Plany zapobiegania skutkom suszy

Uwzględniając potrzebę zapobiegania ekstremalnym zjawiskom atmosferycznym, powodującym straty w rolnictwie, resort rolnictwa poinformował o wprowadzanych zmianach w poddziałaniu "Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych" objętym Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, w ramach operacji "Modernizacja gospodarstw rolnych".

W ww. instrumencie wsparcia wyodrębniono obszar dotyczący nawadniania w gospodarstwie, w ramach którego będą realizowane inwestycje polegające na modernizacji istniejącego systemu nawadniania lub wykonaniu w gospodarstwie nawodnienia. Na ten obszar wsparcia przeznaczono 100 mln euro.

W ramach tego obszaru wsparcia rolnicy będą mogli, przykładowo, realizować operacje polegające na:

• wykonaniu nowego nawodnienia (ewentualnie z wykonaniem ujęcia wodnego z wód podziemnych lub powierzchniowych),
• modernizacji istniejącej instalacji nawadniającej (ewentualnie z modernizacją ujęcia wody),
• modernizacji instalacji nawadniającej wraz z powiększeniem powierzchni nawadnianej (nowe nawodnienia) połączone ewentualnie z modernizacją zaopatrzenia tej instalacji w wodę.

W ramach inwestycji w nawadnianie musi być zainstalowany system pomiaru wody (jeżeli jeśli dotychczas nie był zainstalowany), umożliwiający mierzenie zużycia wody na poziomie wspieranej inwestycji.

Pomoc będzie przyznawana jeżeli inwestycja spełni wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa, które mają zastosowanie do tej inwestycji, w szczególności w zakresie ochrony środowiska i prawa wodnego.

Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne, w ramach omawianego instrumentu wsparcia, w okresie realizacji PROW 2014-2020, na operacje związane z nawadnianiem nie może przekroczyć 100 000 zł, przy czym pomoc przyznaje się na operację o planowanej wysokości kosztów kwalifikowalnych powyżej 15 000 zł.

Pomoc będzie polegać na refundacji do 50% (lub 60% kosztów kwalifikowalnych, w przypadku operacji realizowanej przez młodego rolnika) poniesionych przez beneficjenta kosztów kwalifikowalnych operacji.

Aktualnie w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi finalizowane są prace nad przygotowaniem projektu nowelizacji rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu "Modernizacja gospodarstw rolnych" w ramach poddziałania "Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 1371, z późn.zm.), którego celem jest m.in. stworzenie ram prawnych do realizacji operacji dotyczących nawadniania w gospodarstwie.

W związku z powyższym, ostateczne brzmienie przepisów, w tym dotyczących katalogu kosztów kwalifikowalnych oraz zasad kwalifikowalności kosztów, będzie znane po zakończeniu prac nad  projektem rozporządzenia dla tego typu operacji.

Informacje na temat przewidywanego terminu naboru wniosków zostaną podane do publicznej wiadomości po zakończeniu wszystkich prac związanych z opracowaniem przepisów szczegółowych.

Zakłada się, że pierwszy nabór wniosków o przyznanie pomocy na operacje związane z nawadnianiem w gospodarstwach rolnych zostanie uruchomiony w tym roku.

W opinii MRiRW budowa nowych urządzeń melioracji wodnych w celu ochrony gospodarstw przed skutkami występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych jest ważna, ale istotne jest również utrzymanie w dobrej kondycji funkcjonujących już urządzeń. W ramach podziałania "Wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze, których celem jest ograniczanie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014- 2020 o pomoc mogą ubiegać się spółki wodne oraz związki spółek wodnych. Pomoc przyznawana jest na zakup nowego sprzętu, służącego utrzymaniu urządzeń melioracji wodnych wykorzystywanych dla celów ochrony terenu przed skutkami powodzi lub deszczu nawalnego. Limit środków przeznaczony na pomoc dla spółek wodnych wynosi ok. 49 mln euro.

Dotychczas odbyły się dwa nabory wniosków o przyznanie pomocy, tj. w terminie 28.09.2017 r. - 27.10.2017 r. oraz 05.11.2018 r. - 04.12.2018 r., w których spółki wodne lub ich związki złożyły 184 wnioski o przyznanie pomocy. Kolejny nabór wniosków o przyznanie pomocy planowany jest jesienią tego roku.

