Podsumowanie zaleceń na temat przyszłego rozwoju sektora mleczarskiego po roku 2015

09-10-2013

Copa-Cogeca podsumowała zalecenia ekspertów zaangażowanych w badanie KE na temat przyszłego rozwoju sektora mleczarskiego po roku 2015. I tak, w przyszłości szczególną uwagę należy przywiązać do niestabilności cen/dochodów/zysków (braku równowagi na rynku). W związku z tym obowiązujące instrumenty są ważne, należy je chronić i, jeśli zajdzie taka potrzeba, wzmocnić (należy sprawdzić, czy są wystarczająco elastyczne i skuteczne oraz czy ceny interwencyjne i ilości są odpowiednie). Należy udoskonalić proponowane instrumenty (np. narzędzie stabilizacji dochodu w 2. filarze) i zagwarantować, że ich wdrażanie jest zrównoważone pod względem finansowym (w przeciwnym wypadku należy przewidzieć np. współfinansowanie ze strony rolników), a także dodać nowe instrumenty (narzędzia zarządzania ryzykiem – rynki terminowe oraz wiedza, jak z nich korzystać – z istotną rolą spółdzielni, organizacji międzybranżowych i związków rolników, inne narzędzia ubezpieczenia dochodów, polityki fiskalne). Narzędzia zarządzania ryzykiem z powodzeniem zastąpią system wykupu.

Alternatywy dla produkcji mleka: należy zbadać, czy mleczarstwo jest najbardziej odpowiednią praktyką rolną w regionach alpejskich, najmniej uprzywilejowanych. Mniej intensywne praktyki rolne, np. (szeroko zakrojona) produkcja wołowiny lub hodowla krów mamek mogłaby być bardziej skuteczna (i mniej kosztowna).


Zrównoważona produkcja mleka i jej wymiar terytorialny
Większa różnorodność opinii.

