Gatunki roślin dozwolone do użycia w odstępstwie rolnym obejmują gatunki znaczące dla bezpieczeństwa żywnościowego. Rolnik może wysiać nasiona lub sadzeniaki we własnym gospodarstwie z własnego zbioru odmian chronionych wyłącznym prawem bez upoważnienia hodowcy. W jego obowiązku jest uiszczenie na rzecz hodowcy, opłaty za każdy kilogram materiału wykorzystanego do siewu. Wysokość tej opłaty wynosi 50% opłaty licencyjnej dla danej odmiany w danym roku. Uiszczenie powyższej opłaty należy: w przypadku odmian ziemniaków –do posiadaczy gruntów rolnych o powierzchni 10 ha i więcej; w przypadku pozostałych odmian roślin chronionych na poziomie krajowym i dozwolonych do odstępstwa rolnego: do posiadaczy gruntów rolnych o powierzchni 25 ha i więcej. Znowelizowana Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin, która weszła w życie z dniem 11.07.2017 r. nie zmieniła ogólnych zasad korzystania z odstępstwa rolnego. Zatem wszelkie informacje co do zniesienia obowiązku uiszczenia opłaty za odstępstwo rolne są nieprawdziwe. W ww. ustawie rolnicy nie mają obowiązku udzielenia informacji w zakresie odmian objętych ochroną na szczeblu krajowym, których objęte jest w Polsce zaledwie 36%. Pozostałe 64% odmian roślin są chronione prawem Unii Europejskiej, w związku z tym Agencja Nasienna może wysyłać wnioski i przeprowadzać kontrole u rolników na podstawie prawa wspólnotowego. Nieudzielenie odpowiedzi na wniosek Agencji o przekazaniu informacji, w jakim zakresie rolnik korzystał z odstępstwa rolnego, może skutkować tak jak dotychczas wezwaniem do sądu w celu złożenia wyjaśnień oraz pokryciem kosztów procesu sądowego.
Sposób rozliczania odstępstwa rolnego sprawia problemy nie tylko rolnikom, którzy mają niewielką wiedzę na ten temat, ale także Agencji Nasiennej. Procedura pozyskania informacji przez Agencję jest kosztowna, dlatego wnioski otrzymują losowo wybrane osoby, pobudza to wśród rolników poczucie niesprawiedliwości społecznej. Agencja Nasienna pracuje nad wypracowaniem kompromisu, który zwalniałby rolników z obowiązku informacyjnego i kontrolnego z drugiej strony zapewniłby hodowcom należne im środki finansowe, które rekompensowałyby poniesione koszty wyhodowania nowej odmiany oraz pozwoliłyby na dalsze prowadzenie prac nad innowacyjnymi odmianami roślin.
Jedna z propozycji Agencji Nasiennej polega na wprowadzeniu jednolitej stałej wartości stawki za odstępstwo rolne w zależności od posiadanej ilości gruntów rolnych. Rolnik po uiszczeniu tej opłaty miałby prawo do nieograniczonego stosowania materiału do siewu pochodzącego ze zbioru we własnym gospodarstwie. Uzyskane opłaty Agencja Nasienna dzieliła by na 3 pule. Pierwsza trafiałaby do hodowców, którzy wykazaliby 85% wymianę materiału siewnego na kwalifikowany, druga pula rozdysponowana byłaby pomiędzy hodowców odmian roślin, oraz trzecia pula przeznaczona m.in. na rozwój badań nad nowymi odmianami czy stypendiami.
Zadaniem Agencji Nasiennej, aby wprowadzić takie zmiany konieczne jest porozumienie pomiędzy organizacją rolników i organizacją hodowców w celu lobbowania za zmianami legislacyjnymi koniecznymi do tego, by porozumienie takie było skuteczne. Zmiany musiałyby zajść w ustawie o ochronie prawnej odmian roślin, w której wskazano by, że Izby Rolnicze są uprawnione do zawarcia umowy pomiędzy organizacją hodowców, która wiązałaby rolników zrzeszonych w Izbie. Kolejna zmiana musiałaby zajść w ustawie o ARiMR, gdzie ARiMR zobowiązana byłaby do podania rokrocznie Agencji Nasiennej danych pozwalających naliczenie uzgodnionej opłaty.
Zarząd WIR został poproszony przez Prezesa Agencji Nasiennej Pawła Kochańskiego o zajęcie stanowiska w sprawie poparcia wyżej wymienionego projektu. Do 1 września Biura Powiatowe WIR zbierają opinię rolników dotyczącą proponowanych zmian, na podstawie której Walne Zgromadzenie WIR wypracuje stanowisko. Zachęcamy do zgłaszania swoich uwag w przedmiotowej sprawie. Cenne będą również dla nas wskazówki z innymi rozwiązaniami problemu zasad korzystania z odstępstwa rolnego.
Maria Deresińska
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
