W reakcji na pojawiające się zarzuty dotyczące braku aktywności Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na forum UE w związku z kryzysem wywołanym przez rosyjskie embargo, które spowodowało zamknięcie możliwości eksportu na ten rynek wielu produktów rolno- żywnościowych, resort rolnictwa przekazał 11 lutego 2015 r. następujące wyjaśnienia.
Dokonane przed ponad dekadą wejście Polski do Unii Europejskiej otworzyło polskiemu rolnictwu dostęp do unijnych funduszy umożliwiających rozwój tej gałęzi gospodarki. Jednocześnie, Polska zobowiązała się do stosowania jednolitych dla wszystkich państw członkowskich zasad polityki interwencyjnej. Oznacza to, że uruchamianie i zmienianie instrumentów celem wsparcia lub ochrony rynku rolnego następuje z poziomu Komisji Europejskiej. Decyzje o zastosowaniu konkretnych mechanizmów, a także zakres, rodzaj działań i wysokość ewentualnego wsparcia czy kompensacji są podejmowane przez Komisję Europejską. Polska, podobnie jak i inne kraje członkowskie UE, nie ma możliwości kreowania krajowej polityki w tym zakresie czy też samodzielnego wdrażania działań interwencyjnych na rynkach rolnych i przyznawania producentom pomocy. Wyjątek stanowi pomoc de minimis, której uruchomienie również podlega ściśle określonym warunkom.
Uwzględniając powyższe nie należy jednakże wysnuwać wniosku, że państwa członkowskie pozostają bez wpływu na wsparcie i środki finansowe uruchamiane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Aktywność danego kraju w debacie nt. unijnego rolnictwa, wspólnej polityki rolnej oraz sytuacji rynkowej, różnorodność przedkładanych propozycji i rozwiązań, trafność argumentów i precyzyjność analiz na ich poparcie, to tylko niektóre działania, których podejmowanie jest istotne dla zagwarantowania dobrego stanu i możliwości rozwoju unijnego, w tym polskiego, rolnictwa. Rok 2014, a zwłaszcza jego druga połowa w rezultacie wprowadzonego embargo, stworzyły lepszą niż zazwyczaj możliwość zweryfikowania w praktyce wspomnianych powyżej kwestii. W załączeniu przekazuję dla przykładu zestawienie wystąpień do Komisji Europejskiej i Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w zakresie rynku mleka oraz rynku wieprzowiny.
Wraz z wejściem w życie Traktatu z Lizbony ostateczny kształt Wspólnej Polityki Rolnej jest wypracowywany w trakcie dyskusji pomiędzy Komisją Europejską, państwami członkowskimi oraz Parlamentem Europejskim. Specyfika działania instytucji unijnych powoduje zatem, że istotnym warunkiem do osiągnięcia pozytywnej decyzji w ramach Wspólnej Polityki Rolnej jest uzyskanie znaczącego poparcia ze strony pozostałych państw członkowskich, przychylności Komisji Europejskiej, jak również wsparcia ze strony Parlamentu Europejskiego.
Mając na uwadze powyższe, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi aktywną działalność m.in. w ramach Trójkąta Weimarskiego i Grupy Wyszehradzkiej oraz na poziomie spotkań bilateralnych z Komisarzem ds. Rolnictwa i Rozwoju Wsi UE, europarlamentarzystami czy też w ramach konsultacji międzyrządowych. Ponadto, od początku 2014 r. do dnia dzisiejszego Polska około trzydziestokrotnie, na posiedzeniach Rady, Specjalnego Komitetu ds. Rolnych oraz komitetów ds. wspólnej organizacji rynków rolnych zwracała uwagę Komisji Europejskiej i państw członkowskich na poważną sytuację na wybranych rynkach rolnych.
Zabiegi prowadzone przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, aby pozyskać wystarczającą liczbę sojuszników celem umożliwienia realizacji zakładanych planów i zamierzeń nie zawsze przynoszą oczekiwany rezultat. O ile sukcesem zakończyły się starania zmierzające do uruchomienia mechanizmu dopłat do prywatnego przechowywania masła, odtłuszczonego mleka w proszku i wybranych serów, o tyle ocena wielu państw członkowskich dotycząca bieżącej sytuacji rynkowej różni się znacząco od polskiego stanowiska.
Dla przykładu jednym z tematów podnoszonych przez Polskę od wielu miesięcy jest propozycja zminimalizowania obciążeń producentów mleka wynikających z trudnej sytuacji związanej z rosyjskim embargo, jak również z działań, jakie ponoszą producenci mleka dostosowując produkcję do wymogów rynku po zniesieniu unijnego systemu kwot mlecznych.
