Rynek zboża to temat, który w ostatnim czasie bardzo mocno rozgniewał środowiska rolnicze. Niekontrolowany napływ zbóż, rzepaku oraz kukurydzy spowodował gwałtowny spadek cen na rynku polskim. Emocje podgrzała wcześniejsza wypowiedź Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, uspokajająca rolników, że ceny zbóż będą rosły i nie ma sensu ich sprzedawać. Tymczasem ceny zbóż spadły do poziomu, który według prowadzonych przez WIR regularnie kalkulacji, nie gwarantuje opłacalności ich produkcji. Co gorsze, magazyny są pełne, co w kontekście upływającego czasu i nowych żniw powoduje słuszny gniew rolników. W związku z tą sytuacją, rząd zaczął reagować i ogłaszać coraz to nowe programy pomocowe. Poniżej publikujemy podstawowe informacje na ich temat. W większości przypadków bazujemy na projektach rozporządzeń, których wejście w życie musi jeszcze zatwierdzić Komisja Europejska.
Wiele rozwiązań tej pomocy jest kontrowersyjna. Wyeliminowano na przykład możliwość handlu zbożem pomiędzy rolnikami z dopłatą. Otrzymujemy telefony od rolników, którzy sprzedawali zboże bezpośrednio innym rolnikom posiadającym produkcję zwierzęcą, a teraz będą je musieli sprzedać pośrednikowi. Podobnie dzwonią producenci zwierząt, którzy nagle nie mogą kupić zboża od innych rolników, bo ci się wstrzymują ze sprzedażą, ze względu na dopłaty. Rolnicy obawiają się również dalszych spadków cen zbóż, ponieważ pośrednicy wykorzystają sytuację z dopłatami.
Poniżej prezentujemy ogłoszone oraz projektowane programy pomocy.
POMOC KRAJOWA DLA PRODUCENTÓW PSZENICY LUB KUKURYDZY
Pomoc ta została ogłoszona 9 lutego br. podczas konferencji w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, kiedy to jeszcze Ministrem był Henryk Kowalczyk. Wielkopolska Izba Rolnicza niezwłocznie po ogłoszeniu programu pomocowego wystosowała pismo do Prezesa Krajowej Rady Izb Rolniczych - Wiktora Szmulewicza w sprawie przekazania uwag wielkopolskiego samorządu rolniczego dotyczących tzw. „pomocy zbożowej”. O naszej interwencji przeczytają Państwo tutaj
Przyjrzyjmy się zatem komu przysługuje wsparcie w ramach pomocy krajowej dla producentów pszenicy lub kukurydzy.
Do kogo kierowana jest pomoc?
Pomoc skierowana jest do producenta rolnego:
- któremu został nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;
- będącemu mikroprzedsiębiorstwem, małym albo średnim przedsiębiorstwem w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 2022/2472 z dnia 14 grudnia 2022 r. uznającego niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 327 z 21.12.2022, str. 1);
- który poniósł dodatkowe koszty w wyniku braku stabilizacji na rynku pszenicy lub kukurydzy spowodowanej agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy;
- który złożył wniosek o przyznanie płatności w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w 2022 r.
Warunki otrzymania pomocy
Pomoc przyznawana jest na wniosek producenta rolnego złożonym na formularzu udostępnionym na stronie internetowej ARiMR. Do wniosku dołącza się kopie faktur VAT lub ich duplikaty potwierdzające sprzedaż pszenicy lub kukurydzy w okresie od dnia 1 grudnia 2022 r. do dnia 14 kwietnia 2023 r. do podmiotów prowadzących działalność w zakresie obrotu, skupu lub przetwórstwa zbóż.
Terminy te zostały zmienione z 15.12.2022r. - 31.05.2023r. na 01.12.2022r. - 14.04.2023r. - zmiany te wymagają zgody Komisji Europejskiej.
Do kiedy można składać wnioski?
Termin składania wniosków został skrócony do 31 maja 2023 r.
