W związku z pojawiającymi się wątpliwościami zgłaszanymi przez rolników dotyczącymi „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu ich zanieczyszczeniu", który wszedł w życie 27 lipca br., Wielkopolska Izba Rolnicza zwróciła się do ministra środowiska z prośbą o wyjaśnienie kwestii związanych ze stosowaniem nawozów organicznych i przechowywaniem nawozów naturalnych.
Poniżej publikujemy treść odpowiedzi, której w imieniu ministra udzieliła Zastepca Dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej Małgorzata Bogucka-Szymalska. Niestety, z piśmie zabrakło ustosunkowania się do wątpliwości, czy konieczne jest posiadanie płyty obornikowej w przypadku, gdy rolnik przechowuje obornik na pryzmach bezpośrednio na gruncie, spełniając warunek przechowywania go nie dłużej niż przez okres 6 m-cy dla każdej z pryzm.
Odpowiadając na stanowisko XV Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej z dnia 10 grudnia 2018 r. oraz pismo WIR.BW.MD.3663.2018 z dnia 21 grudnia 2018 r. poniżej przekazuję stanowisko Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej do poruszonych w tych dokumentach zagadnień związanych z dyrektywą azotanową.
Podzielam stanowisko Wielkopolskiej Izby Rolniczej mówiące o tym, że proces przekazywania rolnikom wiedzy na temat „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” wymaga odpowiedniego zaplecza doradczego oraz czasu, dlatego Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej popiera wszelkie inicjatywy związane z rozpowszechnianiem wśród rolników wiedzy na ten temat i angażuje się w wybrane przedsięwzięcia.
Odnosząc się do kwestii kontroli i nakładania kar za nieprzestrzeganie wymogów dyrektywy azotanowej należy wyjaśnić, że ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne w art. 109 ustanawia system kar uzależniony od zakresu i stopnia naruszenia i daje możliwość organom Inspekcji Ochrony i Środowiska wydawania decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości bez ustalania obowiązku uiszczenia opłaty za naruszenie zapisów Programu azotanowego.
Natomiast w przypadku kontroli przeprowadzanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, na podstawie informacji uzyskanych z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi informuję, że rolnicy wnioskujący o płatności bezpośrednie, a także płatności obszarowe otrzymywane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz 2014-2020 (PROW), tj. płatności: (i) dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW). (ii) rolnośrodowiskowych, (iii) rolno-środowiskowo-klimatycznych, (iv) ekologicznych, (v) na zalesianie gruntów rolnych, zobowiązani są do spełnienia odpowiednich norm dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska (DKR) oraz podstawowych wymogów z zakresu zarządzania (SMR), określonych w załączniku II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/20131.
Powyższe wymogi składają się na jeden mechanizm noszący wspólną nazwę zasady wzajemnej zgodności. Zasada ta oznacza powiązanie wysokości uzyskiwanych przez rolników płatności ze spełnianiem przez nich określonych wymogów. Oznacza to, że w przypadku nieprzestrzegania powyższych obowiązków, konsekwencją jest odpowiednie zmniejszenie przyznawanych płatności.
Wysokość sankcji, czyli % obniżenia płatności, zależy od rodzaju i skali naruszenia wymogów. W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wyniknie z zaniedbania ze strony rolnika, zmniejszenie płatności z zasady wynosi 3% całkowitej kwoty płatności, a w przypadku poważniejszych naruszeń 5%. Natomiast w sytuacji, gdy rolnik celowo dopuści się stwierdzonej niezgodności, zmniejszenie to z zasady wynosi 20% całkowitej kwoty lub w przypadkach rażących naruszeń może nawet zostać zwiększone do 100% całkowitej kwoty.
Corocznie kontroli pod względem spełniania wymogów wzajemnej zgodności podlega 1% beneficjentów ubiegających się o płatności (z pominięciem rolników uczestniczących w systemie dla małych gospodarstw, którzy od 2015 roku nie podlegają kontroli wzajemnej zgodności). Należy mieć na uwadze, że wymogi wzajemnej zgodności zostały sformułowane na podstawie sektorowych przepisów dyrektyw i rozporządzeń Unii Europejskiej wdrożonych do prawodawstwa krajowego. W przypadku zmian tych przepisów odpowiednio zmianie ulegają również wymogi wzajemnej zgodności. W odniesieniu do podstawowych wymogów z zakresu zarządzania (SMR) rolnicy zobowiązani są do przestrzegania szeregu obowiązków, wynikających m.in. z dyrektywy azotanowej. W związku z tym, że nowa ustawa - Prawo wodne zmieniła sposób realizacji wymogów dyrektywy azotanowej, konieczne było odpowiednie dostosowanie przepisów dotyczących zasady wzajemnej zgodności.
Odpowiadając na postulat dotyczący udostępnienia narzędzi ułatwiających wykonywanie niezbędnych obliczeń związanych z wdrażaniem programu azotanowego, informuję, że takie narzędzia zostały już opracowane i udostępnione on line przez Centrum Doradztwa Rolniczego (https://www.cdr.qov.pl).
Odnosząc się do kwestii terminów stosowania nawozów należy wyjaśnić, że terminy stosowania nawozów zawarte w tabeli 2 Programu azotanowego dotyczą nawozów naturalnych (obornik, gnojówka, gnojowica, pomiot ptasi) oraz nawozów azotowych mineralnych. Terminów określonych w tabeli 2 nie stosuje się do innych nawozów niż wyżej wymienione np. nawozów organicznych lub odpadów poddawanych obróbce w procesie odzysku R10. Jednocześnie należy pamiętać, że w przypadku stosowania wszystkich substancji wpisujących się w definicję nawozu określoną w art. 102 ust. 2 pkt 2) ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne należy przestrzegać innych przepisów Programu azotanowego odnoszących się do nawozów, np. zakaz stosowania nawozów na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem, wynikający z art. 20 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r, o nawozach i nawożeniu.
Opracowanie: Kornel Pabiszczak
Źródło Wielkopolska Izba Rolnicza http://www.wir.org.pl/
