Czy w przypadku wystąpienia szkody łowieckiej, w wyniku której uprawa wymaga zaorania, ustalone odszkodowanie obniża się o nieponiesione koszty zbioru?
Należy wyjaśnić, że w myśl art. 46 ust. 1 ustawy – Prawo łowieckie przez szkody łowieckie rozumie się szkody wyrządzone w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz szkody wyrządzone przy wykonywaniu polowania. Podmiotem obowiązanym do wynagradzania tych szkód jest zarządca obwodu łowieckiego lub jego dzierżawca (koło łowieckie). Określenie szczegółowych wytycznych co do sposobu ustalania wartości odszkodowania za szkody łowieckie ustawodawca powierzył Ministrowi Środowiska, który w rozporządzeniu z 2019 r. uregulował szczegółowe warunki szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych. Wymaga podkreślenia, że rozporządzenie to zastąpiło wcześniejsze rozporządzenie z 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych. Warto wspomnieć o tym uchylonym rozporządzeniu, albowiem zdaje się on mieć wciąż decydujący wpływ na praktykę szacujących szkody, o czym będzie mowa niżej.
Szkoda całkowita
Potocznie używane określenie szkody całkowitej w istocie oznacza taką szkodę w danej uprawie, gdzie skala wyrządzonych zniszczeń przemawia za jej likwidacją poprzez zaoranie. Zarówno w „starym”, jak i aktualnym rozporządzeniu o szkodzie całkowitej jest mowa w § 5 stanowiąc, iż przy ostatecznym szacowaniu szkody w uprawach wymagających zaorania odszkodowanie ustala się jako odpowiedni procent pełnego odszkodowania w zależności od daty powstania szkody.
Nieobowiązujące już rozporządzenie z 2010 r.
W tymże rozporządzeniu Minister Środowiska w § 5 ustalał 4 okresy powstawania szkód wymagających zaorania (do 15 kwietnia, od 16 kwietnia do 20 maja, od 21 maja do 10 czerwca i od 11 czerwca) i przyporządkowywał im odpowiedni procent należnego odszkodowania (odpowiednio 25, 40, 60 i 85). Co do samej metody obliczenia odszkodowania odsyłał do ówczesnego § 4 ust. 7, gdzie wprost nakazano, aby wysokość odszkodowania pomniejszano odpowiednio o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania.
Aktualny stan prawny
Obecnie obowiązujące rozporządzenie z 2019 r. określa w § 5 następujące wartości odszkodowania:
- do dnia 30 kwietnia - w wysokości 30%,
- od dnia 1 maja do dnia 25 maja - w wysokości 50%,
- po dniu 25 maja - w wysokości 85%
kwoty obliczonej w sposób określony w § 3 ust. 14, z zastrzeżeniem, że za plon z 1 ha przyjmuje się średni plon obliczony dla danego województwa na podstawie danych zawartych w trzech rocznikach statystycznych "Wyniki produkcji roślinnej" ostatnio opublikowanych na stronie podmiotowej Głównego Urzędu Statystycznego. Wspomniany § 3 ust. 14 określa, że odszkodowanie oblicza się poprzez pomnożenie obszaru uprawy, która została uszkodzona, i procentu jej zniszczenia (powierzchnia zredukowana). Tak ustaloną powierzchnię zredukowaną mnoży się przez plon z 1 ha (rozmiar szkody), a następnie otrzymaną wartość należy pomnożyć przez wartość danego płodu rolnego wyrażoną przez jego cenę skupu w regionie powstania szkody, a jeżeli skup nie jest prowadzony - przez wartość wyrażoną przez jego cenę rynkową z dnia szacowania ostatecznego szkody w regionie jej powstania. Jak z powyższego wynika, przepisy milczą o nieponiesionych kosztach zbioru, transportu i przechowywania jako czynniku, który miałby obniżać wyliczone odszkodowanie.
W szczególności przepis § 3 ust. 14 obowiązującego rozporządzenia, będący swoistym odpowiednikiem § 4 ust. 7 „starego” rozporządzenia w ogóle nie zawiera nakazu pomniejszania odszkodowania o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania. Oczywiście obecne rozporządzenie przewiduje, że przy pozostałych szkodach łowieckich, tj. niewymagających zaorania, obniża się odszkodowanie o te koszty, których rolnik nie poniósł, ale wynika to dopiero z przepisu § 3 ust. 19, do którego nie odsyła przepis § 5 mówiący o szkodach całkowitych.
W mojej ocenie zatem (przemawia za tym również wykładnia historyczna) obserwowana praktyka umniejszania odszkodowania za szkodę całkowitą o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania, w aktualnym stanie prawnym, może być skutecznie zakwestionowana jako pozbawiona podstawy prawnej.
Podstawa prawna według stanu na dzień 21.01.2021 r.:
- ustawa z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1683 z późn. zm.),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. poz. 776),
- uchylone rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. Nr 45, poz. 272 z późn. zm.).
Wojciech Lignowski
Kontakt z autorem: prawnik@wir.org.pl
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