W przypadku wnioskodawców, którzy już złożyli wniosek o pomoc, jego uzupełnienia można dokonać poprzez:
- złożenie kopii faktur jednak w tym przypadku, aby taki dokument został prawidłowo dołączony do już złożonego wniosku należy do takiej faktury załączyć pismo wskazujące do jakiego wniosku powinny one zostać dołączone, lub
- złożenie kopii faktur przy zaktualizowanym formularzu wniosku zaznaczając w sekcji I Cel złożenia, że jest to zmiana wniosku.
Wysokość pomocy nie może przekroczyć:
- iloczynu stawki pomocy i powierzchni upraw pszenicy lub kukurydzy, do której producent rolny otrzymał płatności w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2022 r., jednak nie więcej niż 50 ha;
- iloczynu stawki pomocy, liczby 1,665 i powierzchni upraw pszenicy lub kukurydzy stanowiącej iloraz liczby ton pszenicy lub liczby ton kukurydzy wynikającej z załączonych faktur, i liczby:
a) 5,5 – w przypadku pszenicy,
b) 7 – w przypadku kukurydzy.
Wysokość stawek:
- 825 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w województwie lubelskim i podkarpackim;
- 1050 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w województwie lubelskim i podkarpackim;
- 660 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w województwie małopolskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podlaskim;
- 840 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w województwie małopolskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podlaskim;
- 495 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w województwach innych niż wymienione w pkt 1) i 3);
- 630 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w województwach innych niż wymienione w pkt 2) i 4).
Więcej informacji w tym temacie przeczytają Państwo tutaj
Następnie 15 kwietnia br. podczas konwencji partii rządzącej zostały przedstawione założenia tzw. „tarczy rolnej”, która ma pomóc w aktualnej – tragicznej sytuacji na rynkach rolnych.
POMOC DLA PRODUCENTÓW PSZENICY
Rząd uruchomi pomoc dla rolników, którym zagraża utrata płynności finansowej w związku z zakłóceniami rynku spowodowanymi agresją Rosji na Ukrainę. Chodzi o rolników, którzy sprzedali lub sprzedadzą pszenicę w terminie od 15 kwietnia do 15 czerwca 2023 r.
Pomoc dla producentów pszenicy:
- Efektywna cena tony pszenicy osiągnie ok. 1400 zł.
- Wsparcie przeznaczone będzie dla rolników, którzy posiadają gospodarstwo do 300 ha.
- Pomoc będzie wyliczona jako:
Przykład 1
Producent rolny otrzymał płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2022r. do 10 ha pszenicy i nie składał wniosku o pomoc dla producentów rolnych, którzy ponieśli dodatkowe koszty w wyniku braku stabilizacji na rynku pszenicy lub kukurydzy spowodowanego agresją Rosji wobec Ukrainy
2 200 zł * 10 ha = 22 000 zł – maksymalna kwota pomocy
Od 15 kwietnia 2023r. do 15 czerwca 2023r. sprzedał 42 ton pszenicy
2 200 * 42t/5,5t/ha = 16 800 zł
Producent otrzyma 16 800 zł wsparcia
Przykład 2
Producent rolny otrzymał płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2022r. do 10 ha pszenicy i nie składał wniosku o pomoc dla producentów rolnych, którzy ponieśli dodatkowe koszty w wyniku braku stabilizacji na rynku pszenicy lub kukurydzy spowodowanego agresją Rosji wobec Ukrainy
2 200 zł * 10 ha = 22 000 zł – maksymalna kwota pomocy
Od 15 kwietnia 2023r. do 15 czerwca 2023r. sprzedał 70 ton pszenicy
2 200 * 70t/5,5t/ha = 28 000 zł
Producent otrzyma 22 000 zł – gdyż to maksymalna kwota wsparcia jaką można otrzymać.
Przykład 3
Producent rolny otrzymał płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2022r. do 10 ha pszenicy na podstawie wniosku pomoc dla producentów rolnych, którzy ponieśli dodatkowe koszty w wyniku braku stabilizacji na rynku pszenicy lub kukurydzy spowodowanego agresją Rosji wobec Ukrainy, otrzymał pomoc do 5 ton pszenicy
2 200 zł * (10ha – 5ha) = 11 000 zł - maksymalna kwota pomocy
Od 15 kwietnia 2023r. do 15 czerwca 2023r. sprzedał 42 tony pszenicy
2 200*42t/5,5t/ha= 16 800 zł
Producent otrzyma 11 000 zł – gdyż to maksymalna kwota wsparcia jaką można otrzymać.
