja, Myanmar (Birma), Sri Lanka, Tajwan, Tajlandia i Wietnam), Afryce (Komory, Madagaskar, Reunion i RPA), Ameryce (Brazylia, Gwatemala, Kolumbia, Kostaryka, Meksyk, Panama i USA /Floryda, Hawaje i Kalifornia/) oraz Australii i na wyspach Oceanii. Jedyne stwierdzenie szkodnika w Europie miało miejsce w 2017 r. w Polsce. Gatunek ten został stwierdzony na figowcu pagodowym (Ficus religiosa) w poznańskiej palmiarni. Porażona roślina została zakupiona w Holandii w 2016 r., a została zaimportowana z Chin. Stwierdzono w niej ponad tysiąc chrząszczy szkodnika drążących chodniki w pniu. Porażona roślina została nakryta siatką i poddana fumigacji. Roślina ta była porażona przez grzyby z rodzaju Lasiodiplodia, który przyczynił się do jej obumarcia. Martwa roślina została usunięta, porąbana i spalona. W palmiarni nie stwierdzono dalszych porażonych roślin, ani nie odłowiono dalszych chrząszczy na pułapkę. Szkodnik został uznany za wyniszczonego. W krajach Unii Europejskiej agrofag ten nie podlega obowiązkowi zwalczania.
Żywicielami E. formicatus sensu lato są zdrewniałe rośliny liściaste, wliczając w to: klon Bűrgera (Acer buergerianum), klon wielkolistny (Acer macrophyllum), klon jesionolistny (Acer negundo), klon palmowy (Acer palmatum), Acer paxii, albicja biało-różowa (Albizia julibrissin), titoki (Alectryon excelsus), bożodrzew gruczołowaty (Ailanthus altissima), olsza biała (Alnus rhombifolia), kasztanowiec australijski (Castanospermum australe), Cercidium floridum, koralodrzew (Erythrina corallodendrum), Eucalyptus ficifolia, figowiec pagodowy (Ficus religiosa), ostrokrzew chiński (Ilex cornuta), ambrowiec balsamiczny (Liquidambar styraciflua), Parkinsonia aculeata, awokad0 (Persea americana), platan kalifornijski (Platanus racemosa), platan klonolistny (Platanus x acerifolia), topola włoska (Populus fremontii), topola kalifornijska (Populus trichocarpa), Prosopis articulata, dąb wiecznozielony (Quercus agrifolia), Quercus engelmannii, Quercus lobata, dąb szypułkowy (Quercus robur), dąb korkowy (Quercus suber), rącznik pospolity (Ricinus communis), wierzba babilońska (Salix babylonica), Salix gooddingii, Salix laevigata i glicynia japońska (Wisteria floribunda).
Larwy i chrząszcze drążą chodniki w drewnie, zarówno w pniach, jak i gałęziach. W konsekwencji dochodzi do żółknięcia i opadania liści, obumierania gałęzi, a z czasem do śmierci drzew.
Szkodnik może rozprzestrzeniać się wraz z roślinami, drewnem i opakowaniami drewnianymi wykonanymi z drewna gatunków żywicielskich. Jak wskazuje powyższy przykład stwierdzenia szkodnika w poznańskiej pamiarni, gatunek ten w naszym kraju może rozwijać się na roślinach uprawianych pod osłonami, w mieszkaniach, itp.
6. Citrus bark cracking viroid – nowy patogen chmielu w Europie
Citrus bark cracking viroid znany jest przede wszystkim jako patogen cytrusów (Citrus spp.
i poncyrii trójlistkowej (Poncirus trifoliata)) w Azji (Chiny, Izrael, Iran, Liban, Japonia, Oman, Syria), Afryce (Egipt, RPA, Sudan, Tunezja), Ameryce Północnej i Środkowej (Kuba, USA /Kalifornia i Teksas/ oraz w kilku krajach europejskich (Grecja, Turcja, Włochy, Turcja). Na cytrusach jak dotąd nie wywoływał on większych szkód gospodarczych. W 2007 r. wiroid ten został stwierdzony w Słowenii na chmielu. Rozprzestrzenił się on dość szybko w uprawach roślin. Mimo działać podejmowanych w celu wyniszczenia Citrus bark cracking viroid nadal notowany jest w Słowenii na chmielu. W lipcu 2019 r. stwierdzono wiroida na dwóch plantacjach chmielu w Bawarii (Niemcy), gdzie zaobserwowano zahamowanie wzrostu roślin. W krajach Unii Europejskiej agrofag ten nie podlega obowiązkowi zwalczania.
Na chmielu Citrus bark cracking viroid wywołuje karłowatość roślin w wyniku skracania się międzywęźli łodyg, żółknięcie i skręcanie się liści, zmniejszanie się i deformację szyszek oraz suchą zgniliznę korzeni.
Wiroid na mniejszy dystans (w obrębie jednej lub sąsiadujących plantacji) jest przenoszony w sposób mechaniczny, w wyniku bezpośredniego kontaktu pomiędzy roślinami, na narzędziach ogrodniczych (np. podczas szczepienia roślin), rękawicach, odzieży, itp., a na większą odległość przede wszystkim na roślinach do sadzenia, częściach roślin i owocach cytrusowych.
Zgodnie z wnioskami wynikającymi z express-PRA przygotowanego przez Julius Kűhn Institut (JKI, 2019), Citrus bark cracking viroid może wywoływać znaczne szkody na plantacjach chmielu w Niemczech, a ponadto w innych krajach europejskich, zwłaszcza Czechach, Polsce i na Słowacji.
Źródło Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa http://piorin.gov.pl/
