W dniu 5 października 2023 r. w Hotelu Moderno w Poznaniu odbyła się konferencja Dzień Przedsiębiorcy Rolnego 2023 pod hasłem: Innowacyjne kierunki rozwoju gospodarstw rolnych wspierane przez doradztwo rolnicze. Konferencję zorganizowało Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu wraz z Wielkopolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Poznaniu w ramach Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR). Uczestnikami konferencji byli: doradcy rolniczy, rolnicy, przedstawiciele nauki, instytucji rządowych, pozarządowych i samorządowych. W konferencji uczestniczyło stacjonarnie i online ponad 400 osób.
Otwarcia konferencji dokonali Panowie: Ireneusz Drozdowski - dyrektor CDR w Brwinowie oraz Jacek Sommerfeld - dyrektor WODR w Poznaniu, którzy w swoich wystąpieniach zwrócili uwagę na coraz szersze zastosowanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych i cyfrowych w gospodarstwach rolnych oraz roli doradztwa rolniczego wspierającego rolnika w prowadzonej działalności rolniczej.
Obrady plenarne rozpoczął prof. UPP dr hab. Wawrzyniec Czubak wykładem na temat: „Wsparcie zrównoważonego rozwoju gospodarstw rolnych w ramach PS WPR”. Wskazał główne założenia Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 realizujące jednocześnie cele ekonomiczne, społeczne i środowiskowe. Dokonał także oceny rozdysponowania środków finansowych, wynikających z mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, na rozwój modelu rolnictwa zrównoważonego w Polsce w programach SAPARD, SPO, PROW 2004-2006 i PROW 2007-2013, PROW 20214-2020 oraz PS WPR 2027-2023.
Pani Magdalena Świątkowska z WODR w Poznaniu zaprezentowała ogólne zasady przyznawania płatności dla gospodarstw rolnych zgodnie w bieżącym roku. Rolnicy w nowej perspektywie WPR zobowiązani są do przestrzegania zasad określonych w tzw. warunkowości, obejmującej wymogi wzajemnej zgodności, normy dobrej kultury rolnej i zazielenienie. Od tego roku wprowadzono nową formę płatności tzw. ekoschematy czyli obowiązkowe dla państw członkowskich, a dobrowolne dla rolników jednoroczne praktyki ukierunkowane na realizację celów prośrodowiskowych. Prelegentka omówiła trudności związane z wdrażaniem echoschematów, zwracając uwagę na rozbieżności w interpretacji przepisów.
Ostatni prelegent w części plenarnej, Pan dr Mirosław Drygas reprezentujący IRWiR PAN w Warszawie przedstawił temat: ,,Wyzwania i przyszłość doradztwa rolniczego”, podkreślając konieczność ścisłej współpracy nauki, doradztwa rolniczego, instytucji i rolników, warunkującej rozwój rolnictwa. Kluczową rolę w wymianie wiedzy i innowacji w rolnictwie odgrywa publiczne doradztwo rolnicze.
Wnioski z obrad plenarnych:
- Alokacja środków finansowych w ramach PS WPR z filaru II do filaru I może mieć wpływ na finansowanie działalności inwestycyjnej gospodarstw rolnych a tym samym ich innowacyjność (mniejsze środki – mniejsza ilość potencjalnych beneficjentów).
- Wybrane wymogi z zakresu warunkowości np. obowiązkowe odłogowanie gruntów w wielu przypadkach stwarza konieczność zmiany płodozmianu i wpływa na pogorszenie efektywność gospodarowania.
- Pomimo pierwszych doświadczeń z naboru wniosków o płatności bezpośrednie nadal istnieją zagadnienia wymagające uszczegółowienia, wyjaśnienia.
- Gospodarstwa małe, o niskim poziomie produkcji mają ograniczone możliwości inwestycyjne, konieczne jest dofinansowanie w ramach programów pomocowych i wsparcia krajowego.
- Brak danych rachunkowych (często dane częściowe) z gospodarstw rolnych wpływa negatywnie na podejmowanie działań zarządczych w gospodarstwie a w przypadku jednostek wdrożeniowych i zarządzających np. MRiRW, ARiMR na programowanie działalności operacyjnej i definiowanie celów polityki rolnej.
- Działalność doradcza w głównej mierze ukierunkowana jest na sporządzanie wniosków o płatności i działania interwencyjne, co w konsekwencji ogranicza pracę doradczą związaną np. z technologią produkcji. Działania wielokierunkowe skupione są na odpowiednim wdrożeniu działań przewidzianych w AKIS.
