W dniach 14-15 listopada 2024 r. w Poznaniu odbyła się XX jubileuszowa konferencja DNI PRZEDSIĘBIORCY ROLNEGO nt.: „Wdrażanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych i technologicznych w gospodarstwach rolnych. 20 lat doświadczeń przedsiębiorców rolnych” pod honorowym patronatem Pana Czesława Siekierskiego, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Konferencję zorganizowało Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu wraz z Wielkopolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Poznaniu w ramach Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR). Uczestnikami konferencji byli: doradcy rolniczy, rolnicy, przedstawiciele nauki, instytucji rządowych, pozarządowych i samorządowych, nauczyciele szkół rolniczych, uczniowie, studenci. W konferencji uczestniczyło stacjonarnie i online ponad 400 osób.
Otwarcia konferencji dokonali: Pan Mariusz Tatka - dyrektor CDR w Brwinowie O/Poznań oraz Pani dr inż. Justyna Winiarska - dyrektor WODR w Poznaniu, którzy w swoich wystąpieniach podkreślili znaczenie doradztwa rolniczego przy wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań w gospodarstwach rolnych, jako kluczowego elementu, wpływającego na poprawę efektywności produkcji, utrzymanie konkurencyjności polskiego rolnictwa przy jednoczesnym ograniczaniu negatywnego wpływu na środowisko. Pan Mariusz Tatka przedstawił zagadnienia omawiane podczas DNI PRZEDSIĘBIORCY ROLNEGO na przestrzeni 20 lat, począwszy od 2005 r., które dotyczyły m.in.: dochodowości produkcji rolniczej, efektywności gospodarowania, możliwości finansowania inwestycji, współpracy producentów rolnych, wdrażania innowacyjnych technologii czy nowoczesnych rozwiązań cyfrowych, ułatwiających zarządzanie gospodarstwem rolnym.
Konferencja obejmowała obrady plenarne, panele dyskusyjne: „Innowacje w produkcji roślinnej”, „Innowacje w produkcji mleka” oraz debatę nt. rolnictwa przyszłości i upowszechniania innowacyjnych rozwiązań przez doradztwo rolnicze.
Obrady plenarne rozpoczął Pan dr Jerzy Plewa – ekspert Team Europe, szef dyrekcji generalnej ds. rolnictwa i obszarów wiejskich (DG AGRI) w Komisji Europejskiej w latach 2013-2020 wykładem nt.: ,,Rolnictwo w dobie zmieniających się uwarunkowań rynkowych i możliwe kierunki rozwoju WPR". Doktor przedstawił wyzwania dla europejskiego rolnictwa, tj.: potrzebę transformacji systemów żywnościowych, wpływ rolnictwa na klimat i środowisko naturalne (Zielony Ład) czy trudności obecnej Wspólnej Polityki Rolnej. Główne priorytety transformacji systemów żywnościowych to wg Prelegenta: zmiana wzorców konsumpcji na zdrowsze diety, zmiana systemu wsparcia rolnictwa, opodatkowanie emisji i zanieczyszczeń, innowacje w zwiększaniu produktywności pracy i poprawie warunków życia pracowników oraz skalowanie sieci bezpieczeństwa. Do najważniejszych wyzwań w tej transformacji należą: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, zwalczanie marnotrawstwa żywności, zróżnicowanie źródeł białka, poprawa efektywności wykorzystania zasobów naturalnych (woda, gleba, energia) oraz promowanie bioróżnorodności. Doktor omówił też możliwe kierunki rozwoju WPR, do których zaliczył szkolenie i edukację w zakresie nowych technologii i zwiększenie wsparcia dla zrównoważonych praktyk, innowacje w rolnictwie, wsparcie dla małych i średnich gospodarstw czy poprawę współpracy na poziomie europejskim i globalnym.
Pan dr hab. Benedykt Pepliński, prof. UPP w swoim wystąpieniu omówił sytuację rolnictwa w Polsce oraz perspektywy na tle krajów Unii Europejskiej. Przedstawił, jakie kwoty zostały przekazane z budżetu UE do budżetu krajowego Polski w latach 2004-2023. Pan profesor stwierdził, że europejskie rolnictwo czeka jeszcze większa specjalizacja i koncentracja produkcji w sektorze wieprzowym, wołowym i mlecznym. Podsumował, że wykorzystanie olbrzymich środków z UE nie przełożyło się na stworzenie korzystnych warunków pod przyszłą konkurencyjność polskiego rolnictwa.
