Izba Rolnicza zwróciła się do Ministerstwa Rolnictwa z zapytaniem dotyczącym przyczyn opóźnienia wypłat dopłat dla rolników. W odpowiedzi wskazano, że opóźnienia w płatnościach wynikają w dużej mierze z faktu zmiany wykonawcy systemu informatycznego w 2023 roku i skutkującą tym restrykcyjną systemową kontrolą administracyjną. Wszystkie powierzchnie, do których stwierdzono błędy, zostały wykluczone z płatności zaliczkowej.
Od 1 grudnia 2023 roku Agencja rozpoczęła realizację płatności końcowych. 5 marca 2024 roku Agencja rozpoczęła realizację płatności dla rolników, którzy we wnioskach o przyznanie płatności ubiegali się o ekoschematy powierzchniowe. 30 kwietnia 2024 roku Agencja rozpoczęła realizację płatności końcowych dla rolników ubiegających się o płatności dobrostanowe.
Do dnia 15 maja 2024 roku decyzje w sprawie przyznania płatności zostały wydane dla 88,9% rolników kwalifikujących się do przyznania płatności. Do końca maja w biurach powiatowych Agencji trwało intensywne naliczanie płatności i wydawanie decyzji.
Mając na uwadze doświadczenie zdobyte w kampanii 2023 oraz znając oczekiwania rolników dla kampanii 2024, podjęto działania, które powinny skutkować szybszą realizację płatności. Są to przede wszystkim:
- dostępność kontroli administracyjnej dla płatności bezpośrednich (z wyłączeniem dobrostanu zwierząt) od 29 lipca 2024 roku, co daje możliwość wyjaśnienia z rolnikami stwierdzonych błędów systemowych przed naliczeniem zaliczek (mniejsze wykluczenia powierzchni z płatności zaliczkowych). Dostępność funkcjonalności kontroli administracyjnej dla płatności dobrostanowych planowana jest na dzień 30.09.2024 roku
- możliwości naliczania zaliczek dla płatności bezpośrednich z uwzględnieniem ekoschematów powierzchniowych od dnia 30 września 2024 roku (data uzależniona od daty opublikowania rozporządzenia w sprawie stawek płatności). Naliczanie zaliczek dla płatności dobrostanowej wydaje się niemożliwe z uwagi na kończące się w wielu przypadkach okresy referencyjne 14 marca kolejnego roku oraz związane z tym trudności w określeniu stawek płatności dobrostanowych przed zakończeniem okresu referencyjnego.
- naliczenia końcowych płatności bezpośrednich z uwzględnieniem ekoschematów powierzchniowych, ale bez dobrostanu zwierząt, od dnia 18 listopada 2024 roku.
Wszystkie wskazane powyżej terminy dotyczą także planowanych do wdrożenia od roku 2024 nowych płatności, tj. płatności dla małych gospodarstw oraz nowego ekoschematu „Płatność do gruntów wyłączonych z produkcji”. Zakłada się, że w kampanii 2024 roku Agencja będzie realizowała płatności zaliczkowe dla płatności ONW, płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych, płatności ekologicznej i płatności zalesieniowej w kontynuacji. Pozwoli to także na szybsze przekazywanie środków finansowych dla rolników drugiego filaru.
Odnośnie środków krajowych pomoc finansowa udzielana jest:
- dla producenta rolnego, będącego producentem kukurydzy,
- dla producenta rolnego, w którego gospodarstwie rolnym powstały szkody w uprawach rolnych, spowodowane wystąpieniem w 2023 roku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych.
Należy podkreślić, że Biura Powiatowe Agencji na bieżąco wydają decyzję o przyznaniu pomocy, a w ślad za wydaniem decyzji realizowane są płatności na rachunki producentów wskazane w krajowym systemie ewidencji producentów. Według stanu na dzień 16 maja 2024 roku Agencja zrealizowała:
- 168 tys. płatności na kwotę około 711 milionów złotych w związku z pomocą dla producentów kukurydzy,
- 72 tys. płatności na kwotę 546 mln złotych w związku z pomocą dla producentów rolnych, którzy ponieśli szkody w 2023 roku w uprawach rolnych w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych.
Niemniej jednak priorytetem dla biur Powiatowych Agencji jest obecnie obsługa wniosków obszarowych za 2023 rok i realizacja płatności. W następstwie tego, dokumenty płatnicze, w tym dotyczące ekoschematów, obsługiwane są w Agencji na bieżąco i ujmowane w kolejnych zapotrzebowaniach na środki od Ministerstwa Rolnictwa. Realizacja płatności przez Agencję odbywa się w dniu otrzymania środków z Ministerstwa. Jednocześnie poinformowano, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów Agencja otrzymuje środki do wypłacania beneficjentom w terminie 5 dni po przekazania zapotrzebowania przez Agencję do Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Rolnictwa.
W kwestii proponowanego przez Izbę rozdzielenia płatności za ekoschemat „Dobrostan zwierząt” od pozostałych płatności bezpośrednich (tj. wydawanie odrębnych decyzji w sprawie przyznania płatności) poinformowano, że powyższa kwestia jest obecnie analizowana. Szczegóły decyzji zostaną przedstawione w późniejszym terminie.
Opracowanie: Paweł Dopierała
