Bóbr europejski (Castor fiber) rozprzestrzenił się na terenie całego kraju, w tym też na terenie całego województwa wielkopolskiego, czyniąc w niektórych regionach duże szkody. Jak podaje GUS obecnie w Polsce żyje ok. 86 tys. sztuk bobrów (GUS 2013). Populacja tego gatunku jest bardzo liczna i do tego ciągle się zwiększa, wyrządzając spore szkody w rolnictwie i gospodarce leśnej. Jak podają źródła naukowe dorosła para bobrów rocznie może wyciąć nawet 400 sztuk drzew rocznie.
Bóbr europejski został objęty postanowieniem Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory) – Załącznik II i IV.
Umieszczenie bobra w załączniku II skutkuje wobec państwa członkowskiego obowiązek podjęcia stosownych środków ochrony tego gatunku oraz jego siedlisk celem nie pogarszania się stanu populacji.
Jednak w Polsce populacja bobra europejskiego jest bardzo silna, dlatego też mając na uwadze stan faktyczny liczebności tego ssaka, Polska wypracowała rozwiązanie łagodzące skutki dużejj populacji bobra umieszczając go w załączniku V tejże dyrektywy, co umożliwia pozyskanie osobników ze środowiska.
Stan prawny bobra europejskiego w naszym kraju uregulowano na podstawie §3 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2016 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, w myśl, którego gatunek ten jest zaliczany do dziko występujących zwierząt objętych częściową ochroną, wobec tego obowiązują zakazy zapisane w ww rozporządzeniu. Wymienione wyżej rozporządzenie umieszcza go także na liście gatunków objętych częściową ochroną dopuszczonych do pozyskania (§4 rozporządzenia) przez odstrzał z broni myśliwskiej lub chwytania w pułapki żywołowne w okresie od 1 października do 15 marca. Pozyskiwanie wymaga zezwolenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska lub Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska o czym mowa w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (art. 56 ust. 2 pkt 6) z zastrzeżeniem warunków zawartych w art. 56 ust. 5 wspomnianej ustawy.
Ta sama ustawa w art. 56a mówi o tym, że Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska może zezwolić na obszarze swojego działania, na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat, w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia, w stosunku do bobra europejskiego, kormorana czarnego oraz czapli siwej, na czynności podlegające zakazom określonym w art. 52 ust. 1. cytowanej ustawy. (m.in. umyślnego zabijania, niszczenia żeremi, tam, przemieszczania, płoszenia itd.).
Zarządzenie takie może być wydane w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jeżeli czynności, których dotyczy zarządzenie nie są szkodliwe dla zachowania we właściwym stanie ochrony dziko występujących populacji gatunków zwierząt objętych zarządzeniem. Można powiedzieć, że jest instrument, który pozwala na regulowanie populacji między innymi bobra.
Należy dodać, że za szkody wyrządzone przez bobry przysługują poszkodowanym odszkodowania w myśl art. 126 ust 1 pkt 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151 poz. 1220 z późn. zm.).
Skarb Państwa w imieniu którego działa Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska odpowiada za szkody wyrządzone między innymi przez bobry w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim, a na terenie Parku Narodowego Dyrektor Parku.. Odpowiedzialność o której mowa wyżej nie obejmuje utraconych korzyści.
Aby uzyskać rekompensatę za bobrowe szkody należy złożyć stosowny wniosek(wzór na końcu materiału) do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska z następującymi dokumentami:
- fragment mapy ewidencyjnej z działką, na której wystąpiła szkoda;
- aktualny wypis z rejestru gruntów,
- odpis z ksiąg wieczystych,
- umowa dzierżawy w przypadku dzierżawienia działki,
- upoważnienia od ewentualnych współwłaścicieli,
- w przypadku szkód wyrządzonych w obwałowaniach stawów rybnych pozwolenie na budowę lub pozwolenie wodno-prawne w przypadku korzystania z wód płynących.
Oględzin i szacowania szkód, a także ustalania wysokości odszkodowania i jego wypłaty, dokonuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, a na obszarze parku narodowego dyrektor tego parku. Odszkodowanie nie przysługuje jednak osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa; oraz gdy poszkodowany:
- nie dokonał sprzętu upraw lub płodów rolnych w ciągu 14 dni od zakończenia zbiorów tego gatunku roślin w danym regionie (terminy określone uchwałą sejmiku wojewódzkiego),
- nie wyraził zgody na budowę przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub dyrektora parku narodowego urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom;
oraz za szkody:
- w mieniu Skarbu Państwa, z wyłączeniem mienia oddanego do gospodarczego korzystania na podstawie Kodeksu cywilnego,
- nieprzekraczające w ciągu roku wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na jeden hektar uprawy,
- w uprawach rolnych założonych z naruszeniem powszechnie stosowanych wymogów agrotechnicznych.
Wydaje się jednak, że najlepsze efekty w zmniejszeniu szkód wyrządzanych przez bobry można osiągnąć stosując proste zabiegi utrzymaniowo – regulacyjne. Do takich zabiegów należą między innymi: prawidłowe utrzymanie skarp, grobli, regularne wykaszanie, odstraszanie poprzez użycie repelentów itp. Pomocne może też sie okazać pozwolenie na okresowe niszczenie tam.
Jednak regularne wykaszanie skarb cieków, może być kłopotliwe z uwagi na zapisy w cytowanej już ustawie o ochronie przyrody, które pozwalają na jakiekolwiek wykaszanie skarp cieków dopiero po 15 sierpnia.
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
