Zgodnie z Rocznym ramowym planem kontroli Inspekcji JHARS na 2011 rok, w IV kwartale wojewódzkie inspektoraty JHARS w: Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie oraz Wrocławiu, przeprowadziły kontrolę w zakresie jakości handlowej suszonych owoców.
I. CEL KONTROLI
Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej suszonych owoców: śliwek, moreli i rodzynek oraz mieszanek owocowych, na zgodność z obowiązującymi przepisami prawnymi oraz deklaracjami producentów.
II. ZAKRES KONTROLI
Kontrolę przeprowadzono łącznie w 20 podmiotach (tj. w 40,8% podmiotów znajdujących się w ewidencji WIJHARS) na terenie 12 województw.
Kontrolą objęto głównie suszone śliwki, morele i rodzynki oraz mieszanki suszonych owoców.
Kontrolą objęto:
- w zakresie oceny organoleptycznej oraz parametrów fizykochemicznych[1] - 45 partii suszonych owoców, o łącznej masie 19,4 t, w tym:
‒ 10 partii rodzynek,
‒ 10 partii śliwek,
‒ 7 partii moreli,
‒ 5 partii mieszanek owoców,
‒ 4 partie jabłek i gruszek,
‒ 3 partie żurawiny,
‒ 6 partii innych suszonych owoców (daktyle, chipsy bananowe, głóg, jarzębina).
- w zakresie prawidłowości znakowania – 52 partie suszonych owoców, o łącznej masie 20,6 t, w tym:
‒ 12 partii śliwek,
‒ 10 partii rodzynek,
‒ 9 partii moreli,
‒ 7 partii mieszanek owoców,
‒ 4 partie jabłek i gruszek,
‒ 3 partie żurawiny,
‒ 7 partii innych suszonych owoców (daktyle, chipsy bananowe, głóg, jarzębina).
III. WYNIKI KONTROLI
- ocena organoleptyczna
Podczas przeprowadzonych badań laboratoryjnych nie stwierdzono nieprawidłowości w odniesieniu do cech organoleptycznych. Wszystkie skontrolowane partie suszonych owoców posiadały prawidłowe cechy w tym zakresie.
- parametry fizykochemiczne
Na podstawie analiz laboratoryjnych zakwestionowano parametry fizykochemiczne 15,6% (7 partii) ogółem skontrolowanych partii suszonych owoców. Stwierdzone nieprawidłowości, które wystąpiły w rodzynkach, morelach, jabłkach, żurawinie oraz daktylach, dotyczyły przede wszystkim niezgodności w zakresie masy poszczególnych owoców, ilości owoców na 100 g gotowego produktu, zaniżonej masy netto, zawyżonej (o 8,4 p.p.) lub zaniżonej (o 13,1 p.p.) wilgotności, zawyżonej (dwukrotnie) zawartości substancji konserwującej w stosunku do deklaracji producenta.
- znakowanie
Zakwestionowano znakowanie 59,6% (31 partii) skontrolowanych partii suszonych owoców. Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w znakowaniu suszonych śliwek (8 partii) oraz suszonych moreli (7 partii).
Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości w zakresie znakowania zaliczyć należy:
‒ użycie niewłaściwego opisu dozwolonej substancji dodatkowej lub błędne wskazanie numeru dozwolonej substancji dodatkowej, np. zamieszczono E 202 (sorbian potasu), natomiast w składzie występował sorbinian potasu (E220),
‒ użycie znaku graficznego sugerującego inny skład surowcowy produktu gotowego, np. przedstawienie na etykiecie zdjęcia owoców, które nie są składnikami wyrobu gotowego,
‒ błędne określenie kraju pochodzenia środka spożywczego, np. podanie „Ameryka Południowa” jako kraju pochodzenia zamiast „Chile”,
‒ zamieszczenie niepełnych danych producenta,
‒ nie zamieszczenie informacji o warunkach przechowywania obok daty minimalnej trwałości,
‒ brak informacji o miejscu zamieszczenia daty minimalnej trwałości,
‒ brak informacji o postaci środka spożywczego – produkt suszony,
‒ umieszczanie informacji odnośnie stosowania systemu HACCP, co może sugerować, że inni producenci nie wdrożyli tego systemu.
