Nie można zaorać łąki stanowiącej cenny przyrodniczo TUZ

W odpowiedzi na pismo Zarządu KRIR, popierające wniosek Wielkopolskiej Izby Rolniczej o dopuszczenie w wyjątkowych sytuacjach możliwości zaorania łąki cennej przyrodniczo, resort rolnictwa poinformował, że przedmiotową kwestię należy przeanalizować przede wszystkim w kontekście cennych przyrodniczo trwałych użytków zielonych (TUZ), jako elementu zazielenienia oraz trwałych użytków zielonych cennych pod względem przyrodniczym, do których można uzyskać płatność w ramach Programu rolnośrodowiskowego objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) oraz Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014-2020).

Od roku 2015 wszyscy rolnicy ubiegający się o jednolitą płatność obszarową są zobowiązani do realizacji praktyki zazielenienia. W przypadku posiadania w gospodarstwie TUZ cennych przyrodniczo, wyznaczonych właściwym rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, rolnika obowiązuje zakaz ich przekształcania lub zaorywania. Jako TUZ cenne przyrodniczo wyznaczone zostały:

• TUZ położne na obszarach Natura 2000, dla których do dnia 20 listopada 2014 r. ustanowiono plany zadań ochronnych albo plany ochrony i dla których w tych planach określono działania ochronne dla siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk, położonych na tych trwałych użytkach zielonych oraz
• TUZ położne na obszarach Natura 2000, dla których do dnia 20 listopada 2014 r. nie ustanowiono planów zadań ochronnych albo planów ochrony, które zostały określone w załączniku do rozporządzenia.

Każdy rolnik, który posiada TUZ cenne przyrodniczo, został o tym indywidualnie poinformowany w karcie informacyjnej dołączanej do wstępnie wypełnionego wniosku o płatność w 2015 r.

Przepisy dotyczące zazielenienia nie przewidują wyrażenia zgody na zaoranie łąki stanowiącej TUZ cenny przyrodniczo.

Należy zaznaczyć, że zakaz zaorywania lub przekształcania TUZ cennych przyrodniczo w ramach zazielenienia dotyczy wyłącznie tych rolników, którzy dobrowolnie ubiegają się o wsparcie w ramach systemu płatności bezpośrednich.

W przypadku, gdy rolnik zaorze lub przekształci TUZ cenny przyrodniczo, będzie miał obowiązek ponownego przekształcenia tego obszaru w TUZ.

Na rolnika niewypełniającego praktyk zazielenienia nakładane będą kary administracyjne polegające na zmniejszeniu kwoty płatności bezpośrednich. Przez dwa pierwsze lata wdrażania zazielenienia (tj. w 2015 r. i 2016 r.), kary te nie będą wykraczać poza kwotę otrzymanej płatności za zazielenienie i, w zależności od stopnia stwierdzonej niezgodności, będą obejmować część lub całość płatności za zazielenienie. Natomiast w kolejnych latach, kary będą mogły nawet przewyższać otrzymaną kwotę zazielenienia, co oznacza, że w razie stwierdzenia niezgodności, kara za nieprzestrzeganie praktyk zazielenienia będzie mogła spowodować także częściowe zmniejszenie innych płatności.

Ponadto, należy mieć na względzie, że zarówno w ramach wszystkich pakietów Programu rolnośrodowiskowego PROW 2007-2013, jak i Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego oraz działania Rolnictwo ekologiczne PROW 20140-2020, beneficjenci nie mogą przekształcać występujących w gospodarstwie rolnym trwałych użytków zielonych i pastwisk trwałych w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. h rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 608, z późn. zm.).

W związku z powyższym, zaoranie trwałych użytków zielonych występujących w gospodarstwach, w których realizowane są zobowiązania rolnośrodowiskowe, rolnośrodowiskowo-klimatyczne i ekologiczne, byłoby niezgodne z zasadami realizacji tych zobowiązań, co skutkuje zmniejszeniem płatności rolnośrodowiskowej/ rolno-środowiskowoklimatycznej/ekologicznej (wraz z sankcjami wstecznymi).

Jednocześnie resort rolnictwa poinformował, że rolnicy mogą ubiegać się o przyznanie płatności do trwałych użytków zielonych cennych pod względem przyrodniczym w ramach pakietów 4. i 5. Programu rolnośrodowiskowego PROW 2007-2013 i Działania rolno-środowiskowoklimatycznego PROW 2014-2020.

Cele ww. pakietów to poprawa warunków bytowania zagrożonych gatunków ptaków, których siedliska lęgowe są związane z trwałymi użytkami zielonymi oraz utrzymanie bądź przywrócenie właściwego stanu ochrony lub zapobieganie pogarszaniu się stanu cennych siedlisk przyrodniczych określonych według typów siedlisk klasyfikacji dyrektywy siedliskowej, chronionych w ramach sieci Natura 2000 oraz innych cennych przyrodniczo siedlisk występujących na łąkach i pastwiskach.

Typy cennych siedlisk przyrodniczych, wspieranych w ramach ww. pakietów zostały określone w:

• rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „ Program rolnośrodowiskowy" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. poz. 361, z późn. zm.),
• rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania ,Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 415, z późn. zm.).

W związku z tym, że płatność w ramach ww. pakietów przysługuje do trwałych użytków zielonych, stanowiących powyższe typy siedlisk przyrodniczych, to ich zaoranie, które byłoby równoznaczne z ich zniszczeniem, a więc przerwaniem realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego/rolno-środowiskowo-klimatycznego, skutkowałoby nieprzyznaniem do tych gruntów płatności z tytułu realizacji tych pakietów, a także koniecznością zwrotu już pobranych za ich realizację płatności.

Należy również zauważyć, że co do zasady, rolników gospodarujących na trwałych użytkach zielonych, zwłaszcza położonych na obszarach Natura 2000, obowiązują przepisy ochrony przyrody odnoszące się m. in. do obowiązku zachowania siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków stanowiących przedmiot ochrony.