Podsumowaniem zagadnień przedstawionych w trakcie obrad plenarnych była debata na temat „Możliwości i kierunki rozwoju doradztwa rolniczego w Polsce” prowadzona przez Pana Andrzeja Przepiórę z Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Poznaniu. Do debaty zostali zaproszeni: Pan Jacek Sommerfeld – dyrektor WODR w Poznaniu, pan Mariusz Tatka – dyrektor CDR w Brwinowie O/Poznań, Pan Łukasz Kuleczka – WODR w Poznaniu, pan dr Mirosław Drygas – IRWIR- PAN w Warszawie, Pani Ewa Nawrocka – Microsoft.
Uczestnicy debaty poruszyli następujące zagadnienia, mające istotne znaczenie dla funkcjonowania i rozwoju doradztwa rolniczego w Polsce:
- Zmiany pokoleniowe w doradztwie wymuszają działania mające na celu podnoszenie kompetencji nowych doradców rolniczych – dokształcanie, mentoring – nabywanie umiejętności doradczych,
- Istnieje potrzeba rozwoju i wdrażania rozwiązań cyfrowych w działalności doradczej, w tym tworzenie centrów kształcenia doradców i wdrażania innowacji, sztucznej inteligencji,
- Utrzymanie optymalnej, obecnie funkcjonującej struktury doradztwa rolniczego w Polsce, zapewniającej m.in. dostęp do usług na poziomie gmin, obiektywność informacji.
- Utrzymanie KSOW i SIR dla wsparcia działalności doradczej, współpracy podmiotów doradczych, instytucji naukowych oraz rolników.
- Praca doradcza nie powinna być ukierunkowana głównie na prowadzenie dokumentacji i wypełnianie wniosków aplikacyjnych, lecz na doradztwo agrotechniczne i technologiczne.
- Potrzeba rozwoju sztucznej inteligencji w celu usprawnienie pozyskania informacji na wybrane tematy, usługi translatora, wsparcie komunikacji doradca – rolnik, funkcja asystenta.
Po obradach plenarnych uczestnicy spotkali się na dwóch panelach dyskusyjnych: Innowacje w produkcji roślinnej i OZE a produkcja zwierzęca, aby bezpośrednio podzielić się swoją wiedzą i doświadczeniami.
Panel dyskusyjny – Innowacje w produkcji roślinnej
Dyskusje w ramach panelu dyskusyjnego nt. produkcji roślinnej dotyczyły „Innowacji w produkcji roślinnej” oraz transformacji, jaką przechodzi rolnictwo w rezultacie wdrażania do praktyki rolniczej innowacji technologicznych. Rolnictwo precyzyjne, które wykorzystuje zaawansowane technologie do dokładniejszego zarządzania uprawami, ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego wynikającego z rosnącego zapotrzebowania na żywność. Z drugiej strony musi coraz częściej uwzględniać wymogi związane z ochroną klimatu i środowiska naturalnego. Kolejnym krokiem w tym kierunku jest wdrażanie do praktyki rolniczej robotów polowych, jako nieodłącznych narzędzi nowoczesnego rolnictwa, posiadających wielofunkcyjne zastosowanie.
Dr inż. Jacek Wojciechowski z Sieci Badawczej Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny w pierwszej części wykładu zaprezentował wymogi rynkowe i administracyjno-prawne oraz wyzwania, przed którymi stoi rolnictwo w aspekcie wdrażania nowoczesnych technologii rolniczych wykorzystujących coraz częściej modele sztucznej inteligencji czy bazujących na autonomiczności maszyn i urządzeń. Druga część wykładu poświęcona była prezentacji projektu „Inteligentny robot spełniający wymogi rolnictwa precyzyjnego” realizowanego przez Instytut we współpracy z firmą Unia Sp. z o.o. Rezultatem projektu jest prototyp maszyny autonomicznej, służącej do wykonywania podstawowych czynności agrotechnicznych tj. siew, nawożenie, ochrona mechaniczna i chemiczna przed chwastami w oparciu o dostępne rozwiązania geolokalizacyjne oraz z uwzględnieniem autonomiczności maszyn i monitoringu wykonywanych prac. Produkt przeszedł pozytywnie próby polowe i w najbliższym czasie planowane jest jego wdrożenie do praktyki rolniczej.
Praktyczne wykorzystanie robotów polowych w produkcji roślinnej i doświadczenia związane z wprowadzaniem na rynek tego typu rozwiązań technicznych, zaprezentowali w trakcie wykładu na temat: „Zastosowanie rolnictwa precyzyjnego w uprawie buraka cukrowego” Panowie Andrzej Kobus i Bartłomiej Kądzielawa z firmy Farmsystems Sp. z o.o.
