MRiRW odpowiada na wniosek KRIR dot. uprawnień do emerytury rolniczej

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi odpowiedziało na pismo KRIR z dnia 16 sierpnia 2017 r. znak: KRIR/MJ/942/17 w sprawie wniosku Podkarpackiej Izby Rolniczej w sprawie zmiany przepisów i umożliwienie rolnikom, którzy nabyli uprawnienia do emerytury rolniczej dalsze prowadzenie gospodarstwa i korzystanie z uprawnień emerytalnych z KRUS. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy nie ma komu przekazać gospodarstwa, a jego zbycie często ze względów psychologiczno-emocjonalnych jest dla wieku rolników trudną do zaakceptowania ostatecznością. Należy zwrócić uwagę na fakt, że osoby pobierające emeryturę z ZUS nie muszą pozbywać się swojego warsztatu pracy.

W Polsce rolnicy posiadają własny, odrębny od powszechnego, system ubezpieczenia społecznego. U podstaw tego podziału leży nie tylko specyfika pracy w gospodarstwie rolnym, ale przede wszystkim sposób finansowania tego systemu. Rozdzielność unormowań ubezpieczenia społecznego rolników od powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych powoduje, że rządzą się te systemy odrębnymi regułami i to zarówno co do składek na ubezpieczenie społeczne jak i w szczególności co do zasady przyznawania, wypłaty i wysokości świadczeń z ubezpieczenia. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2016 r. poz. 277, z późn. zm.), prawo do emerytury rolniczej przysługuje po osiągnięciu wieku emerytalnego i po udokumentowaniu wymaganego stażu ubezpieczeniowego rolniczego. Emerytura składa się z dwóch części: części składkowej i części uzupełniającej. Część składkowa stanowi część ubezpieczeniową świadczenia emerytalnego. Jej wysokość uzależniona jest od długości stażu ubezpieczeniowego i wysokości emerytury podstawowej. Część składkowa emerytury rolniczej wypłacana jest zawsze — niezależnie od prowadzenia, bądź nie, działalności rolniczej. Część składkowa jest niska ze względu na to, że jest pochodną opłacanych składek na ubezpieczenie społeczne rolników, które z kolei są dostosowane do możliwości finansowych rolników. Ze względy na ograniczoną wysokość części składkowej, ww. ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje uzupełnienie emerytury i renty rolniczej o część uzupełniającą. Wysokość części uzupełniającej, wynosi od 85% do 95% emerytury podstawowej. Warunkiem wypłaty części uzupełniającej świadczenia emerytalnego-rentowego rolniczego, finansowanej w całości z budżetu państwa, a więc będącej de facto emeryturą państwową jest zaprzestanie Prowadzenia działalności rolniczej w myśl przepisów ww. ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a to oznacza przeważnie wyzbycie się własności lub posiadania gospodarstwa rolnego. W ten sposób państwo finansuje jeden z instrumentów polityki rolnej — stymulowanie wymiany pokoleniowej wśród właścicieli gospodarstw rolnych. Zatem część uzupełniająca jest to państwowa rekompensata za przekazanie gospodarstwa rolnego i pełni dodatkowo rolę instrumentu polityki rolnej, wspierającego wymianę pokoleniową w rolnictwie. Należy ponadto dodać, że w tych państwach UE, które mają odrębne systemy ubezpieczeń społecznych rolników, istnieje wyraźne sprzężenie funkcji socjalnych ze strukturalno-gospodarczymi. To sprzężenie występuje w kilku formach: - powiązania emerytur rolniczych z przekazaniem gospodarstwa nowemu użytkownikowi, co służy wymianie pokoleń, - premiowania przekazu ziemi na poprawę struktury agrarnej, - umożliwienia wcześniejszego przechodzenia na emeryturę przy malejącej sprawności zawodowej pod warunkiem przekazania ziemi na upełnorolnienie innych gospodarstw, - ograniczenie rolniczego użytkowania obszarów mniej produktywnych, z perspektywą przeznaczenia ich na cele ochrony środowiska, - popieranie małych gospodarstw nastawionych na produkcję ekologiczną". W związku z powyższym, należy zaznaczyć, iż odrębne systemy ubezpieczenia społecznego przeznaczone dla rolników ze swej istoty charakteryzują się specyficznymi uregulowaniami w zakresie wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych. Zatem z samego faktu odrębności tego systemu od rozwiązań przeznaczonych dla innych grup zawodowych, należy dopuszczać możliwość realizowania dodatkowych celów pozaubezpieczeniowych. W przeciwnym bowiem razie nie byłoby uzasadnienia do utrzymywania odrębnego systemu ubezpieczenia społecznego dla rolników, który jest finansowany w ponad 90 % z budżetu państwa. Obecnie nie jest planowana zmiana w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, zmierzająca do tego, aby odstąpić od obowiązku zaprzestawania działalności rolniczej w celu wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych w pełnej wysokości. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi podejmowane są różnorakie przedsięwzięcia mające na celu poprawę sytuacji rolników nie tylko w zakresie ubezpieczenia społecznego rolników.