MRiRW w sprawie ochrony gruntów rolnych i leśnych

Odpowiadając na wniosek KRIR z dnia 28 marca 2018 r. (>>>) w sprawie nowelizacji ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, aby ustawowo uregulować obowiązek utrzymania niezagospodarowanych działek rolnych w dobrej kulturze rolnej, Ministerstwo w pismie z dnia 10 maja 2018 r. informuje co następuje:

"Przepis art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1161) (dalej jako: u.o.g.r.l.) wyraźnie wskazuje, że: Właściciel gruntów stanowiących użytki rolne oraz gruntów zrekultywowanych na cele rolne jest obowiązany do przeciwdziałania degradacji gleb, i w tym szczególnie erozji i ruchom masowym ziemi. Nadmienienia wymaga, że ustawodawca w art. 15 ust. 1 oraz w art. 15 ust. 5 u.o.g.r.l. zastosowując zwrot „w tym” czy „w szczególności” podkreślił, że wymienione w tych regulacjach formy degradacji gleb wskazane zostały jedynie tytułem przykładów. Zwroty te nie oznaczają bowiem katalogu zamkniętego czynników powodujących degradację gleb, jak również przepisów regulujących przeciwdziałanie ich degradacji. Przepis zawiera ogólne zobowiązanie właściciela gruntów do podejmowania działań, których celem jest przeciwdziałanie degradacji gleb, ich niszczeniu. Wadliwie prowadzona działalność rolnicza, a zwłaszcza całkowite i długotrwałe zaniechanie wykonywania jakichkolwiek zabiegów agrotechnicznych przez posiadacza gruntów jest niewątpliwie działalnością powodującą ich degradację z winy właściciela. W takim przypadku, ma zastosowanie przepis art. 15 ust. 5 u.o.g.r.l.

Art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1875 ze zm.) wskazuje, że do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania te obejmują sprawy: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej. Wójt (burmistrz, prezydent) w sytuacji gdy wystąpiła inna forma degradacji gruntów zobowiązany jest rozpoznać sprawę i wydać stosowną decyzję administracyjną. Degradacja gruntów wpisuje się w zadania gminy z zakresu ochrony środowiska.

Przepisy z zakresu prawa prywatnego zawierają postanowienia pozwalające na skuteczną ochronę właściwego wykorzystania gruntów rolnych w tym przeciwdziałania ich degradacji. Podstawowym aktem prawnym jest tu ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459 ze zm.) (dalej jako: Kc). Przepis art. 144 Kc nakazuje właścicielowi nieruchomości przy wykonywaniu swego prawa własności powstrzymywać się od działań, które negatywnie oddziaływałyby na grunt sąsiedni (immisja). Przepis stwierdza, że właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Immisja polega na zachowaniu (działaniu lub zaniechaniu), które należy rozumieć w sposób szeroki jako każde oddziaływania, które pochodzą z nieruchomości, a dotyczą innej nieruchomości, przy czym nieograniczonej bezpośrednio do nieruchomości sąsiedniej. W razie zachwaszczenia gruntów, ogólny zakaz z art. 144 K.c. również może mieć zastosowanie, należy wówczas wystąpić z roszczeniem negatoryjnym z art. 222 § 2 Kc.

Stąd też odnosząc się do podniesionej przez Pana kwestii dotyczącej utrzymania gruntów rolnych w dobrej kulturze ze wskazanych uregulowań prawnych wynika, że ustawodawca przewidział sytuację, w której wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest wydać decyzję administracyjną - w przypadku, gdy wystąpiły inne formy degradacji gruntów niż erozja bądź ruchy masowe ziemi.

Natomiast, gdy rolnik ubiega się o przyznanie płatności grunty rolne muszą być utrzymywane w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska. Wymagania w zakresie dobrej kultury rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska (norm) zostały określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie norm w zakresie dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (Dz. U. z 2015 r., poz. 344).

Reasumując należy nadmienić, że w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi na bieżąco analizowane są zgłaszane przez obywateli i podmioty zewnętrzne problemy oraz propozycje dotyczące regulacji w zakresie u.o.g.r.l. oraz przepisów leżących w gestii Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Kwestie te będą wzięte pod uwagę w przyszłych pracach legislacyjnych."