Farmdroid może być wykorzystany do wykonywania podstawowych zabiegów agrotechnicznych pod wybrane rośliny polowe. Dodatkową zaletą robota polowego jest możliwość 24 godzinnej pracy i zeroemisyjność poprzez pozyskiwanie energii do działania z promieniowania słonecznego z wykorzystaniem paneli fotowoltaicznych zamontowanych na dachu urządzenia , monitoring prac w czasie rzeczywistym za pomocą zamontowanych kamer oraz danych z wykorzystaniem dedykowanej aplikacji mobilnej.
Trzeci wykład Pana Tomasz Mielczarka z firmy Agro-Efekt Sp.z o.o. dotyczył produktów i rozwiązań technicznych usprawniających wybrane czynności w produkcji rolnej, wpływające na jakość i efektywność wykonywanych prac w rolnictwie, wykorzystywanych w praktyce rolniczej lub planowanych do wdrożenia w niedalekiej przyszłości. Zaprezentowano urządzenia, w których poza podstawową funkcją jak zbiór produktów, aplikacja nawozów, zastosowano rozwiązania techniczne pozwalające m.in. na zoptymalizowanie czynności agrotechnicznych np. zmienne dawkowanie składników, dokumentowanie zdarzeń, ewidencje danych i ich analizę. W rezultacie rolnik może na bieżąco korygować podejmowane decyzje, zaplanować przyszłe działania z wykorzystaniem posiadanych informacji, co przekłada się na uproszczenie procesu zarządzania, oszczędność czasu i zastosowanych środków produkcji oraz ograniczenie strat w procesie produkcyjnym.
Panel dyskusyjny – OZE a produkcja zwierzęca
Pierwszy wykład nt.: „ Jak produkować i zarządzać energią w gospodarstwie rolnym?”, wygłosił Pan prof. dr hab. Inż. Jacek Dach z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, który jednocześnie był moderatorem panelu dyskusyjnego - OZE a produkcja zwierzęca. W prezentacji porównano różne możliwości produkcji energii pochodzące z odnawialnych źródeł na tle biogazowni rolniczych, zwracając przede wszystkim uwagę na stabilność produkcji energii z biogazowni, niepodatność na warunki pogodowe i pełną sterowalność. Prelegent wskazał na problemy z produkcją i przechowywaniem energii pochodzącej z paneli fotowoltaicznych, która wyprodukowana w danej chwili musi być w tej samej chwili zużyta. Dlatego najlepszym sposobem zagwarantowania stabilnych dostaw energii w okresie całego roku jest bilansowanie niestabilnych i kontrolowalnych źródeł jak np. biogazownie tworzących system ekoenergetyczny. Pan Profesor podał konkretny przykład funkcjonowania biogazowni rolniczej w zakładzie doświadczalnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Przybrodzie, zasilającej w energię cieplną duże gospodarstwo rolne, jak również części domostw we wsi.
Kolejny temat „Dopłaty na inwestycje w OZE – które dla rolników?” przedstawił Pan Andrzej Poźniak z Agencji Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa Oddział w Poznaniu, wskazując możliwe źródła wsparcia inwestycji w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE, planowane terminy oraz zasady i kryteria wyboru operacji.
Spośród rolników swoje doświadczenia z własnego gospodarstwa rolnego w wykładzie nt.: „Fotowoltaika - jak zmieniła koszty w moim gospodarstwie?” przedstawił Pan Mariusz Głombicki z miejscowości Borówiec w Wielkopolsce, porównując koszty energii sprzed i po założenia instalacji fotowoltaicznej w gospodarstwie rolnym.
Ostatni wykład nt.: „Mała biogazownia w gospodarstwie rolnym”, zaprezentował rolnik Pan Bartosz Budka z miejscowości Kobyla Łąka w województwie mazowieckim. Wykładowca przedstawił krótką charakterystykę, skalę i zakres produkcji oraz zastosowanie biogazowni rolniczej w gospodarstwie rolnym jako antidotum na kryzys nawozowy i gazowy. Podkreślił przy tym, że pozyskana w ten sposób energia cieplna wykorzystywana jest w całości do ogrzania budynków inwentarskich, a pozyskany poferment w 100% pokrywa potrzeby nawozowe upraw, redukując tym samym poziom kosztów produkcji rolniczej w gospodarstwie rolnym tj. paliwo, nawozy mineralne i gaz.
Konferencja stanowiła doskonałe forum wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy nauką a praktyką.
W przerwach uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z publikacjami i materiałami informacyjnymi prezentowanymi na stoiskach informacyjno-promocyjnych CDR w Brwinowie, WODR w Poznaniu, firmy Agro-Efekt Sp. z o.o.
Dziękujemy za udział w konferencji i zapraszamy na kolejną już za rok.