W tym celu Polska wnioskowała o taką zmianę unijnego prawa, która zapewni zmianę współczynników tłuszczowych lub też całkowite odejście od płacenia kar za przekroczenie krajowych kwot mlecznych w ostatnim roku kwotowym 2014/2015. Jednakże należy wyraźnie podkreślić, że powyższe propozycje, pomimo ich wielokrotnego omawiania na forach wielu unijnych instytucji, nie spotkały się z poparciem wymaganej większości państw członkowskich. Część krajów zwracała uwagę na niebezpieczeństwo nadmiernej podaży surowca mlecznego wynikające z podjęcia ewentualnej decyzji o zmianie współczynników tłuszczowych, a tym bardziej z całkowitej likwidacji kar za przekroczenie kwot. Przede wszystkim jednak podkreślano, że dotychczasowe unijne przepisy dotyczące systemu kwot mlecznych muszą być respektowane.
Uwzględniając powyższe, Minister Rolnictwa wystąpił z propozycją wprowadzenia w przepisach UE dobrowolnego systemu, który nie likwidowałby konieczności zapłacenia kary za przekroczenie krajowej kwoty mlecznej w ostatnim roku kwotowym, jednakże umożliwiałby zainteresowanym państwom członkowskim jej uregulowanie do budżetu UE w kilku rocznych ratach. Ta propozycja również została skrytykowana przez część państw członkowskich, które wyrażały opinie, że karę za przekroczenie krajowej kwoty kraj członkowski powinien zapłacić jednorazowo. Komisja Europejska podkreślała natomiast, że aby kary za przekroczenie można było rozłożyć państwu członkowskiemu na raty Parlament Europejski i Rada musiałyby dokonać zmiany rozporządzenia bazowego stosując zwykłą procedurę legislacyjną. W opinii Komisji Europejskiej szansa na znalezienie większości w Radzie czy PE do realizacji tego celu są minimalne.
W związku z powyższym, na posiedzeniu Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w dniu 26 stycznia 2015 r. Polska przedłożyła szczegółową propozycję rozwiązania umożliwiającego rolnikom w zainteresowanych państwach członkowskich rozłożenie opłaty za przekroczenie kwot mlecznych na nieoprocentowane raty na okres od 3 do 5 lat. Powyższa propozycja jest obecnie przedmiotem analizy przez Komisję Europejską.
W odniesieniu do rynku wieprzowiny, Polska wielokrotnie wnioskowała o uruchomienie wsparcia tego rynku w formie dopłat do prywatnego przechowywania oraz refundacji wywozowych. Polska była wśród sygnatariuszy wniosku w sprawie omówienia na posiedzeniu Rady w dniach 15-16 grudnia 2014 r. trudnej sytuacji na rynku wieprzowiny oraz uruchomienia dopłat do prywatnego przechowywania tego gatunku mięsa. W przedłożonym dokumencie dziewięć państw członkowskich wnioskowało do Komisji Europejskiej o prowadzenie ścisłego monitoringu rynku wieprzowiny i uruchomienie dopłat do prywatnego przechowywania. Należy jednak zauważyć, że wśród państw członkowskich jest wiele takich, które nie widzą uzasadnienia dla uruchamiania wsparcia rynku wieprzowiny i otwarcie wyrażają te poglądy.
Ponadto, o ile o uruchomienie dopłat do prywatnego przechowywania wnioskuje kilka krajów członkowskich, o tyle postulaty w zakresie uruchomienia dopłat do eksportu, zarówno na rynku wieprzowiny jak i mleka oraz przetworów mlecznych, w zasadzie nie znajdują poparcia lub jest ono minimalne. Są państwa członkowskie, które zdecydowanie odrzucają stosowanie takiej formy wsparcia rynków rolnych, mając na uwadze uwarunkowania międzynarodowe oraz zaburzenia konkurencyjności i działanie na niekorzyść krajów rozwijających się.
Podsumowując, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapewnia, że będzie kontynuowało starania, celem doprowadzenia do podjęcia przez Komisję Europejską działań oczekiwanych przez polskich producentów rolnych. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie zaprzestanie także działań ukierunkowanych na promocję polskiej żywności i otwieranie nowych rynków zbytu dla polskich produktów rolno-spożywczych. Jednocześnie zważywszy na coraz bardziej istotną w procesie stanowienia unijnego prawa rolę przedstawicieli związków i organizacji branżowych Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi będzie wspierało wszelkie inicjatywy, także te realizowane przez polskich członków COPA-COGECA i CEJA, zmierzające do intensyfikowania wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz poszukiwania nowych rynków zbytu, celem poprawy trudnej sytuacji w jakiej na skutek zaistniałych uwarunkowań rynkowych znalazło się wiele gospodarstw rolnych.
Zestawienie wystąpień MRiRW >>>
Źródło: pismo MRiRW znak: RR/pz/ml/mf/076/13/15(80-622)