Program będzie wymagał zgody Komisji Europejskiej.
POMOC DLA PRODUCENTÓW POZOSTAŁYCH GATUNKÓW ZBÓŻ, RZEPAKU I RZEPIKU
Uprawnieni do uzyskania dofinansowania są rolnicy prowadzący gospodarstwo do 300 ha, którzy sprzedali podmiotom skupowym w okresie 15.04.- 15.06.2023r.:
- Kukurydzę,
- Żyto,
- Jęczmień,
- Owies,
- Pszenżyto,
- Mieszanki zbożowe,
- Nasiona rzepaku lub rzepiku.
Wysokość dofinansowania: 700 – 1750 zł/ha w zależności od województwa i rodzaju uprawy.
Nabór wniosków: 1 – 30 czerwca 2023r. prowadzony przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Zgodnie z rozporządzeniem, kierownik biura powiatowego ARiMR - właściwy ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika – będzie wydawał decyzję w sprawie przyznania pomocy w ciągu 60 dni od dnia 1 lipca br.
Stawki pomocy są zróżnicowane według gatunków roślin i regionalnie.
W województwach: lubelskim i podkarpackim:
- 1750 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy, rzepaku lub rzepiku,
- 1125 zł na 1 ha powierzchni upraw jęczmienia lub pszenżyta,
- 875 zł na 1 ha powierzchni upraw żyta, owsa, mieszanek zbożowych.
W województwach: małopolskim, mazowieckim, świętokrzyskim lub podlaskim:
- 1610 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy, rzepaku lub rzepiku,
- 1035 zł na 1 ha powierzchni upraw jęczmienia lub pszenżyta,
- 805 zł na 1 ha powierzchni upraw żyta, owsa, mieszanek zbożowych.
W pozostałych województwach stawki ustalono na:
- 1400 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy, rzepaku lub rzepiku,
- 900 zł na 1 ha powierzchni upraw jęczmienia lub pszenżyta,
- 700 zł na 1 ha powierzchni upraw żyta, owsa, mieszanek zbożowych.
Wsparcie uzależnione będzie od dostarczenia przez rolników faktur sprzedaży zbóż lub rzepaku. Pomoc będzie przyznawana dla gospodarstwa o powierzchni do 300 ha użytków rolnych.
DOPŁATY DO TRANSPORTU ZBÓŻ I RZEPAKU TAKŻE DLA ROLNIKÓW
Nowe rodzaje pomocy w formie:
- dofinansowania transportu zbóż i rzepaku (a nie tylko pszenicy i kukurydzy) do portów nadbałtyckich oraz
- dopłat do oprocentowania kredytów bankowych.
Kto może ubiegać się o wsparcie?
Pomoc kierowana jest do:
- producenta zbóż lub rzepaku, któremu został nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności,
- podmiotu który nabył od producentów rolnych zboża lub rzepak w celu dalszej odsprzedaży.
którym zagraża utrata płynności finansowej w związku z ograniczeniami na rynku rolnym spowodowanymi agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy.
Jakie stawki transportu do zbóż?
W projekcie rozporządzenia proponuje się, aby wysokość pomocy była ustalana jako iloczyn stawki pomocy i liczby ton zboża lub rzepaku przewiezionej do portów nadbałtyckich od dnia 1 lutego 2023 r. do dnia 31 lipca 2023 r.
Jednocześnie proponuje się, aby wysokość stawki pomocy była zróżnicowana w zależności od odległości od portów nadbałtyckich i wynosiła za tonę zboża lub rzepaku przewiezionych z:
- województwa warmińsko-mazurskiego, pomorskiego i zachodniopomorskiego – 100 zł;
- województwa: lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, łódzkiego, mazowieckiego i podlaskiego – 150 zł;
- województwa lubelskiego, podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego, świętokrzyskiego, opolskiego i dolnośląskiego – 200 zł.
Do kiedy należy złożyć wniosek?