W pierwszym dniu konferencji, po obradach plenarnych uczestnicy spotkali się na dwóch panelach dyskusyjnych: Innowacje w produkcji roślinnej oraz Innowacje w produkcji mleka, aby bezpośrednio podzielić się swoją wiedzą i doświadczeniami.
PANEL DYSKUSYJNY: Innowacje w produkcji roślinnej
Dyskusje w ramach panelu dyskusyjnego nt. produkcji roślinnej dotyczyły „Innowacji w produkcji roślinnej” oraz transformacji, jaką przechodzi rolnictwo w rezultacie wdrażania do praktyki rolniczej innowacji technologicznych. Rolnictwo, które coraz częściej wykorzystuje zaawansowane technologie takie jak: bezprzewodowa komunikacja, dwukierunkowy przepływ informacji czy systemy satelitarne i pozycjonowania, umożliwia szersze wykorzystanie maszyn i wdrażanie nowych rozwiązań do zarządzania poszczególnymi uprawami czy gospodarstwem.
Pan dr hab. Inż. Adam Ekielski, prof. SGGW, moderator panelu w prezentacji „Wpływ innowacyjnych technologii na zwiększenie efektywności produkcji i ochronę środowiska” wskazał czynniki, które decydują o wdrożeniu rozwiązań technicznych do praktyki rolniczej oraz rezultaty ekonomiczne i środowiskowe ich zastosowania. Rozwój istniejących produktów, czy rozszerzenie ich funkcjonalności poprzez zastosowanie nowych rozwiązań technicznych takich jak np. zarządzanie dużymi bazami danych (Big Data), uczenie maszynowe, czujniki mierzące wybrane parametry techniczne, umożliwia wszechstronne wykorzystanie maszyn i urządzeń oraz stanowi istotny krok w kierunku autonomiczności.
Pan Kacper Mytko, specjalista CDR Brwinowie, Oddział w Poznaniu w wykładzie pt.: „Zastosowanie technologii cyfrowych w gospodarstwie rolnym” zaprezentował zmiany jakie zaszły w rolnictwie, będące w dwudziestym wieku rezultatem uprzemysłowienia produkcji, powszechnego zastosowania maszyn i urządzeń oraz środków do produkcji np. nawozów, środków ochrony roślin itp., natomiast w dwudziestym pierwszym wieku są następstwem rozwoju technologii cyfrowych. Obecnie, powszechne zastosowanie znajdują rozwiązania techniczne, które przed dekadą były nieobecne lub ze względu na ograniczenia techniczne nie mogły zostać wdrożone do praktyki rolniczej.
Pan Piotr Łukaszewski, rolnik z Potarzyc gospodarujący na powierzchni 390 ha zaprezentował działania które od kliku pokoleń są realizowane w gospodarstwie rolnym wpływające m.in na rozwój jego potencjału wytwórczego uwzgledniające aspekty środowiskowe i minimalizujące negatywne oddziaływanie produkcji rolniczej na jakość gleb. Gospodarstwo stosuje m.in. uprawę konserwującą w celu ochrony gleby przed degradacją, poplony w celu poprawy jej żyzności a od zeszłego roku mapowanie pól, które umożliwia dostosowanie zabiegów agrotechnicznych do zapotrzebowania roślin. Od 2012 roku w gospodarstwie zrealizowano następujące inwestycje: zakup systemu pozycjonowania GPS, maszyn jak siewnik, opryskiwacz ze zmiennym dawkowaniem lub kontrolą sekcji czy kombajnu z mapowaniem pól. Widocznym rezultatem działań podejmowanych w gospodarstwie są w opinii rolnika: poprawa żyzności gleb, zmniejszenie stosowania nawozów i środków ochrony roślin, paliwa, zapotrzebowania na pracę a tym samym znaczne oszczędności dla gospodarstwa.
Pan Szymon Penc, sadownik z Białężyna wraz z bratem na powierzchni 45 ha prowadzą uprawy drzew owocowych – jabłek, czereśni i śliwek. Od 2024 produkcja owoców realizowana jest zgodnie z wymogami integrowanej produkcji roślinnej. Działania realizowane w gospodarstwie mają na celu zapewnienie jak najwyższej jakości produktów poprzez kontrolę całego procesu począwszy od produkcji poprzez zbiór, przechowywanie i dostawy do konsumenta. W tym celu w gospodarstwie zainstalowano nowoczesną sortownicę, która posiada wodny rozładunek, minimalizujący ryzyko uszkodzenia owoców oraz umożliwia automatyczne wykonanie zdjęć i na tej podstawie sortowanie jabłek m.in. wg kalibru czy stopnia uszkodzenia. Takie podejście do zarządzania produkcją pozwala na znaczną redukcję strat na każdym etapie przyczyniając się do poprawy efektywności gospodarowania.
