Zarządzeniem nr 18/2024/Z Dyrektora Generalnego KOWR wprowadzające zmiany do „Wytycznych w sprawie wykonywania umowy dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa”, dodano między innymi nowe założenia do rozdziału 4.10. „Wydanie nieruchomości”. KOWR wskazał, iż co do zasady wydanie nieruchomości po zakończeniu umowy dzierżawy, powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki. Oddział Terenowy pisemnie wzywa dotychczasowego dzierżawcę do wydania nieruchomości w terminach wynikających z treści umowy dzierżawy. Termin wydania nieruchomości Zasobu po zakończeniu umowy dzierżawy powinien być uzależniony od terminu zbiorów występujących na gruntach upraw i terminu wygaszenia pozostałej działalności rolniczej. W uzasadnionych sytuacjach, możliwe jest zawarcie z dotychczasowym dzierżawcą stosownego porozumienia zawierającego ustalenia co do terminu wydania nieruchomości. Jednakże regulacja ta nie może być stosowana jako zasada. Dotyczy ona umów, które nie mogą zostać wydłużone ze względów formalnoprawnych (nie tylko ze względu na brak tzw. „wyłączeń 30%” na podstawie ustawy z dnia 16.09.2011 r.). W tych wyjątkowych sytuacjach, wyrażenie przez KOWR zgody na przesunięcie terminu wydania całości lub części nieruchomości Zasobu, co do zasady powinno następować w formie pisma lub porozumienia. Czynność polegająca na przesunięciu przez KOWR terminu wydania nieruchomości Zasobu przez jej byłego dzierżawcę, nie stanowi przedłużenia umowy dzierżawy w rozumieniu art. 39 ust. 2 pkt 1 ugnrSP i nie powoduje ustalenia nowych warunków dzierżawy. Posiadacz nieruchomości Zasobu, do czasu jej wydania w terminie określonym w umowie/porozumieniu/piśmie – powinien zostać zobowiązany do wpłat na rzecz OT sumy równowartości wysokości dotychczasowego czynszu dzierżawnego oraz wszelkich obciążeń publicznoprawnych związanych z przedmiotem dotychczasowej dzierżawy (a obciążających, zgodnie z obowiązującymi przepisami, właściciela lub posiadacza nieruchomości, w tym podatku od nieruchomości, podatku rolnego i leśnego oraz innych obciążeń związanych z jego posiadaniem, w tym ewentualnych składek na rzecz spółki wodnej) oraz do pozostawienia gruntów po zbiorach i niedokonywania nowych zasiewów pod rygorem utraty zwrotu poniesionych środków finansowych w tym zakresie. Nie mniej jednak w sytuacji, kiedy umowa dzierżawy nie może być wydłużona, ale dotychczas była prawidłowo wykonywana, a termin jej zakończenia przypada w okresie wegetacyjnym przed zbiorami lub zakończeniem działalności rolniczej np. ze względu na przepisy dotyczące ochrony zwierząt lub środowiska – OT na uzasadniony wniosek dotychczasowego dzierżawcy, może umożliwić korzystanie z nieruchomości do zakończenia zbiorów albo wygaszenia produkcji, jednak nie dłużej niż przez okres do 12 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, np. związanych z wystąpieniem siły wyższej, nadzwyczajnych okoliczności, wynikających ze skali i rodzaju produkcji, przyczyn społecznych – kolejny termin wydania części lub całości nieruchomości Zasobu, na uzasadniony wniosek ich posiadacza (złożony przed upływem wyznaczonego terminu wydania), może być przesunięty przez OT na kolejny okres nie dłuższy niż do 12 miesięcy (łącznie okres, na jaki możliwe jest przedłużenie wydania nieruchomości nie może przekraczać 24 miesięcy). Brak wydania nieruchomości Zasobu w wyznaczonym terminie oznacza, iż dotychczasowy dzierżawca staje się jej bezumownym użytkownikiem. Takie działania przyczynią się do racjonalnego gospodarowania na gruntach Zasobu, zmniejszenia zarówno liczby przypadków bezumownego korzystania z nieruchomości, jak i kosztów ponoszonych przez KOWR, w związku z rozliczaniem nakładów dzierżawcy w postaci produkcji w toku. Jednocześnie należy podkreślić, że KOWR w odniesieniu do takich przypadków powinien kierować się m.in. zasadą równości podmiotów, a co za tym idzie obowiązujące w tym zakresie wytyczne są takie same dla wszystkich dzierżawców. Mając na względzie obowiązujące regulacje m.in. w sprawie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie nieruchomości Zasobu - KOWR nie może odmówić przejęcia nieruchomości Zasobu wydawanej przez jej posiadacza.
Wskazane w Zarządzeniu rozwiązania funkcjonowały już w praktyce działań KOWR. Obecne zapisy precyzują ich zastosowanie przez Oddziały Terenowe i wyjaśniają wątpliwości, które narastały w terenie w związku z zastosowaniem przesunięcia wydania dzierżawionej nieruchomości. Wydaje się, że szczególnie obecnie, gdy do Zasobu mają powrócić w Wielkopolsce grunty pochodzące między innymi z dzierżaw zawartych z Top Farms Wielkopolska, zapisy te znajdą częste zastosowanie. Już teraz wiadomo, że wydanie nieruchomości pochodzących z dzierżaw Top Farms oraz Książ-Rol, które miały powrócić w 2024 roku zostało przesunięte na kolejny rok. A W kolejnych latach planowane jest przyjęcie do Zasobu następnych gruntów pochodzących z tzw. 30. Z jednej strony oczywiście argumentacja dotycząca spokojnego wygaszania produkcji jest słuszna, z drugiej strony trzeba również wziąć pod uwagę pracę Oddziału Terenowego. Wszystkie te sprawy są czasochłonne i wymagają ostrożności, a pracowników do realizacji tych zadań w Oddziałach Terenowych KOWR nie przybywa.
Barbara Idczak
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
