Wielkopolska Izba Rolnicza w konsorcjum z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie oraz 15 Ośrodkami Doradztwa Rolniczego zorganizowała w województwie wielkopolskim cykl szkoleń pn. „Ochrona różnorodności biologicznej w warunkach produkcji rolnej”. Szkolenia współfinansowane były przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w ramach działania „Transfer wiedzy i działalność informacyjna” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 Instytucja Zarządzająca PROW 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, i dla uczestników były one bezpłatne.
Bezpłatne szkolenia prowadzone były od września 2022r. do lutego 2023r. w każdym powiecie województwa wielkopolskiego – finalnie odbyło się ich 45, w ramach których przeszkolonych zostało 1350 uczestników. Przypominamy, że uczestnikami szkolenia mogli być: rolnicy, domownicy rolników, małżonkowie rolników, osoby zatrudnione w rolnictwie, właściciele lasów, wnioskodawcy lub beneficjenci operacji typu „Premie dla młodych rolników” w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. W ramach szkoleń jego uczestnicy otrzymali materiały szkoleniowe, w pełni wyposażony bufet kawowy, ciasto, a na zakończenie szkolenia darmowy dwudaniowy obiad. Możliwy był także zwrot kosztów dojazdu. Natomiast młodzi rolnicy, którzy korzystali z premii w ramach PROW, szkolenie zaliczane było jako jedno ze szkoleń ponad obowiązkowych.
Podczas prelekcji wskazywano, iż ochrona bioróżnorodności w gospodarstwie zapewnia rolnikowi następujące korzyści:
- utrzymanie odpowiedniej struktury i żyzności gleby,
- zapylanie upraw,
- biologiczną ochronę roślin,
- zapobieganie erozji gleby,
- obieg składników pokarmowych,
- zwiększenie zdolności magazynowania wody w glebie.
A dzięki utrzymywaniu dużej bioróżnorodności rolnik może uzyskiwać wyższe i bardziej stabilne plony, o lepszej jakości oraz ograniczyć lub wyeliminować stosowanie pestycydów.
Podjęto również tematykę związaną m.in. z możliwością korzystania przez rolników z środków pomocowych związanych ze wspomaganiem wprowadzania zasad bioróżnorodności w rolnictwie. Zawarte są one zarówno w planowanych dopłatach bezpośrednich, jak i elementach programów rolno-środowiskowo-klimatycznych oraz działaniach inwestycyjnych. Znajomość zasad przyznawania dopłat jest bardzo ważna, ponieważ uzyskanie ich na optymalnym poziomie uzależnione będzie między innymi od stosowania dodatkowych dobrowolnych działań w gospodarstwie, tzw. ekoschematów. Konieczne będzie dobranie do realizacji takich, które będą możliwe do wykonania w danym gospodarstwie oraz przyniosą wymierne korzyści finansowe. Szczególnie ważne jest poznanie zasad związanych z płodozmianem, gdzie wprowadzono szereg zasad co do uprawianych roślin i ochrony gleby. Część z tych zasad na szczęście będzie realizowana dopiero od 2024 roku (między innymi zakaz uprawy na ugorach) ze względu na wojnę w Ukrainie i konieczność zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. Ważne jest również odpowiednie zorganizowanie produkcji zwierzęcej i wykorzystanie działań proponowanych w ekoschemacie związanym z dobrostanem. Pomocą w przygotowaniu gospodarstwa na nowe wyzwania służy przedstawiany na szkoleniach kalkulator dopłat, który mogą Państwo zobaczyć tutaj. Pozwala on w przybliżeniu zaplanować i określić kwoty dopłat bezpośrednich w danym gospodarstwie.