ARiMR będzie przyjmować wnioski do 31 sierpnia 2023 roku. Uruchomienie naboru zostanie dopiero ogłoszone.
KREDYTY Z DOPŁATĄ ARIMR DLA ROLNIKÓW
Zgodnie z projektowanymi przepisami ARiMR będzie mogła udzielać pomocy finansowej w postaci dopłat do oprocentowania kredytów zaciągniętych przez producentów rolnych, którym zagraża utrata płynności finansowej w związku z ograniczeniami na rynku rolnym spowodowanymi agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy.
Zgodnie z projektowanymi przepisami pomoc będzie polegała na stosowaniu przez okres nie dłuższy niż 36 miesięcy dopłat do oprocentowania kredytów bankowych na utrzymanie płynności finansowej zaciągniętych do dnia 31 grudnia 2023 r., przy czym kwoty kredytów bankowych dla producenta rolnego objętego pomocą nie mogą przekroczyć kwoty 100 000 zł.
Oprocentowanie kredytów bankowych może być zmienne i nie może wynosić więcej niż stopa referencyjna WIBOR ustalana dla pożyczek na rynku międzybankowym udzielanych na okres 3 miesięcy (WIBOR 3M), zaokrąglona do drugiego miejsca po przecinku i powiększona nie więcej niż o 3 punkty procentowe.
Przy ustalaniu wysokości oprocentowania będzie stosowana stopa referencyjna WIBOR 3M, ogłaszana na ostatni dzień roboczy drugiego miesiąca kwartału, która podlega zmianom w okresie kredytowania zgodnie z wysokością stopy referencyjnej WIBOR 3M ogłaszaną w ostatnim dniu roboczym drugiego miesiąca poprzedzającego każdy następny kwartał.
Oprocentowanie należne bankowi będzie płacone przez:
- kredytobiorcę – w wysokości 2%;
- Agencję – w pozostałej części.
Do wniosku o udzielenie kredytu bankowego, do którego jest stosowana pomoc, producent rolny będzie obowiązany dołączyć oświadczenie o zagrożeniu utratą płynności finansowej w związku z ograniczeniami na rynku rolnym spowodowanymi agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy.
Powyższa pomoc będzie musiała być notyfikowana Komisji Europejskiej jako zgodna z unijnymi przepisami. - A zatem ta pomoc będzie mogła być udzielana od dnia ogłoszenia pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności ze wspólnym rynkiem pomocy publicznej określonej w powyższych przepisach
DOPŁATY DO SILOSÓW ZBOŻOWYCH
Według założeń omawianego projektu udzielane dla producentów rolnych wsparcie będzie przysługiwać na zakup wraz z montażem infrastruktury magazynowej, która ma służyć zwiększeniu odporności gospodarstw rolnych na kryzysy.
Czego dotyczy dofinansowanie budowy magazynów zbożowych?
Projektowane rozporządzenie zakłada dofinansowanie na:
- zakup nowego magazynu wraz z niezbędnymi instalacjami,
- budowę magazynu wraz z instalacjami, w tym również posadowienie silosu,|
- zakup nowego wyposażenia lub urządzeń, które stanowią integralną część wyposażenia magazynu,
- montaż i transport magazynu wraz z niezbędnym wyposażeniem oraz urządzeniami.
W jakiej formie będzie udzielane wsparcie?
Pomoc dla rolników w ramach tego działania będzie wypłacana w formie refundacji:
- do 60% kosztów kwalifikowalnych w przypadku młodego rolnika,
- do 50% kosztów kwalifikowalnych w przypadku pozostałych wnioskodawców.
Jaka jest maksymalna kwota wsparcia?
Maksymalna kwota pomocy została określona jako limit w wysokości:
- 60 000 zł w przypadku młodego rolnika,
- 50 000 zł w przypadku pozostałych wnioskodawców.
Udzielaniem i wypłatą wsparcia będzie się zajmować Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Druga połowa maja bieżącego roku to najbardziej prawdopodobny termin rozpoczęcia naboru wniosków.
