W dniu 4 maja 2021 r. Sejm przegłosował ustawę o zwiększonych zasobach Unii Europejskiej, która w praktyce oznacza ratyfikację unijnego funduszu odbudowy. Polska jest największym beneficjentem tych środków. Cały fundusz wyniesie 58 mld euro, z czego 23,9 mld to będą dotacje a 34,2 mld pożyczki. Projekt Krajowego Planu Odbudowy po konsultacjach trafił już do Brukseli. Jego pierwsza wersja była bardzo mocno skrytykowana za niedostateczną ilość środków przeznaczonych dla rolnictwa. Po konsultacjach społecznych i wniesieniu poprawek w planie skierowanym do Brukseli znalazło się 2,3 mld euro środków przeznaczonych dla rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Przy czym bezpośrednio do rolników i przetwórców trafić ma ich około 1 267 mln Euro. Celem tych działań będzie głównie wsparcie procesu skracania łańcucha żywnościowego, wdrażanie innowacyjnych technologii w obszarze rolnictwa 4.0., inwestycje w zakresie ochrony środowiska i klimaty i rolnictwo ekologiczne.
Rolnicy będą mogli skorzystać z tej pomocy w ramach działania A1.4.1. Inwestycje na rzecz dywersyfikacji i skracania łańcucha dostaw produktów rolnych i spożywczych oraz budowy odporności podmiotów uczestniczących w łańcuchu. Inwestycje kwalifikowalne w tym działaniu obejmą:
- inwestycje producentów rolnych w zakresie: zakupu, montażu i utrzymania urządzeń i maszyn (np. czujniki/ sensory/ drony/ aplikacja /tablet/ wyposażenie budynku inwentarskiego np. w system zarzadzania stadem, czy kontroli jakości powietrza) oraz zakupu i utrzymania/ aktualizacji rozwiązań cyfrowych (aplikacji, oprogramowania) rolnictwa 4.0.;
- inwestycje w gospodarstwach rolnych z zakresu dostosowań do zrównoważonych wzorców konsumpcji produkcji, w tym wymiana pokryć dachowych z materiałów szkodliwych dla zdrowia lub środowiska na budynkach wykorzystywanych do produkcji rolniczej i termomodernizacja tych budynków, wymiana instalacji elektrycznej i wentylacji w budynkach gospodarczych na energooszczędną, wymiana słupów nośnych impregnowanych kreozotem na plantacjach chmielu, rekompensaty za likwidację produkcji zwierzęcej z powodu ochrony przed rozprzestrzenianiem się zakażeń.
Dodatkowo rolnicy prowadzący sprzedaż bezpośrednią, rolniczy handel detaliczny czy MOL a także małe i średnie zakłady przetwórcze będą mogli otrzymać pomoc na następujące inwestycje:
- dywersyfikację kanałów dystrybucji poprzez (i) tworzenie lokalnych centrów przechowalniczodystrybucyjnych, w tym rozbudowę i modernizację infrastruktury logistycznej (w tym środków transportu) i technologicznej służącej skupowaniu, przygotowaniu do sprzedaży i wprowadzaniu do obrotu produktów rolnych, wraz z towarzyszącym systemem aplikacji cyfrowych, (ii) inwestycje w ramach regionalnych rolno-spożywczych rynków hurtowych w zakresie infrastruktury przechowywania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych i spożywczych, (iii) tworzenie miejsc bezpośredniej sprzedaży dla spożywczych produktów lokalnych (miejsca obsługi podróżnych na obszarze dróg – tzw. MOP-y, warzywniaki, zieleniaki).
- wsparcie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) przetwórstwa rolno-spożywczego (podmioty istniejące i nowo zakładane) w zakresie zakupu maszyn i urządzeń do przetwarzania, przechowywania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, specjalistycznych środków transportu do dystrybucji żywności oraz rozbudowy infrastruktury zakładów, w tym zrównoważonych i innowacyjnych technologii oraz inwestycji w obszarze gospodarki obiegu zamkniętym, ochrony środowiska, rolnictwa ekologicznego;
- wsparcie w zakresie przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych i spożywczych przez rolników oraz osoby prowadzące lub rozpoczynające działalność w ramach rolniczego handlu detalicznego (RHD) i działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (MOL), sprzedaży bezpośredniej - w tym dofinansowanie zakupu maszyn i urządzeń do przetwarzania, przechowywania i sprzedaży produktów, specjalistycznych środków transportu oraz rozbudowy infrastruktury;
- wsparcie adaptacji, modernizacji budynków/hal i wyposażenia oraz środków transportu dla przewozy żywności dla organizacji charytatywnych i pożytku publicznego (OPP) zajmujących się redystrybucją żywności na cele społeczne, banków żywności wraz z towarzyszącym systemem informatycznym i rozwojem aplikacji cyfrowych na te potrzeby;
Maksymalna kwota pomocy dla rolnika ma wynieść 500 000 zł a dla pozostałych podmiotów 10 000 000 zł. To działanie będzie wdrażane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa a nabory mają się rozpocząć jeszcze w tym roku.
Na tereny wiejskie trafią również środki związane z wiejską infrastrukturą, szczególnie w zakresie inwestycji wodno-kanalizacyjnych, służących zwiększaniu potencjału zrównoważonej gospodarki wodnej oraz cyfrowych. Z tych środków korzystać będą mogły przede wszystkim samorządy wiejskie oraz spółki wodne.
Na tym etapie prac Krajowy Plan Odbudowy jest dokumentem na dużym poziomie ogólności. Prace na nim będą pewnie jeszcze trwały i po stronie polskiej oraz po stronie Komisji Europejskiej. Na dzień dzisiejszy wydaje się, że w przypadku rolników KPO będzie miał niewielkie znaczenie i będzie uzupełniał zredukowany budżet nowej Wspólnej Polityki Rolnej aniżeli wnosił coś nowego dla rozwoju polskiego rolnictwa. Rzeczywiste wsparcie w tym Planie odnosi się do lokalnego przetwórstwa i sprzedaży bezpośredniej żywności przez rolników.
