Ustawa określa ramy prawne dotyczące przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się inwazyjnych gatunków obcych w przyrodzie. Akt ten uzupełnia przepisy unijne zawarte w rozporządzeniu w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych.
Inwazyjne gatunki obce (IGO) to rośliny, zwierzęta, patogeny i inne organizmy, które nie są rodzime dla ekosystemów i mogą powodować szkody w środowisku lub gospodarce, lub też negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka. W szczególności IGO oddziałują negatywnie na różnorodność biologiczną, w tym na zmniejszenie populacji lub eliminowanie gatunków rodzimych, poprzez konkurencję pokarmową, drapieżnictwo lub przekazywanie patogenów oraz zakłócanie funkcjonowania ekosystemów. Od XVII wieku IGO przyczyniły się do wyginięcia prawie 40% gatunków zwierząt, dla których przyczyna wyginięcia jest znana.
Problem ten stale narasta, a jedną z przyczyn jest globalizacja, która ułatwia rozprzestrzenianie się gatunków obcych. W nowym środowisku organizmy te nie posiadają naturalnych wrogów, ani nie napotykają też na inne czynniki, które mogłyby ograniczyć ich liczebność. W takim wypadku organizm też może stać się inwazyjny i wypierać rodzime gatunki. IGO stanowią zagrożenie dla rozwoju, poprzez swój wpływ na różne dziedziny gospodarki, jak: rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo.
Ustawa reguluje między innymi kwestie listy inwazyjnych gatunków obcych (IGO) dla Unii Europejskiej, kontrole unijnych granic, raportowanie, wzajemne powiadamianie oraz współpracę między państwami członkowskimi. Zaproponowane w ustawie rozwiązania mają przyczynić się do eliminacji lub zminimalizowania negatywnego wpływu wybranych IGO na rodzimą przyrodę, usługi ekosystemowe, gospodarkę oraz ludzkie zdrowie.
Zgodnie z zapisami przy zwalczaniu IGO współpracować będą różne służby państwowe, w tym organy ochrony przyrody, organy celne, myśliwi, leśnicy, zarządcy wód, Główny Inspektorat Rybołówstwa Morskiego, a także zarządcy nieruchomości.
Nowe przepisy mają też zapewnić należyte informowanie społeczeństwa o inwazyjnych gatunkach obcych poprzez stworzenie centralnego rejestru, w którym będą gromadzone dane dotyczące występowania w środowisku IGO i środków zaradczych zastosowanych wobec nich. Ustanawiają one zasadę, że wprowadzający inwazyjny gatunek do środowiska płaci karę. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska uruchomiła bazę danych o IGO -http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/.
Dane o nowych stanowiskach IGO stanowiących zagrożenie dla Unii czy Polski, będą przekazywane do gmin, a po zweryfikowaniu i wprowadzeniu danych do bazy przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska, gmina będzie informować podmioty właściwe do zwalczania tego IGO.
Ustawa wprowadza duże zmiany w przypadku wprowadzania do środowiska gatunków obcych w celu zasiedleń, tj. wprowadzonych poza ich naturalny zasięg, ale bez cech inwazyjności, na skutek interwencji człowieka. Dotyczy to muflona, daniela oraz bażanta. Dzierżawca bądź zarządca obwodu łowieckiego zostanie objęty obowiązkiem zgłoszenia zasiedlenia ministrowi właściwemu do spraw środowiska przed dokonaniem tej czynności. W przypadku, gdy zasiedlenie dotyczy muflona bądź daniela konieczne będzie również zasięgnięcie opinii właściwego miejscowo nadleśniczego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Zgłoszenie to będzie musiało wskazywać cel i uzasadnienie konieczności wprowadzenia do środowiska, w tym opis wpływu wsiedlenia na prowadzenie prawidłowej gospodarki łowieckiej oraz na rodzime gatunki i siedliska przyrodnicze. Zgłoszenie musi określać sposób, miejsce i czas wprowadzenia do środowiska, a także plan kontroli liczebności gatunku wprowadzanego do środowiska.
Minister właściwy do spraw środowiska może wystąpić do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska o wydanie opinii o wpływie zamierzonego wprowadzenia do środowiska na rodzime gatunki i siedliska przyrodnicze. Koło łowieckie czy też zarządca obwodu łowieckiego może dokonać wprowadzenia do środowiska, jeżeli minister nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji w terminie 45 dni od dnia doręczenia zgłoszenia. Sprzeciw może być wniesiony w przypadku, gdy wprowadzenia do środowiska muflonów, danieli czy też bażantów będzie szkodliwe dla rodzimych gatunków i siedlisk przyrodniczych, bądź też nie zostaną usunięte braki w zgłoszeniu w wyznaczonym terminie.
Ustawa daje możliwość kontroli przez ministra właściwego do spraw środowiska, aby dokonać weryfikacji stanu faktycznego ze zgłoszeniem. Kontrola ta może dotyczyć sprawdzenia dokumentów lub zapewnienia osoby wyznaczonej do przeprowadzenia kontroli przy wprowadzeniu do środowiska. W przypadku wprowadzenia do środowiska bez wymaganego zgłoszenia albo niezgodnie z tym zgłoszeniem, a także przed upływem terminu na uzupełnienie braków formalnych lub też mimo wniesienia sprzeciwu przez ministra będzie karane grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Ustawa wprowadza zmiany w ustawie Prawo łowieckie również w zakresie polowań na IGO. Na podstawie upoważnienia do wykonywania polowania indywidualnego możliwe będzie polowanie na ptaki i ssaki w dowolnej liczbie, należące do IGO stwarzających zagrożenie dla Unii lub dla Polski.
Wielkopolski samorząd rolniczy popiera działania, które przyczynią się do uregulowania wsiedlania głównie muflonów. Od kilku lat do biur Wielkopolskiej Izby Rolniczej wpływają skargi od rolników z różnych części województwa na liczebność muflonów i coraz to większe szkody wyrządzane przez te zwierzęta. Konieczne jest w związku z tym w dalszych pracach oszacowanie stanu pogłowia tego gatunku oraz wsparcie rolników w dążeniu do uzyskania odszkodowania od Skarbu Państwa za straty rolnicze spowodowane przez muflony, a także daniele.
Przepisy te wejdą w życie trzy miesiące od ich podania do publicznej wiadomości, a więc najpóźniej w połowie grudnia.
Barbara Idczak
Źródło:
- www.gov.pl/web/gdos/ustawa-o-gatunkach-obcych
- www.braclowiecka.pl
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