IV. SANKCJE
W związku ze stwierdzonymi w toku kontroli nieprawidłowościami zastosowano następujące sankcje:
- wydano 18 decyzji administracyjnych, w tym:
‒ 11 decyzji administracyjnych na podstawie art. 29 ustawy o jhars, nakazujących poddanie artykułów
rolno-spożywczych odpowiednim zabiegom, w tym zabiegom prawidłowego znakowania,
‒ 7 decyzji administracyjnych na podstawie art. 40a ust.1 pkt 3 ustawy o jhars wymierzających kary pieniężne za wprowadzanie do obrotu produktów niewłaściwie oznakowanych
- wszczęto 10 postępowań administracyjnych, w tym:
- 6 postępowań administracyjnych na podstawie art. 40a ust.1 pkt 3 ustawy o jhars w sprawie wymierzenia kary pieniężnej za wprowadzanie do obrotu produktów o niewłaściwej jakości,
- 4 postępowania administracyjne na podstawie art. 29 ustawy o jhars, które zostaną zakończone wydaniem decyzji administracyjnej odnośnie nieprawidłowości stwierdzonych w znakowaniu produktu gotowego,
- przekazano 15 zaleceń pokontrolnych.
V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Zaobserwowano znaczny wzrost występowania nieprawidłowości zarówno w zakresie parametrów fizykochemicznych
jak i w zakresie znakowania suszonych owoców w porównaniu do wyników kontroli przeprowadzonej w IV kwartale 2006 roku. (wykres 1).
W toku kontroli jakości handlowej suszonych owoców przeprowadzonych w IV kwartale 2006 i 2011 roku, nie stwierdzono występowania nieprawidłowości w zakresie oceny organoleptycznej.
Wzrost nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych zanotowano zarówno w stosunku do liczby jak i masy skontrolowanych partii suszonych owoców -odpowiednio o 4,6 p.p. i 15,9 p.p., w odniesieniu do wyników kontroli przeprowadzonej w IV kwartale 2006 roku. Nastąpił wzrost odsetka liczby partii suszonych owoców niewłaściwie oznakowanych o 30,6 p.p., przy jednoczesnym wzroście odsetka masy partii niewłaściwie oznakowanych o 35,7 p.p. – w porównaniu do wyników kontroli przeprowadzonej w 2006 roku.
Nieprawidłowości związane ze znakowaniem wyrobu gotowego mogą wynikać zarówno z nieznajomości przepisów dotyczących znakowania artykułów rolno-spożywczych, jak i z celowego działania producentów, którzy świadomie wprowadzają w błąd konsumenta poprzez zamieszczanie na opakowaniu nieprawdziwych informacji, np. zastosowanie znaku graficznego sugerującego inny skład surowcowy – w oznakowaniu zdjęcie owocu suszonego, wymienionego w nazwie wyrobu, zamieszczono na tle zdjęć jabłek i brzoskwiń, które w produkcie gotowym nie występują. Zastosowanie składników w ilości innej niż deklarowano, zaniżenie masy netto artykułu, nieprawidłowa obróbka surowca oraz stosowanie surowców o niewłaściwej jakości są wynikiem zaniedbań i nieprawidłowości wynikających z samego procesu wytwarzania przetworów. Ujawnione nieprawidłowości potwierdzają przypadki braku zgodności jakości artykułu z deklaracją producenta.
Ze względu na szereg stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie jakości handlowej przetworów owocowych, a także na to, że poziomy tych nieprawidłowości wzrosły w porównaniu do lat poprzednich, konieczne jest prowadzenie kontroli tych produktów, aby w obrocie nie znajdowały się przetwory owocowe źle oznakowane i o złej jakości handlowej.
[1] Kontrola w zakresie cech organoleptycznych oraz parametrów fizykochemicznych obejmowała oznaczenia: zawartości wody, zawartości owoców z wadami, zawartości kawałków owoców, zawartości zanieczyszczeń
organicznych i mineralnych, zawartości dwutlenku siarki, obecności szkodników oraz badanie objawów zepsucia.
Źródło Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych http://www.ijhar-s.gov.pl
