Ogromnym wsparciem dla działań kontrolnych Inspekcji, niezbędnym do oceny skuteczności podejmowanych środków jest działalność laboratoryjna, realizowana w następujących obszarach:
- diagnostyki fitosanitarnej (badania pod kątem organizmów szkodliwych dla roślin),
- badań pozostałości środków ochrony roślin,
- badań w kierunku modyfikacji genetycznych,
- laboratoryjnej oceny nasion.
W 2019 r. badania laboratoryjne wykonywane w sieci laboratoriów fitosanitarnych PIORiN obejmowały zarówno analizy prowadzone w ramach urzędowej kontroli zdrowia roślin na terenie Polski i w odniesieniu do towarów importowanych, certyfikacji eksportowej, jak i monitorowania stanu fitosanitarnego kraju oraz lustracji poszukiwawczych agrofagów uznanych za nowe zagrożenie w ramach programu Survey, finansowanego ze środków Komisji Europejskiej. Łącznie, w Centralnym Laboratorium GIORiN oraz laboratoriach wojewódzkich Inspekcji, badaniom ukierunkowanym na wykrycie obecności organizmów szkodliwych poddano 174 629 próbek, co wymagało przeprowadzenia 247 501 analiz. Zastępca Dyrektora Janina Butrymowicz podkreśla, że nad poprawnością działań laboratoriów fitosanitarnych czuwa Centralne Laboratorium GIORiN z siedzibą w Toruniu, wyznaczone jako krajowe laboratorium referencyjne w tym obszarze. Wiarygodność uzyskiwanych wyników i sprawność realizacji badań ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia właściwego stanu zdrowotnego upraw w kraju oraz bezpieczeństwa fitosanitarnego w wewnętrznym i międzynarodowym obrocie materiałem roślinnym.
Zgodnie z rocznym planem urzędowej kontroli prawidłowości stosowania środków ochrony roślin, w Pracowni Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin Centralnego Laboratorium GIORiN przeprowadzono badania 662 próbek owoców i warzyw. Wykonano 3 430 analiz oraz 194 091 oznaczeń substancji czynnych, poszukując pozostałości 271 substancji czynnych środków ochrony roślin. Pozostałości środków ochrony roślin stwierdzono w 335 próbkach, z czego 324 próbki zawierały pozostałości mniejsze lub równe najwyższym dopuszczalnym poziomom (NDP), natomiast w 11 próbkach wykryto pozostałości przekraczające NDP. Wysłano dwa powiadomienia w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Paszach (RASFF) dla próbek pobranych po zbiorze, co stanowi 0,3% wszystkich przebadanych próbek. W 69 próbkach (10,4%) wykryto substancje czynne środków ochrony roślin niedopuszczonych do stosowania w danej uprawie. W 8 próbkach (1,2%) stwierdzono jednocześnie zastosowanie związków niedopuszczonych w ilościach przekraczających NDP.
Próbki materiału roślinnego pobranego z upraw kontrolowanych pod kątem przestrzegania zakazu uprawy roślin GMO były badane w Pracowni Wykrywania
i Identyfikacji GMO Centralnego Laboratorium GIORiN, w którym do oznaczenia modyfikacji genetycznych stosowane są techniki molekularne: PCR oraz Real-time PCR. Ogółem badaniom poddano 3 061 próbek materiału roślinnego (kukurydzy, soi i rzepaku), wykonując 39 675 analiz. W jednej partii kukurydzy w obrocie wykryto domieszkę nasion GMO MON810 na poziomie max 0,4±0,003%.
Laboratoria i pracownie oceny nasion wojewódzkich inspektoratów ochrony roślin i nasiennictwa wykonały ocenę laboratoryjną łącznie 37 137 próbek tego materiału w ramach nadzoru nad produkcją i obrotem materiałem siewnym, pod kątem spełniania wymagań dotyczących zdrowia i jakości.
Jak wskazuje Hanna Bagińska, kierownik ds. jakości Centralnego Laboratorium, formalnym potwierdzeniem kompetencji technicznych i organizacyjnych laboratoriów PIORiN są certyfikaty akredytacji przyznane przez Polskie Centrum Akredytacji. Laboratoria dostosowały swoje systemy zarządzania do wymagań znowelizowanej normy PN-EN ISO/IEC 17025:2018. Ponadto, Laboratoria Oceny Nasion w Poznaniu i Warszawie posiadają akredytację Międzynarodowego Związku Oceny Nasion ISTA. Akredytacja stanowi podstawę budowania i umacniania zaufania do wyników badań przekazywanych klientom laboratoriów Inspekcji.
Baza laboratoryjna Inspekcji podlega stałemu doskonaleniu, dzięki uzupełnianiu specjalistycznego i pomocniczego wyposażenia oraz poprawie warunków do prowadzenia badań. Wdrażane są nowe techniki badawcze, a tym samym zakres realizowanych usług jest stale poszerzany. Przy formułowaniu oferty badawczej Inspekcji uwzględniane są
m. in. potrzeby poszczególnych regionów, wynikające ze specyfiki upraw dominujących na obszarze poszczególnych województw.
Główny Inspektor Andrzej Chodkowski podkreśla, że bez wysokiego poziomu merytorycznego laboratoriów PIORiN nie byłoby możliwości zagwarantowania wysokiej zdrowotności i jakości upraw, ochrony przed zagrożeniami fitosanitarnymi w imporcie,
a nade wszystko osiągnięcia sukcesu eksportowego polskich towarów roślinnych na rynkach niemal całego świata.
Źródło Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa http://piorin.gov.pl/