Wielkopolska Izba Rolnicza zgłosiła uwagi do ww. projektu rozporządzenia. Naszym zdaniem należy dokonać zmian, aby wsparciem objęci byli także rolnicy, którzy już wcześniej np. od początku 2023 roku dokonali budowy silosów, a nie tak jak proponuje rozporządzenie, że wsparciem objęte zostaną silosy, które powstaną po wejściu w życie ustawy. Naszym zdaniem zaproponowana kwota wsparcia może wystarczyć na budowę silosu dla 10-15 ton zboża. Należy także zwrócić uwagę, iż jednym z 11 postulatów tzw. „okrągłego stołu” jest punkt: „Budowa silosów i magazynów będzie mogła odbywać się bez pozwoleń na budowę”, a w projekcie takiej informacji nie ma.
DOPŁATY DO NAWOZÓW
Wsparcie będzie przysługiwało rolnikom, którzy zakupili nawozy mineralne, inne niż wapno nawozowe i wapno nawozowe zawierające magnez, w terminie od 16 maja 2022r. do 31 marca 2023r. Do wniosku o dopłaty do nawozów, rolnik musi dołączyć faktury, lub ich duplikat, lub imienne dokumenty księgowe, które potwierdzają zakup nawozów we wskazanych okresie. Rolnicy otrzymają dopłaty w wysokości 500 zł do hektara upraw rolnych oraz 250 zł do hektara łąk i pastwisk. Pomoc będzie przysługiwała do 300 ha. Wysokość dopłat do nawozów to iloczyn: deklarowanej we wniosku o płatność bezpośrednią powierzchni upraw i stawki pomocy; liczby zakupionych ton nawozów i różnicy ceny zapłaconej przez rolnika i średniej z okresu 16 maja 2021 r. – 31 marca 2022 r.
Wielkopolska Izba Rolnicza wielokrotnie interweniowała w ostatnim czasie w Ministerstwie odnośnie uruchomienia dopłat do nawozów, które cieszyły się ogromną popularnością. Za każdym razem Izba w odpowiedzi uzyskiwała odpowiedź, że program ten nie będzie kontynuowany.
Program będzie wymagał zgody Komisji Europejskiej.
PALIWO ROLNICZE
Rada Ministrów przyjęła wniosek o reasumpcję decyzji Rady Ministrów podjętej na posiedzeniu 18 kwietnia 2023 r., dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej, przedłożony przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi.
Rząd chce zwiększyć środki na zwrot kosztów zakupu oleju napędowego dla producentów rolnych. W tzw. drugim okresie składania przez rolników wniosków o zwrot podatku, tj. od 1 sierpnia do 31 sierpnia 2023 r., zwrot do 1 litra zakupionego oleju napędowego wyniesie 2 zł. Oznacza to wzrost o 100 proc. w stosunku do 2022 r., kiedy kwota zwrotu wynosiła 1 zł. Rozwiązanie będzie wymagać zgody Komisji Europejskiej.
Najważniejsze rozwiązania
- W 2023 r. do ilości oleju zakupionego w okresie od 1 lutego do 31 lipca oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej przysługiwać będzie stawka zwrotu w wysokości 1,46 zł oraz dodatkowa pomoc w wysokości 0,54 zł na 1 litr oleju napędowego.
- Dodatkowa pomoc będzie wypłacana na wniosek producenta rolnego, który zostanie złożony do wójta albo burmistrza (prezydenta miasta) o zwrot podatku w okresie od 1 sierpnia do 31 sierpnia 2023 r. Do wniosku trzeba będzie dołączyć faktury VAT albo ich kopie, które stanowią dowód zakupu oleju napędowego w okresie od 1 lutego do 31 lipca 2023 r.
- Zwiększona kwota zwrotu dotyczy pozostałego u rolnika limitu po wypłacie zwrotu podatku z tzw. pierwszego okresu składania wniosków o zwrot podatku.
- Dodatkowa pomoc w kwocie 0,54 zł/litr oleju napędowego będzie mogła być wypłacana po uzyskaniu zgody Komisji Europejskiej.
- W 2023 r. na podwyższenie stawki zwrotu podatku akcyzowego oraz dodatkową pomoc do zakupu 1 litra oleju napędowego rząd przeznaczy 561,6 mln zł.
Opracowanie:
Aleksander Poznański
Andrzej Przepióra
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/