• Należy zidentyfikować słabe obszary wiejskie, w których produkcja mleka nie jest konkurencyjna, a zaprzestanie jej wpłynie na kwestię bezrobocia.
• Połączenie wszystkich unijnych funduszy na rzecz rozwoju regionalnego w celu utworzenia jednego funduszu rozwoju gospodarczego i regionalnego (zarządzanie funduszami WPR na rzecz rozwoju regionalnego powinno wejść w zakres Funduszy Strukturalnych UE).
• Utworzenie bardziej ukierunkowanych unijnych instrumentów politycznych w celu stymulowania konkurencyjności unijnych producentów (system płatności jednolitych z płatnościami podstawowymi oraz płatności na rzecz zazieleniania nie spełniają tego celu). Stymulowanie projektów badań i rozwoju w ramach łańcucha mleczarskiego (rolnicy, dostawcy, przetwórcy, konsultanci, organizacje badawcze) w celu długoterminowej poprawy zrównoważoności: dobrostan zwierząt, skuteczne stosowanie środków produkcji (nawozów i środków chwastobójczych), redukcja emisji do gleby, wody i powietrza, rozwój paszowych roślin białkowych o wysokiej wydajności, aby uniknąć importu soi itp.
• Potrzeba dopłat powiązanych i niepowiązanych z produkcją. Dopłaty powiązane z produkcją mogą być potrzebne przynajmniej tymczasowo w regionach, gdzie produkcja mleka nie jest konkurencyjna, jeśli ma nastąpić poprawa rozmiaru, struktury i wydajności gospodarstw. Bez dopłat powiązanych z produkcją i pomocy inwestycyjnej prawdopodobnie nie będzie to możliwe. Nowe przepisy dot. dopłat powiązanych z produkcją to krok w kierunku utrzymania produkcji mleka na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
• Włączenie części płatności od gruntów w ramy odpowiednich kryteriów środowiskowych mogłoby polepszyć względną pozycję gospodarstw mleczarskich na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, gdzie na ogół stosowanie środków produkcji jest mniej intensywne („warunki zazieleniania” nowej WPR, jeśli użytki zielone łatwiej się kwalifikują do pełnych płatności bezpośrednich w ramach WPR niż inne uprawy). Wszystkie warunki zasady wzajemnej zgodności, wchodzące już w zakres WPR, odgrywają znacząca rolę, ponieważ ich wdrożenie wpłynie na względną pozycję gospodarstw mleczarskich na lokalnych rynkach gruntów.
• Opracowanie konkretnego instrumentu politycznego, aby zapobiec opuszczaniu gospodarstw, w połączeniu z opłacalną produkcją zwierzęcą (nacisk na szeroko zakrojoną produkcję mleka i wołowiny, co będzie miało znaczny wkład w dobra publiczne, takie jak przyroda, krajobraz i wychwytywanie dwutlenku węgla). Unikanie zachęt do ustanawiania bardzo intensywnych systemów przy braku gruntów. Stymulowanie wykorzystania bydła w celu utrzymania zagrożonych siedlisk (jeśli produkcja mleka krowiego przestała być w regionie opłacalna, w wielu regionach można przekwalifikować się na produkcję wołowiny z krowami mamkami, lub produkcję mleka owczego i koziego).
• Wprowadzenie programów restrukturyzacji „na zamówienie” dla sektora mleczarskiego w krajach lub regionach, gdzie gospodarstwa w większości są małe, a przetwórcy mleka nie są konkurencyjni.
• Należy promować zrzeszenia producentów rolnych, aby stworzyć większe jednostki przy niższych kosztach produkcji oraz zwiększyć inwestycje, co zapewni indywidualnym rolnikom więcej czasu. Inwestycje i rozwój strukturalny powinny być w 100 % finansowane przez UE.
• Dostęp do kapitału na rozsądnych warunkach: UE może w tym celu stworzyć fundusz pożyczkowy dla rolników, lub zapewnić gwarancje, które umożliwią rolnikom uzyskanie pożyczek w ramach typowych sposobów pozyskiwania funduszy / pomocy tymczasowej / pożyczek długoterminowych, aby złagodzić problemy związane z wypłacalnością. Dla młodych rolników dostęp do kapitału jest bardzo ważny.
• Rynki terminowe – pozwalają rolnikom zabezpieczyć marże w oparciu o indywidualną sytuację. Wymagają edukacji i szkoleń.
• W Stanach Zjednoczonych zaproponowano Program na rzecz Ochrony Marż Producentów Mleka (DPMPP), który ma za cel pomóc rolnikom zabezpieczyć marże. Może być on dla nich atrakcyjny. Jest on powiązany z Programem na rzecz Stabilizacji Rynku Mleczarskiego (DMSP), który obniża produkcję mleka wtedy, kiedy marże spadają poniżej oficjalnie ustalonych progów. Program ten jest mało atrakcyjny, ponieważ obniża produkcję mleka wtedy, kiedy marże są już niskie. Przy niskich marżach rolnicy starają się poprawić wyniki, tak aby pozytywnie wpłynąć na przepływ środków finansowych.
• Takie systemy ubezpieczeń pociągają za sobą poważne obciążenia administracyjne. DMSP zapobiega pełnemu wykorzystaniu zdolności przetwórczych, przez co przetwórcy mleka nie mogą zaspokoić popytu odpowiednio szybko. Obydwie opisane przeszkody mogą w negatywny sposób wpłynąć na cenę mleka, którą uzyskują rolnicy.
• Trudno będzie skopiować system amerykański w Unii Europejskiej, jako że mleczarstwo w UE jest zdecydowanie bardziej niejednorodne pod względem m. in. struktury, hodowli, warunków meteorologicznych czy systemów paszowych. Z tego względu trudno będzie ustanowić marże, które znajdą zastosowanie w przypadku wszystkich rolników w tym sektorze w UE. Systemy ubezpieczeń w połączeniu z systemami zarządzania dostawami mogą więc okazać się atrakcyjne jedynie w teorii. Praktyka pokaże, czy istnieje możliwość ich zastosowania. W oparciu o powyższe stwierdzenia ich skuteczność jest jednak mało prawdopodobna.
