Mniej stad, ale więcej świń!

27-09-2023

Zapraszamy do zapoznania się z przygotowanym przez dział ekonomiczny WIR z analizą sektora produkcji trzody chlewnej w Polsce.

Pogłowie trzody chlewnej:

Według najnowszych danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na dzień 30 lipca 2023 roku pogłowie trzody chlewnej w Polsce wynosiło 9 087 478 szt. w porównaniu do 8 358 229 szt. z 30 marca 2023 roku i wzrosło o prawie 9%. We wszystkich województwach wzrosło pogłowie, największy przyrost odnotowano w województwie kujawsko-pomorskim (13,99%), jeżeli chodzi o Wielkopolskę to pogłowie zwiększyło się o 8,66%.

Liczba gospodarstw zajmujących się produkcją trzody chlewnej:

Liczba gospodarstw zajmujących się produkcją trzody chlewnej w Polsce systematycznie spada od kilku lat, jednak na przestrzeni ostatnich 36 miesięcy tempo to przyśpiesza. Według danych pochodzących z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (stan na 30.07.2023r.) liczba stad świń w Polsce wynosi 52,8 tys. stad – dla porównania 3 lata wcześniej tj. 30.06.2020r. liczba stad wynosiła 109,6 tys. stad – w tym okresie ubyło 56,8 tys. stad.

Zmiany liczby stad świń w Polsce w latach 2002-2023 (w tys. szt.)

Analizując dane dotyczące liczy stad i liczby pogłowia należy stwierdzić, że struktura tej branży podąża we właściwym kierunku. Potrzebna jest nam koncentracja produkcji w towarowych gospodarstwach rolnych, co wynika z warunków ekonomicznych i zmniejszających się rentowności w całym sektorze rolno-spożywczym. Wzrost liczby świń jest wynikiem spadku cen zbóż. Można powiedzieć, że powróciliśmy do dawnych warunków rynkowych, gdzie nie opłacało się sprzedawać zboża, tylko dodawać wartość do niego poprzez produkcję zwierzęcą. Drugim czynnikiem, który wpływa na rynek trzodowy są systematycznie uruchamiane przez rząd dopłaty do prosiąt urodzonych w cyklu zamkniętym. Przypominamy, że Wielkopolska Izba Rolnicza oraz inne organizacje rolnicze postulowały o wprowadzenie takiego systemu na dłuższy okres czasu i wypracowanie w Polsce modelu produkcji trzody chlewnej w oparciu o cykl zamknięty lub ścisłą kooperację rolników, co pozwoli w przyszłości na uniezależnienie się od importu warchlaków.   

Dopłaty dobrostanowe

W ramach nowej Wspólnej Polityki Rolnej znacząco zwiększono środki na poprawę dobrostanu loch i tuczników. Ten program cieszył się średnim powodzeniem wśród producentów.

Na dobrostan zwierząt, złożono łącznie 9 419 wniosków, w tym:

• 6 157 na opasy
• 4 152 na krowy mleczne
• 760 na tuczniki
• 754 na lochy
• 602 na krowy mamki
• 142 na konie
• 73 na owce
• 14 na brojlery
• 14 na indyki
• 13 na kozy

Warto w przyszłości, z punktu widzenia rolnika, mocno rozważyć ten ekoschemat. Oczekuje tego również rynek i konsument, pod warunkiem, że mięso wieprzowe pochodzące z takich hodowli będzie odpowiednio oznakowane i promowane w sieciach detalicznych. 

ASF:

Jednym z głównych powodów zamykania gospodarstw był rozprzestrzeniający się wirus afrykańskiego pomoru świń. Przyjrzyjmy się statystykom jak przedstawiała się liczba ognisk ASF i liczba świń w ogniskach w Polsce w latach 2014 – 2023. Finalnie podczas tego okresu odnotowano  527 ogniska, w wyniku których utylizacji poddano 176 330 świń. W tym roku w Wielkopolsce odnotowano 7 ognisk ASF: Wielowieś (powiat międzychodzki), Chrustowo (powiat obornicki), Białęgi (powiat poznański), i 4 ogniska w miejscowości Starczanowo (powiat poznański).

W ostatnich dniach Komisja Europejska wreszcie zniosła najdłużej funkcjonujące czerwone strefy na terenie powiatów leszczyńskiego oraz gostyńskiego, czyli w naszym regionalnym zagłębiu trzodowym. To z pewnością poprawi sytuację dochodową rolników produkujących świnie w tamtych powiatach, którzy nie mogli w pełni korzystać z nieco ostatnio lepszych warunków ekonomicznych tej produkcji. Wielkopolska Izba Rolnicza od kilku lat interweniowała w tej sprawie w Komisji Europejskiej oraz w polskich instytucjach zwracając uwagę na konieczność bardziej elastycznego podejścia do zarządzania strefami w sensie ich zasięgu geograficznego oraz czasowego. 