Rolnicy bardzo różnie przyjmowali konieczność ochrony bioróżnorodności w ramach prowadzonej przez siebie produkcji rolniczej. Do tej pory Wspólna Polityka Rolna nie ingerowała tak bardzo w praktyki stosowane w rolnictwie, a czynniki rynkowe powodowały zwiększanie intensywności produkcji rolniczej. Wiele praktyk opisywanych w czasie szkolenia, zdaniem uczestników, cofnie rolnictwo do odległych już czasów, co jak twierdzą rolnicy może zniechęcać ich do korzystania z systemu dopłat bezpośrednich. Pojawiły się również obawy o spadek produkcji rolnej, wynikający z wdrożenia reformy. Ta produkcja będzie wtedy zastępowana importem z obszarów, gdzie koszty produkcji będą niższe, a wymagania co do dbałości o klimat, środowisko i bioróżnorodność zdecydowanie mniejsze. To zjawisko nosi nazwę eksportu emisji i rzeczywiście stanowi realne zagrożenie dla rolnictwa europejskiego i jego pozycji na rynku międzynarodowym.
Z praktyk korzystnych dla klimatu i bioróżnorodności, rolnicy zaczynają często rozważać uprawę bezorkową. W szkoleniach uczestniczyły osoby, które tę praktykę już stosują i po kilku latach uważają ją za korzystną, chociaż mającą swoje słabe strony, jak na przykład rosnąca plaga gryzoni. Ta uprawa zdobywa popularność w większych gospodarstwach zajmujących się uprawą buraków cukrowych czy też kukurydzy. Barierą wejścia w tę technologię są koszty maszyn i urządzeń niezbędnych do jej prowadzenia.
Rolnictwo ekologiczne, jako jedna z praktyk najbardziej wspierających bioróżnorodność, nie spotykała się z przychylnym przyjęciem przez uczestników szkoleń. Jest to zresztą charakterystyczne dla Wielkopolski, gdzie odsetek takich gospodarstw na tle Polski jest bardzo niski. Rolników zniechęcają tutaj duże nakłady pracy potrzebne w takiej działalności oraz brak rozwiniętych kanałów zbytu i przetwórstwa. Uczestnicy zainteresowali się natomiast integrowaną produkcją rolniczą, jako prostszym modelem do wdrożenia w swoich gospodarstwach rolnych oraz mogącym mieć pozytywny wpływ na finanse gospodarstwa w sytuacji wysokich kosztów nawozów i środków ochrony roślin.
Rolnicy niechętnie patrzą na konieczność ugorowania części swoich gospodarstw. W dobie wysokich kosztów produkcji i czynszów dzierżawnych, liczy się każdy centymetr produkcji rolniczej. Bardzo sceptycznie rolnicy odnieśli się do pasów kwietnych, jako elementu wzbogacającego różnorodność krajobrazu rolniczego. Pasy takie spowodują spadek produkcji w gospodarstwie rolnym oraz potencjalne zachwaszczenie plantacji w kolejnych latach.
Ogólna ocena szkoleń była bardzo dobra. Uczestnicy oceniali organizację, przygotowanie wykładowców i tematykę. W skali 5-stopniowej, średnia ocena za większość parametrów wahała się na poziomie 4,6. Szkolenia, z pewnością były bardzo przydatne pod kątem przybliżenia rolnikom nowej perspektywy finansowej. Szereg nowych elementów Wspólnej Polityki Rolnej takich jak wzmocniona warunkowość czy ekoschematy jest zbieżnych z kwestiami ochrony bioróżnorodności. Szkolenia przyniosły również korzyści Wielkopolskiej Izbie Rolniczej, która poprzez realizację tego projektu, po raz kolejny włączyła się w realizację zadań informacyjnych i edukacyjnych na terenach wiejskich. Wykładowcy, pracownicy WIR, mogli również udoskonalić swój warsztat trenerski, co będzie owocowało na przyszłość. Pierwsze efekty takiego rozwoju były widoczne już w czasie organizowanych przez Wielkopolską Izbę Rolniczą, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego cyklu spotkań pn. „Wielkopolskie Fora Rolnicze – Wspólnie dla Wielkopolskiej Wsi”, podczas których prowadziliśmy część wykładów.
Opracowanie:
Andrzej Przepióra
Barbara Idczak
Aleksander Poznański
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