W związku z dużymi potrzebami utrzymania urządzeń melioracyjnych, dokonano zmiany PROW 2014-2020, w celu zwiększenia limitu pomocy na jednego beneficjenta, będącego spółką wodną lub związkiem spółek wodnych z 500 000 zł do 1 000 000 zł w okresie realizacji PROW 2014-2020.

Aktualnie w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi trwają prace nad projektem rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu "Inwestycje zapobiegające zniszczeniu potencjału produkcji rolnej" w ramach poddziałania "Wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze, których celem jest ograniczenie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w celu uwzględnienia ww. zmiany.

W kwestii opracowania kompleksowego programu zapobiegania skutkom klęsk żywiołowych, w tym budowy zbiorników wodnych, spiętrzenia wody i budowy, odbudowy i prawidłowego wykorzystania urządzeń melioracyjnych MRiRW informuje, że zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2018 r. poz. 2268, z późno zm.), jednym z podstawowych dokumentów planistycznych w gospodarowaniu wodami jest plan przeciwdziałania skutkom suszy.

Projekt planu przygotowuje Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w uzgodnieniu m.in. z ministrem właściwym do spraw rolnictwa i ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi. Plan ten jest przyjmowany i aktualizowany w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej. Aktualizacji planu dokonuje się nie rzadziej niż co 6 lat.

W ramach projektu planowana jest realizacja szeregu działań, których celem jest przeciwdziałanie i łagodzenie skutków suszy, w tym m.in.:

• kreowanie świadomości rolników w zakresie możliwości tworzenia retencji na obszarach rolnych oraz propagowanie działań zmniejszających straty w rolnictwie podczas suszy,
• opracowanie wytycznych do racjonalnego zużycia wody w rolnictwie,
• zwiększenie retencji na obszarach rolniczych,
• realizacja działań inwestycyjnych w zakresie kształtowania/zwiększania sztucznej retencji,
• budowa lub rozbudowa systemów melioracyjnych nawadniających lub nawadniająco- odwadniających oraz przebudowa systemów odwadniających na nawadniająco- odwadniające.

Zgodnie z harmonogramem prac związanych z przygotowaniem planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy, opracowanie ostatecznej wersji planów przewidziane jest w 2020 r. Prace nad przygotowaniem planów są prowadzone we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Jednocześnie, aktualnie trwają uzgodnienia projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie przyjęcia "Założeń do Programu rozwoju retencji na lata 2021-2027 z perspektywą do roku 2030", opracowywanego w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.

Głównym celem Programu będzie wieloaspektowe określenie, a następnie wdrożenie działań, których realizacja zwiększy retencję wody i umożliwi zatrzymanie jej przez długi czas w środowisku. Program uwzględniać będzie wszystkie rodzaje retencji wód powierzchniowych wyróżniane ze względu na skalę - dużą, małą i mikro retencję oraz rodzaj retencji - naturalną i sztuczną. Program obejmie także retencję krajobrazową oraz glebową.

W ramach Programu planowane jest opracowanie zestawienia działań z uwzględnieniem m.in. podziału na obszary dorzeczy i regiony wodne, wskazanie efektów realizacji działań, podmiotu odpowiedzialnego za ich realizację oraz źródła finansowania.

Projekt zostanie poddany konsultacjom społecznym, którym towarzyszyć będzie kampania informacyjno-promocyjna.

W Założeniach do Programu przewiduje się m.in.:

• realizację i odtwarzanie obiektów małej retencji i mikroretencji na terenach rolniczych,
• promowanie i wdrażanie zabiegów agrotechnicznych zwiększających retencję glebową,
• realizacja i odtwarzanie stawów hodowlanych,
• przywracanie oraz nadawanie funkcji nawadniającej systemom melioracyjnym.

W toku prowadzonych uzgodnień, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zaproponowało uwzględnienie w Założeniach do Programu realizacji nowych systemów melioracyjnych nawadniających i nawadniająco-odwadniających.