Sprawy rolnictwa na posiedzeniach sejmowych i senackich Komisji RiRW

Połączone komisje: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Polityki Społecznej i Rodziny 10 kwietnia 2018 r. rozpatrywały i kontynuowały dnia następnego rządowy projektu ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2334).

Projekt ustawy ma na celu uregulowanie kwestii związanych z zabezpieczeniem społecznym pomocników rolnika przy zbiorach w gospodarstwie rolnym poprzez określenie nowego rodzaju umowy cywilnoprawnej o pomocy przy zbiorach w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Dodatkowo w przepisach tego projektu ustawy zostały przygotowane zmiany w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego i podatku dochodowego od osób fizycznych, które będą się odnosić do pomocników rolnika. Zaproponowano również zmiany dotyczące procesu wyboru członków do Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników poprzez poszerzenie kręgu podmiotów, które mogą zgłosić swoich kandydatów do Rady Rolników o Krajową Radę Izb Rolniczych.

Komisje przyjęły poprawki redakcyjne i legislacyjne mające na celu m.in.: rozszerzenie zakresu świadczenia pomocy o zbiory chmielu, tytoniu, ziół i roślin zielarskich; wydłużenie łącznego czasu świadczenia pomocy przy zbiorach do 180 dni; przyspieszenie wejścia w życie ustawy.

W posiedzeniu uczestniczyli: podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Rafał Romanowski, zastępca prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego pani Janina Pszczółkowska oraz prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych pan Wiktor Szmulewicz.

Sejm uchwalił ustawę na 61. posiedzeniu 13 kwietnia 2018 r.

Po rozpatrzeniu ustawy przez Senackie Komisje: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej wnoszące o przyjęcie ustawy bez poprawek (druk senacki nr 791 Z) Senat na posiedzeniu 16 kwietnia 2018 r. podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw.

10 kwietnia 2018 r. Senacka Komisja  Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła Informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli „Funkcjonowanie spółek hodowli roślin o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej”.

Kontrola wskazała, iż spółki hodowli roślin prawidłowo prowadziły hodowlę twórczą i zachowawczą roślin rolniczych i ogrodniczych, a także zajmowały się produkcją i sprzedażą materiału siewnego. Kontrola wskazała także, iż od wielu lat w polskim rolnictwie udział kwalifikowanego materiału siewnego w zasiewach jest niski. Polska zajmuje ostatnie miejsce w Unii Europejskiej pod względem udziału kwalifikowanego materiału siewnego w zasiewach zbóż. W latach 2014-2016 udział ten wyniósł niecałe 16 %. Upowszechnienie wśród rolników wiedzy o korzyściach stosowania kwalifikowanego materiału siewnego było niedostateczne. W związku z powyższym, Najwyższa Izba Kontroli dostrzega potrzebę uwzględnienia w „Programie wsparcia hodowli roślin w Polsce” działań mających na celu poprawę skuteczności realizacji przez strategiczne spółki hodowli roślin zadań postępu biologicznego w produkcji roślinnej oraz  zintensyfikowania działań na rzecz promocji i upowszechnienia stosowania kwalifikowanego materiału siewnego w rolnictwie.

11 kwietnia 2018 r. Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa rozpatrzyła Informację  Ministra Zdrowia, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Głównego Inspektor Ochrony Środowiska. nt. stosowania w Polsce pestycydów i glifosatu oraz ich wpływu na środowisko i zdrowie ludzi.

Informację przedstawiali: podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia pan Zbigniew Król, prof. Jan Ludwicki z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Z-ca Głównego Inspektora Sanitarnego pan Grzegorz Hudzik, Główny Inspektor Ochrony Środowiska pan Marek Haliniak, prof. Bogusław Barański z Komitetu Oceny Ryzyka Europejskiej Agencji Chemikaliów oraz dyrektor Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Bogusław Rzeźnicki.