• Pakiet mleczny - Jego skuteczność zależy od tego, czy rolnicy będą w stanie wykorzystać tę możliwość, aby utworzyć silne organizacje producentów, które wynegocjują korzystne warunki dla dużej grupy rolników. Na obszarach o niewielkiej lub nieistniejącej tradycji tworzenia i funkcjonowania organizacji rolników podstawą będzie zapewnienie im wiedzy, szkoleń i doradztwa co do sposobów tworzenia takich organizacji, skutecznego zarządzania nimi i sposobów negocjowania korzystnych warunków.
• Należy bezwzględnie obserwować pakiet mleczny, aby zagwarantować, że będzie on funkcjonował zgodnie z oczekiwaniami. Być może potrzebne będzie dostosowanie konkretnych elementów, takich jak ilość mleka, która może być przedmiotem negocjacji organizacji.
• Najlepszym sposobem zbilansowania podaży i popytu jest pozostawienie tej kwestii przetwórcom i rolnikom dostarczającym im mleko. W takiej sytuacji wdrożenie pakietu mlecznego jest istotną kwestią.
• Może to zapewnić rolnikom pewne bezpieczeństwo co do sprzedaży mleka.
• Wdrożenie pakietu może zachęcić rolników do inwestycji, jeśli dzięki temu ich pozycja w łańcuchu stanie się silniejsza, a warunki dostaw mleka – lepsze.
• Innowacje w dziedzinie rozwoju produktów - Opracowanie nowych produktów i marek mleczarskich opartych na przyrodzie i krajobrazie. Sery ChNP – niewielkie wahania
• Edukacja i szkolenia na temat radzenia sobie z przyszłymi wyzwaniami (w tym minimalizacji wpływu na środowisko i norm dobrostanu zwierząt)
• Zachęty dla inwestycji. Program dla zagranicznych inwestorów, aby inwestowali w rozwój produkcji mleka i wołowiny w zagrożonych regionach.
• Europejski Program na rzecz Rozwoju Mleczarstwa w celu stymulowania współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej pomiędzy rolnikami i przetwórcami mleka (spółdzielnie powinny tutaj odegrać pewną rolę).
• Dopłaty do hektara na rzecz ochrony siedlisk i różnorodności biologicznej pastwisk o naturalnych utrudnieniach (dopłaty do ONW (drugi filar), dopłaty do ochrony krajobrazu i przyrody (drugi filar), specjalne płatności dodatkowe (pierwszy filar), rolników należy zachęcać do tworzenia organizacji producentów w celu zbudowania silniejszej pozycji i opracowywania dodatkowych inicjatyw w łańcuchu, w celu zbiorowej sprzedaży mleka z obszarów o naturalnych siedliskach).
• Ustanowienie spółdzielni mleczarskich, aby wzmocnić siłę przetargową, rozwijać rynki i produkty oraz ograniczać ryzyko.
• Wdrożenie zrównoważonych praktyk w gospodarstwach mleczarskich (opracowanie gamy instrumentów na rzecz poprawy zrównoważoności na szczeblu gospodarstw, opracowanie systemów wsparcia decyzji, nadzór nad systemami i umiejętnościami zawodowymi w celu wyszkolenia konsultantów w zakresie wsparcia decyzji podejmowanych w gospodarstwie w dziedzinie zrównoważoności).
• Stymulowanie przetwórców mleka do opracowania programu zwiększającego zrównoważoność w oparciu o zachęty z rynku. Celem tego działania jest zachęcenie rolników i przetwórców mleka do połączenia sił z organizacjami konsumentów, NGO i dystrybutorami w celu organizacji wspólnych działań na rzecz bardziej zrównoważonych systemów rolnych i produktów mleczarskich, w tym dopłat dla rolników postępujących zgodnie z wysokimi normami.
• Ograniczenie wpływu na środowisko poprzez zwiększenie produkcji mleka na tych obszarach – inicjatywy popierające produkcję biogazu w oparciu o gnojowicę mogą być jednym ze sposobów lepszego wykorzystania składników odżywczych.
• Wsparcie oznaczeń (np. ChNP czy ChOG) w celu wsparcia prób tworzenia zrównoważonej wartości. Jeśli wzrośnie zapotrzebowanie na mleko biologiczne, wsparcie na rzecz przekwalifikowania się na produkcję mleka biologicznego i opracowania produktów może okazać się skuteczne w ONW, a także zagwarantować dodatkową zrównoważoną wartość.
• Zmiana pokoleniowa: UE może ułatwić zmianę właściciela poza rodziną poprzez ustanowienie funduszu pożyczkowego, który zapewni pożyczki dla młodych rolników na korzystnych warunkach. Poprzez takie programy UE może zmotywować starsze pokolenie do zaprzestania działalności i przekazania gospodarstw młodym rolnikom. W ten sposób UE może umożliwić rozwój strukturalny, niezbędny dla ciągłości rolnictwa w sektorze. Obowiązujące programy rozwoju obszarów wiejskich uwzględniają takie inicjatywy. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę aktualną strukturę i zakres funkcjonowania i stosowania ich w indywidualnych państwach członkowskich, takie inicjatywy wydają się niewystarczające, aby zapewnić rozwój opłacalnego i dostatniego sektora mleczarskiego w dłuższej perspektywie. Wyjaśnieniem tej sytuacji może być to, że ww. inicjatywy wymagają współfinansowania ze strony państw członkowskich, dlatego też należy uwzględnić finansowanie ich przez UE.

Redaktor: Katarzyna Kuznowicz   

Źródło
Krajowa Rada Izb Rolniczych
http://krir.pl