Dramat w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji roślinnej

Na bazie naszych comiesięcznych kalkulacji przygotowaliśmy symulację wyniku finansowego dla przykładowego gospodarstwa rolnego. Nasze założenia to:

• Gospodarstwa posiada 80 ha gruntów rolnych.
• Wyniki roczny jest różnicą pomiędzy przychodami i kosztami.
• Rolnik kupił środki produkcji i sprzedał swoje plony w cenach z początku marca br.
• Dodano przychody z tytułu ekoschematów (stawki 2023), dopłaty do kukurydzy oraz planowanych dopłat do zbóż.
• Wyniki nie uwzględnia wszystkich kosztów - powinien zostać pomniejszony o koszty dzierżaw, podatków, odsetek i rat kapitałowych od kredytów, w zależności od sytuacji danego gospodarstwa.
• Przyjęliśmy następujące założenia co do plonów i ceny sprzedaży:

• Szczegółowe kalkulacje tych upraw znajdziecie Państwo na wir.org.pl w zakładce kalkulacje.
• Do wyliczeń ekoschematów skorzystaliśmy z kalkulatora przybliżonych płatności dla gospodarstwa według stawek za 2023 rok – kalkulator mogą Państwo pobrać tutaj 

• Oczywiście nasze kalkulacje mają charakter szacunkowy i w przypadku konkretnych gospodarstw mogą różnić się w zależności od warunków glebowych, technologii i uzyskiwanych plonów.

Przygotowaliśmy klika wariantów produkcyjnych, które prezentujemy poniżej, w kolejności od najgorszego wyniku finansowego do najlepszego wyniku finansowego.

Wariant nr 1: Rolnik uprawia: 30 ha pszenicy, 30 ha kukurydzy oraz 20 ha rzepaku,  korzystając przy tym z podstawowych ekoschematów, dopłat do kukurydzy oraz planowanych dopłat do zbóż.

Wariant nr 2: Rolnik uprawia 30 ha pszenicy, 30 ha kukurydzy oraz 20 ha rzepaku,  korzystając przy tym z rozszerzonego pakietu ekoschematów, dopłat do kukurydzy oraz planowanych dopłat do zbóż.

Wariant nr 3: Rolnik uprawia 20 ha pszenicy, 20 ha kukurydzy, 20 ha rzepaku, 20 ha buraków cukrowych, korzystając przy tym z podstawowych ekoschematów, dopłat do kukurydzy i planowanych dopłat do zbóż.

Wariant nr 4: Rolnik uprawia 20 ha pszenicy, 20 ha kukurydzy, 20 ha rzepaku,  20 ha buraków cukrowych, korzystając przy tym z rozszerzonego pakietu ekoschematów, dopłat do kukurydzy oraz planowanych dopłat do zbóż.

Wariant nr 5: Rolnik zajmuje się produkcją trzody chlewnej, uprawą 20 ha jęczmienia, 20 ha kukurydzy i 40 ha rzepaku, korzystając przy tym z podstawowych ekoschematów, IP oraz dopłat do kukurydzy.

Wariant nr 6: Rolnik zajmuje się produkcją trzody chlewnej, uprawą 20 ha jęczmienia, 20 ha kukurydzy, 20 ha rzepaku, 20 ha buraków cukrowych, korzystając przy tym z podstawowych ekoschematów, IP oraz dopłat do kukurydzy.

• Nasz symulacje pokazują w jak dramatycznej sytuacji są gospodarstwa rolne, które bazują wyłącznie na produkcji zbóż, rzepaku i kukurydzy. Nawet uwzględnienie dopłat budżetowych oraz lepiej płatnych ekoschematów nie pozwala na jakikolwiek zysk, nie mówiąc o pokryciu kosztów związanych z finansowaniem działalności oraz ewentualnych dzierżaw (wariant 1 i wariant 2)
• Sytuację nieco poprawia wprowadzenie do struktury upraw buraka cukrowego. Nie jest to jednak satysfakcjonujące rozwiązanie. Nie wszystkie gospodarstwa rolne mają taką możliwość, a w obecnym sezonie cukrownie nie przyjmują już dodatkowych kontraktacji. (wariant 3 i wariant 4)
• Sytuację zmienia wprowadzenie produkcji zwierzęcej w postaci trzody chlewnej w cyklu zamkniętym. Otwiera to drogę do kolejnych ekoschematów i obniża koszty nawożenia dzięki posiadanej gnojowicy. Wariant ten poddany jest jednak ryzyku związanemu z ASF, szczególnie w sytuacji kiedy gospodarstwo znajdzie się w strefie czerwonej i pojawią się kłopoty z możliwością i ceną sprzedaży. (wariant 5 i wariant 6)
• Finanse gospodarstw zależą od zastosowanych ekoschematów. Te najlepiej płatne, czyli uprawa uproszczona oraz produkcja integrowana znacząco poprawiają kondycję finansową podmiotów.

Sprawdziliśmy, jak musiałaby zmienić się sytuacja, żeby gospodarstwo produkujące wyłącznie rzepak, pszenicę i kukurydzę wyszło na 0, przy braku dopłat. Poniżej przedstawiamy symulację według nowych założeń cenowych dla pszenicy i kukurydzy:

Przy takich założeniach wynik kształtuje się następująco:

Oznacza to, że przy cenach pszenicy 1 200 zł/t, kukurydzy 900 zł/t i rzepaku 1 730 zł./t gospodarstwo 80 ha wychodzi na zero. Przy czym w dalszym ciągu nie są pokryte koszty dzierżaw, podatków oraz obsługi kredytów, nie wspominając o zarobku rolnika. Czy jest szansa na taki wzrost cen? Analizując różne źródła i ekspertyzy, na pewno, nie w krótkiej perspektywie. Niewiele też zmieni tą sytuację realizacja hasła „Zielony ład do kosza”, wręcz odwrotnie w tych bardziej dochodowych wariantach dopłaty z tytułu ekoschematów robią pewną różnicę. Warto też podkreślić, że najbardziej stabilnym ekonomicznie gospodarstwem, będzie to, które łączy produkcję roślinną z produkcją zwierzęcą. Rolnicy, którzy chcą się jednak specjalizować w produkcji roślinnej muszą też poszukiwać alternatywnych upraw poza zbożem, kukurydzą i rzepakiem. Naturalnym wyborem jest burak cukrowy, na którym dzisiaj trzyma się jeszcze ekonomika wielu gospodarstw rolnych. Dużo do zrobienia jest po stronie kosztów. Tu kłania się rolnictwo precyzyjne i konsolidacja rolników na rynku środków produkcji i ich wspólne zakupy.

Opracowanie:

Andrzej Przepióra

Aleksander Poznański