Zabiegi ochrony roślin mogą być wykonywane przy zastosowaniu środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu. Obowiązujące przepisy prawa gwarantują bezpieczne stosowanie środków ochrony roślin, niestwarzające zagrożenia dla zdrowia człowieka i środowiska, pod warunkiem ich przestrzegania. Na terenie Polski glifosat znajduje się w 112 środkach ochrony roślin, wszystkie te środki dopuszczone do obrotu i stosowania zostały przebadane i ocenione jako spełniające normy wpływu na środowisko. Zakres stosowania środków opartych na glifosacie jest bardzo szeroki i obejmuje zwalczanie chwastów jednoliściennych i dwuliściennych w uprawie roślin rolniczych, warzywnych, sadowniczych, w leśnictwie, terenach nieużytkowanych rolniczo oraz na polach uprawnych w celu likwidacji odłogów i ugorów. Pan Bogusław Rzeźnicki dyrektor Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin z MRiRW wskazał, iż glifosat jest najtańszym i najskuteczniejszym środkiem chwastobójczym, przez ostatnie kilkadziesiąt lat nie wynalezione nic bardziej skutecznego. Alternatywne rozwiązania zwiększyłyby zużycie innych środków ochrony roślin i prowadziły do stosowania innych, kosztowniejszych metod agrotechnicznych.

Glifosat jest związkiem nielotnym, zatem zagrożenie zatruciem przez drogi oddechowe jest niewielkie. Z dostępnych danych literaturowych wynika, że ocena szkodliwości glifosatu nie jest jednoznaczna. Grupą zawodową najbardziej narażoną na szkodliwe działanie herbicydu są rolnicy, wykorzystujący w swoich gospodarstwach preparaty zawierające glifosat. W 2017 roku Europejska Agencja Chemikaliów podtrzymała, że glifosat silnie uszkadza oczy i jest niebezpieczny dla organizmów wodnych. Jednocześnie skonkludowała, że obecne badania nie pozwalają sklasyfikować glifosatu jako kancerogen, mutagen czy związek chemiczny zagrażający reprodukcji.

W trakcie dyskusji pan poseł Zbigniew Dolata wniósł o prowadzenie szerszych analiz i długoterminowych badań toksykologicznych w celu stwierdzenia jakie skutki zdrowotne powoduje stosowanie glifosatu.

W tym samym dniu obradowała podkomisja nadzwyczajna do spraw przygotowania rozwiązań legislacyjnych związanych z wytwarzaniem destylatów rolniczych, okowit i nalewek w celu zwiększenia dochodów rolniczych i ochrony zdrowia publicznego.

Informację na temat możliwości legalnego wytwarzania przez producentów rolnych destylatów rolniczych, okowit i nalewek w celu zwiększenia dochodów rolniczych i ochrony zdrowia publicznego, przedstawili: Minister Finansów, Minister Zdrowia i  Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Komisja zajęła się tym problemem, gdyż stara się szukać rozwiązań, które mogłyby wykorzystać potencjał polskiego rolnictwa i wesprzeć możliwości dochodowe rolników. Produkcja alkoholi jest związana z rolnictwem i polska tradycją a destylaty owocowe i nalewki znajdują uznanie w oczach konsumentów. Skoro w innych krajach znaleziono możliwości legalnej, kontrolowanej produkcji wysokiej jakości destylatów owocowych, to tylko dobra wola polskich władz może także ułatwić produkcję w Polsce. Obecne przepisy są skomplikowane i zniechęcają małych przedsiębiorców do „podjęcia trudu” legalnej produkcji alkoholu. Żeby produkować destylaty owocowe, rolnik musi spełnić takie same wymagania, jak duży koncern - m.in. musi uzyskać zgodę na prowadzenia tzw. składu podatkowego, a to wymaga dziesiątek zezwoleń na uruchomienia takiej produkcji. Zwrócono uwagę, że opłata akcyzowa dla małych producentów destylatów jest taka sama jak dla dużych i wynosi 5704,00 zł od 1 hektolitra alkoholu etylowego w 100 proc. zawartego w gotowym wyrobie. Tymczasem unijne prawo dopuszcza stosowanie stawki obniżonej do poziomu 50 proc. standardowej, krajowej stawki podatku akcyzowego do alkoholu etylowego produkowanego przez gorzelnie produkujące do 10 hektolitrów czystego alkoholu rocznie.