PANEL DYSKUSYJNY: Innowacje w produkcji mleka
W panelu dyskusyjnym – Innowacje w produkcji mleka, moderatorem był Pan dr hab. Marcin Gołębiewski, prof. SGGW, który jako pierwszy wygłosił wykład nt.: „Wykorzystania sztucznej inteligencji w chowie i hodowli bydła”, przedstawiając zastosowanie innowacyjnych i precyzyjnych narzędzi w ramach tzw. Precision Livestock Farming, jako sposób zarządzania populacją zwierząt z wykorzystaniem zautomatyzowanych systemów monitorowania lub/i kontroli w czasie rzeczywistym produkcji, reprodukcji, zdrowia oraz dobrostanu pojedynczych osobników z populacji. Prelegent wskazał również praktyczne aspekty implementacji Precision Livestock Farming w gospodarstwie rolnym, do których m.in. zaliczył aplikację CalfCam wspierającą bezpieczne wycielanie powiadamiającą rolnika o tym fakcie telefonicznie przed porodem. Drugą aplikacją wspomagającą zarządzanie stadem bydła mlecznego była Milk Profiler bazującą na ocenie mikroskopowej obrazu mleka, pozwalającą określić jego cechy jakościowe i ewentualne patogeny.
Nieodłącznym elementem każdej dyskusji wśród hodowców bydła mlecznego jest opłacalność produkcji. Pani dr Agnieszka Nowosielska, dyrektor ds. hodowli PFHBiPM wskazywała w swoim wykładzie pt.: „Genotypowanie - skarbnicą informacji do zarządzania stadem bydła mlecznego” na fakt, że należy jej szukać przede wszystkim poprzez ocenę wartości hodowlanej. Dzięki temu można bardzo szybko wskazać najsłabsze zwierzęta w stadzie i ograniczyć koszty odchowu, a w konsekwencji zwiększyć zyski. Pani Doktor zwróciła również uwagę na odpowiednie wykorzystanie informacji o bydle mlecznym, które mogą również wpłynąć na zwiększenie opłacalności produkcji mleka. Jako przykład podała cechy użytkowe bydła mlecznego i właściwości mleka pozwalające np. zwiększyć wydajność i szybkość produkcji serów, jak również wyselekcjonować mleko (wariant A2A2) lekkostrawne i lepiej przyswajalne niż mleko konwencjonalne.
Kolejne dwa tematy podczas panelu dyskusyjnego zostały wygłoszone przez hodowców bydła mlecznego. Doświadczenia z własnego gospodarstwa rolnego jako pierwszy zaprezentował Pan Maciej Pohl, rolnik z Krotoszyna w Wielkopolsce. Pan Maciej rozpoczął swój wykład od krótkiej historii powstania gospodarstwa, wskazał konkretne praktyki, dzięki którym osiąga ponadprzeciętne wyniki w produkcji mleka. W ranking gospodarstw o najwyższej produkcji mleka na świecie zorganizowanym przez międzynarodowy magazyn "Holstein International” (HI), Pan Marcin Pohl zajął 9. miejsce w rankingu dziesięciu najlepszych hodowców bydła holsztyńsko-fryzyjskiego na świecie.
Ostatni prezentacja pt. „Czy warto genotypować swoje stado?", została wygłoszona przez Pana Marcina Janowskiego, rolnika z miejscowości Smogorzewo w Wielkopolsce. Pan Marcin przedstawił zalety genotypowania bydła mlecznego w celu poprawy wydajności i jakości hodowli. Na podstawie doświadczeń w swoim gospodarstwie rolnym wskazał na wykorzystanie selekcji genomowej do identyfikacji wartości hodowlanej zwierząt już po narodzinach, co pozwala przyspieszyć postęp genetyczny. Podkreślił również korzyści, takie jak zwiększenie płodności, odporności i długowieczności krów, a także dodatkowe dochody ze sprzedaży jałówek. Na koniec zwrócił uwagę, że genotypowanie umożliwia precyzyjniejszy dobór zwierząt do hodowli oraz ograniczenie kosztów dzięki lepszej selekcji materiału genetycznego.
