Wystąpienie o czasowe przywrócenie stosowania neonikotynoidowych zapraw nasion rzepaku

W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu KRIR z dnia 21 czerwca 2016 r., popierające wniosek Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej w sprawie czasowego przywrócenia możliwości stosowania zapraw neonikotynoidowych do zaprawiania rzepaku w sezonie 2016/17 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawiło poniższe wyjaśnienia.

W Polsce rzepak ozimy ma duże znaczenie w rolnictwie i przemyśle przetwórczym. W związku z powyższym konieczne jest zapewnienie pełnej jego ochrony. Jednocześnie kwestia bezpieczeństwa pszczół w kontekście stosowania chemicznych środków ochrony roślin jest od kilku lat szeroko omawiana w Polsce i innych państwach członkowskich Unii Europejskiej m.in. w odniesieniu do stosowania zapraw nasiennych zawierających substancji czynne z grupy neonikotynoidów.

W związku doniesieniami naukowymi wskazującymi na potencjalnie szkodliwe oddziaływania ww. substancji na pszczoły i inne owady zapylające Komisja Europejska rozporządzeniem nr 485/2013 z dnia 24 maja 2013 r. wprowadziła obowiązujący we wszystkich państwach Unii Europejskiej, zakaz stosowania i wprowadzania do obrotu oraz wysiewu zaprawionych ww. substancjami nasion roślin atrakcyjnych dla pszczół, w tym m.in. nasion rzepaku. Wprowadzony zakaz i ograniczenia wynikały z wątpliwości naukowych dotyczących bezpieczeństwa zdrowia pszczół i innych owadów zapylających, związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin zawierających ww. substancje czynne. Zakaz i ograniczenia uwzględniały również zasadę ostrożności, która pozwala chronić zdrowie ludzi i zwierząt, a także zapewnić ochronę przed jakimkolwiek niedopuszczalnym wpływem na środowisko. Zasada ta jest nadrzędna w stosunku do dążenia do poprawy produkcji roślinnej, czy też poprawy warunków ekonomicznych i ograniczenia kosztów ochrony roślin.

W wyniku wdrożenia ww. rozporządzenia cofnięto 6 zezwoleń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na dopuszczenie do obrotu środków ochrony roślin oraz zmieniono zakres stosowania dalszych 14 dopuszczonych do obrotu środków ochrony roślin.

Równocześnie zainicjowana została ocena wszelkich dostępnych danych naukowych, mająca zweryfikować zgłoszone wątpliwości naukowe dotyczące bezpieczeństwa stosowania neonikotynoidów w ochronie roślin. Aktualnie trwają kolejne prace Europejskiego Biura ds. Bezpieczeństwa Żywności w tym zakresie, których zakończenie zaplanowane jest na styczeń 2017 r. Dalsze działania w sprawie możliwości stosowania owadobójczych zapraw nasiennych, zawierających w swoim składzie substancje czynne z grupy neonikotynoidów, w tym np. zniesienie wprowadzonych ograniczeń ich stosowania będą zatem związane z wynikami tej oceny.

Brak zapraw nasiennych zawierających substancje czynne z grupy neonikotynoidów utrudnił ochronę rzepaku ozimego. Należy jednak zauważyć, że analiza programów chemicznej ochrony rzepaku w momencie wycofywania środków ochrony roślin wskazywała już na brak innych zapraw nasiennych dopuszczonych do obrotu w tym zakresie. Do tej pory na terytorium Polski nie został zarejestrowany inny nowy środek ochrony roślin. Natomiast w obrocie znajdują się środki ochrony roślin z przeznaczeniem do zwalczania niektórych szkodników rzepaku ozimego w formie oprysków.

Biorąc powyższe pod uwagę, nie przewiduje się udzielenia zezwoleń w trybie art. 53 rozporządzenia nr 1107/20092 dotyczących zaprawiania nasion rzepaku środkami ochrony roślin zawierającymi substancje czynne z grupy neonikotynoidów do czasu zakończenia oceny danych naukowych przez Europejskie Biuro ds. Bezpieczeństwa Żywności.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2015 r. i w 2016 r. odmówił wydania zezwoleń na wprowadzenie do obrotu na okres do 120 dni dwóch środków ochrony roślin zawierających substancje czynne z grupy neonikotynoidów, w celu zaprawienia nasion rzepaku ozimego.

Nie mniej jednak, w celu rozwiązania problemu ochrony rzepaku, w Ministerstwie Rolnictwa podejmowane są aktywne działania w celu dopuszczenia do obrotu środka ochrony roślin zwierającego substancje czynne z innych grup chemicznych, z przeznaczeniem do stosowania w uprawie rzepaku.