Ceny skupu żywca wieprzowego w Polsce w 2023 roku:

Poniżej przedstawiamy ceny skupu żywca wieprzowego w Polsce od stycznia do 26 września 2023 roku. Rok rozpoczęliśmy ceną na poziomie 7,27 zł/kg. Najwyższe ceny skupu oferowały w połowie lipca, gdzie cena sięgała nawet 9 zł/kg. Aktualnie skupy „płacą” średnio 7,83 zł/kg, a cena ta niestety pozostaje na granicy pokrycia kosztów produkcji, szczególnie w cyklu otwartym. W tym cyklu o ekonomice produkcji decydują ceny warchlaków pochodzących z importu, a te są bardzo wysokie.

Ceny skupu żywca wieprzowego w 2023 roku: 

Ceny warchlaków z Danii w wadze 30 kg w 2023 roku: 

Deficyt w handlu zagranicznym

Polski rynek wieprzowiny daje potencjał dla wzrostu produkcji trzody chlewnej w Polsce. W przypadku tego mięsa mamy do czynienia z ujemnym bilansem handlowym – więcej wieprzowiny importujemy aniżeli eksportujemy. Według informacji organizacji, w okresie od stycznia do kwietnia bieżącego roku, do Polski sprowadzono 216 045 ton wieprzowiny, wobec 256 422 ton w analogicznym okresie ubiegłego roku. W tym samym okresie z Polski wyeksportowano 100 111 ton mięsa wieprzowego wobec 118 548 ton w pierwszym kwartale 2022 roku. Bilans wymiany handlowej jest zatem ujemny i wynosi 115,934 tony, czyli ponad 115 proc.

Dane Polskiego Instytutu Ekonomicznego, wskazują, że w ubiegłym roku samowystarczalność Polski pod względem wieprzowiny oscylowała wokół 88 proc. Oznacza to, że blisko 1/8 krajowego spożycia wieprzowiny musi pochodzić z rynków zewnętrznych. 

Patrząc na rynek trzodowy z perspektywy europejskiej odnotować należy spadek tej produkcji praktycznie we wszystkich krajach poza Hiszpanią. Jak podaje Top Agrar, według danych Eurostat na koniec czerwca br. unijne pogłowie świń skurczyło się o 3,2% r/r, a loch 2,4% r/r. Jeżeli odniesiemy najnowsze dane Eurostatu do tych sprzed 5 lat to otrzymamy obraz jeszcze gorszy. Na przestrzeni ostatnich 5 lat unijne pogłowie świń spadło o 8,8%, a loch o 10,5%. Jedynie Hiszpania w tym okresie czasu utrzymała a nawet zwiększyła swoją produkcję, co jest wynikiem całkowitego uprzemysłowienia tego sektora i jego organizacji, wyłącznie na bazie tuczy kontraktowych czy nakładczych.

Perspektywy i wyzwania dla branży na przyszłość

• Ekonomika produkcji pozostaje pod presją cenową sieci detalicznych oraz wysokich cen energii ponoszonych przez zakłady przetwórcze. To powoduje, że pomimo braku surowca, ceny nie rosną w zadowalającym tempie.
• Narastającym problemem jest uzależnienie się od importu warchlaków. Duńczycy ograniczają produkcję trzody chlewnej w swoim kraju, co może się przełożyć na brak podaży zwierząt do tuczu oraz ich wyższe ceny.
• Spada konsumpcja wieprzowiny, a świadomy konsument będzie wybierał mięso pochodzące z chowu o podwyższonych warunkach dobrostanu. To wyzwanie inwestycyjne dla hodowców ale też szansa na lepsze ceny.
• Rozwija się dystrybucja wieprzowiny i wyrobów pochodzących z mięsa wieprzowego w ramach rolniczego handlu detalicznego. To perspektywiczny kierunek dla mniejszych gospodarstw położonych w pobliżu dużych miast. Warto rozważyć produkcję ekologiczną lub produkcję mięsa o wybitnych walorach smakowych od ras zachowawczych takich jak złotnicka pstra czy puławska.
• Pilnie należy promować spożycie wieprzowiny i jej przetworów. Czyni to od wielu lat Wielkopolska Izba Rolnicza w ramach różnych wydarzeń promocyjnych. Najbliższe wydarzenie odbędzie się 6 października w Szamotułach. 

Opracowanie:

Andrzej Przepióra

Aleksander Poznański



Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/