Ministerstwo rolnictwa pracuje nad uproszczeniem przepisów dotyczących produkcji napojów spirytusowych w ilości nie przekraczającej 100 hektolitrów rocznie. W tych przepisach nie zakłada całkowitego uwolnienia takiej produkcji, nadal pozostały by obowiązki wynikające z ustawy (o wyrobie alkoholu etylowego).

Pani Izabella Byszewska - prezes Zarządu Polskiej Izby Produktu Regionalnego i Lokalnego zwróciła uwagę zebranych na problem produkcji nalewek wytwarzanych na bazie zakupionego monopolowego alkoholu etylowego i regulacji prawnych dotyczących produkcji i obrotu tymi produktami w celu zwiększenia dochodów rolniczych.

12 kwietnia 2018 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację Ministrów: Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat pomocy dla rolników zobowiązanych nową ustawą Prawo wodne do dodatkowych inwestycji w zakresie ochrony środowiska.

Zastępca dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej pani Małgorzata Bogucka-Szymalska poinformowała, że w wyniku orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE podjęto decyzję o zmianie sposobu realizacji dyrektywy azotanowej w Polsce, polegającej na rezygnacji z wyznaczania obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związku azotu ze źródeł rolniczych (OSN) i przyjęciu na obszarze całego kraju jednego programu działań. W związku z powyższym w ustawie z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne wprowadzono stosowne przepisy nakładające obowiązek opracowania i wdrożenia na terenie całego kraju programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Program działań przewiduje realizację inwestycji w zakresie budowy urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych, wykonania bilansu azotu i planu nawożenia w przypadku dużych gospodarstw rolnych. Obecnie, Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej przygotowuje rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych”.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Ryszard Zarudzki poinformował, że ww. program jest na końcowym etapie prac legislacyjnych – i 4 kwietnia br. został przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów.

Zarówno parlamentarzyści jak i przedstawiciele środowisk rolniczych podkreślali, iż ustanowienie na terenie całego kraju jednego programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu, bez wyznaczania obszarów szczególnego narażenia na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN) wymaga wykonania bilansu azotu i planu nawożenia oraz kosztownego dostosowania infrastruktury gospodarstw rolnych wymagającego budowy płyt i zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych.

Na tym samym posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację Ministrów: Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Zdrowia, Sprawiedliwości oraz Finansów o sytuacji na rynku tytoniowym (problem zaległości finansowych względem plantatorów tytoniu, zmiana ustawy o podatku akcyzowym, utworzenie funduszu gwarancyjnego dla plantatorów, program wsparcia).

Dyskusję zdominowała kwestii zaległości finansowych firm: Luksor i FTK Sp. z o.o. na rzecz plantatorów tytoniu oraz zmian w ustawie o podatku akcyzowym.

Zadania w zakresie monitorowania oraz nadzoru nad uprawą tytoniu, produkcją i zbyciem surowca tytoniowego wykonuje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Odnosząc się do kwestii utworzenia funduszu gwarancyjnego dla plantatorów, przedstawiciel resortu rolnictwa poinformował, że opracowany został projekt ustawy o funduszach ochrony przychodów rolniczych, której celem jest stworzenie możliwości prawnych gwarantujących producentom rolnym częściową rekompensatę z tytułu utraty przychodów z prowadzonej przez nich działalności rolniczej w przypadku znacznego ich obniżenia lub w przypadku braku możliwości uzyskania zapłaty za zbyte produkty rolne od podmiotu, który stał się niewypłacalny.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wychodząc naprzeciw oczekiwaniom uczestników rynku podjął decyzję w sprawie powołania Zespołu ds. zidentyfikowania barier i możliwych do zastosowania rozwiązań na rynku tytoniu. Efektem prac Zespołu będzie Program niezbędnych działań na rynku tytoniu w szczególności utrzymanie uprawy tytoniu w Polsce oraz stabilizacja sytuacji dochodowej plantatorów tytoniu.

sprawozdaje: Grzegorz Anczewski