W drugim dniu spotkania, Pan dr inż. Tomasz Wojciechowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przedstawił temat: „Rolnictwo cyfrowe: Partnerstwo nauki i praktyki”. Prelegent omówił ewolucję rolnictwa począwszy od mechanizacji, poprzez zieloną rewolucję, po rolnictwo precyzyjne i cyfrowe, które uznał jako kluczowe elementy nowoczesnego zarządzania gospodarstwami rolnymi. Doktor przedstawił zastosowanie sztucznej inteligencji, dronów, GPS i IoT, które wspierają precyzyjną analizę danych, optymalizację nawożenia oraz monitorowanie stanu upraw. Podkreślił znaczenie cyfryzacji dla zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa żywnościowego i niskoemisyjnej produkcji. Przedstawił projekty unijne, m.in. Smart Agri Hubs, platformy doradcze i informatyczne tj. eDWIN, Pragmatic czy Europejskie ośrodki testowania i eksperymentowania na rzecz innowacji w sektorze rolno-spożywczym agrifood TEF oraz nakreślił wyzwania związane z wdrażaniem tych innowacyjnych technologii cyfrowych w Polsce.
Pan dr hab. inż. Adam Ekielski, prof. SGGW wygłosił prelekcję nt. „Jak sztuczna inteligencja może zmienić rolnictwo?”. Profesor szeroko omówił zastosowanie sztucznej inteligencji (AI) w rolnictwie, podkreślając jej rolę w optymalizacji procesów, takich jak monitorowanie gleby, prognozowanie plonów czy selektywny oprysk. Sztuczna inteligencja wykorzystuje analizę danych z sensorów, modeli predykcyjnych i teledetekcji, aby zwiększyć efektywność gospodarowania. Prelegent wskazał też, że duże znaczenie ma jakość danych wejściowych umożliwiających właściwą interpretację wyników. Podkreślił też potencjał AI w zrównoważonym zarządzaniu zasobami, ochronie środowiska oraz przewidywaniu cen na rynku rolnym.
Podsumowaniem zagadnień przedstawionych w trakcie obrad plenarnych była debata na temat „Rolnictwo przyszłości i upowszechnianie innowacyjnych rozwiązań przez doradztwo rolnicze” prowadzona przez Pana dr inż. Aleksandra Bomberskiego, kierownika Działu Innowacji w Rolnictwie, Krajowego Brokera Innowacji z CDR w Brwinowie. Do debaty zostali zaproszeni: Pan Łukasz Lewandowski – Dyrektor MODR w Warszawie, Pan dr inż. Tomasz Wojciechowski, UP w Poznaniu, Pan Łukasz Kuleczka – specjalista ds. produkcji roślinnej WODR w Poznaniu oraz Pan Marcin Janowski – rolnik, Smogorzewo, woj. wielkopolskie.
Uczestnicy debaty dyskutowali o ważnych zagadnieniach dotyczących upowszechniania innowacji technologicznych i organizacyjnych w rolnictwie przez doradztwo rolnicze, w tym:
- Jakie są najlepsze metody upowszechniania innowacji umożliwiające ich praktyczne wprowadzenie do gospodarstw rolnych? Jakie są ograniczenia i przeszkody?
- Jakie kompetencje powinien posiadać doradca rolniczy, aby skutecznie promować innowacje w rolnictwie?
- Jakie innowacje w rolnictwie mają największy potencjał, aby poprawić efektywność i zrównoważony rozwój?
- Jakie są aktualne oczekiwania i potrzeby rolników od doradztwa publicznego i prywatnego?
- Jak przebiega współpraca prywatnego doradztwa rolniczego z publicznym? Konkurencja czy kooperacja?
- Jak z Państwa punktu widzenia powinien funkcjonować system AKIS (System Wiedzy i Innowacji w Rolnictwie)? Jaką funkcję spełnia doradztwo w tym systemie?
- Czy Państwa zdaniem nowy kierunek specjalizacji doradztwa rolniczego zmierzający do brokeringu, sieciowania i transferu wiedzy jest potrzebny?
- Czy Państwa zdaniem Grupy Operacyjne EPI są dobrą i skuteczną metodą na podniesienie innowacyjności Polskiego rolnictwa?
- Jak jednostki naukowe powinny upowszechniać innowacje w gospodarstwach rolnych? Jakie metody są najbardziej skuteczne?
Konferencja stanowiła doskonałe forum wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy nauką, doradztwem a praktyką.
W przerwach uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z publikacjami i materiałami informacyjnymi prezentowanymi na stoiskach informacyjno-promocyjnych CDR w Brwinowie, WODR w Poznaniu oraz Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka.
Dziękujemy za liczny udział w konferencji i zapraszamy na kolejną już za rok.
