Resort rolnictwa odpowiada na wniosek KRIR ws. składki zdrowotnej opłacanej za pomocników rolnika

W odpowiedzi na wniosek samorządu rolniczego z dnia 20 marca 2019 r. w sprawie składki zdrowotnej opłacanej przez rolników za pomocników rolnika, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi udzieliło w dniu 29 kwietnia 2019 r. w przedmiotowej sprawie.

Składka zdrowotna opłacana przez rolnika za pomocnika rolnika jest płacona miesięcznie i jest niepodzielna. Nie ulega ona proporcjonalnemu zmniejszeniu, gdy osoba podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu tylko przez część miesiąca, z tytułu zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach. Jeżeli w danym miesiącu pomocnik zawiera kilka umów to jest zgłaszany i ubezpieczany od każdej z tych umów.

Biorąc pod uwagę sygnały płynące od rolników i organizacji rolniczych w tej sprawie, w sierpniu 2018 r. zwróciłem się do Ministra Zdrowia z prośbą o rozważenie możliwości wprowadzenia korekt w zasadach opłacania składki zdrowotnej, w kierunku złagodzenia zasad jej niepodzielności. Zaproponowałem umożliwienie opłacania składki zdrowotnej nie za cały miesiąc z góry, ale za 10 dni. Wprowadzenie dekadowego opłacania składki zdrowotnej byłoby dużym ułatwieniem dla rolników i pozwoliłoby na częściowe ujednolicenie zasad opłacania obu składek —zdrowotnej oraz na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, ponieważ obie byłyby w jakiejś części podzielne. Zgodnie z odpowiedzią Ministra Zdrowia, ubezpieczenie zdrowotne oparte jest w szczególności na zasadach solidarności społecznej, równego traktowania oraz zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. W przedstawionym stanowisku stwierdzono jednoznacznie, iż nie znajduje uzasadnienia wprowadzenie odrębnego mechanizmu opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne dla wybranej grupy osób, w tym przypadku dla pomocników rolnika. Zgodnie z zasadami równego traktowania oraz solidarności społecznej, wszystkie osoby ubezpieczone, niezależnie od wysokości opłacanej składki, mają prawo do takich samych świadczeń zdrowotnych finansowanych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Obowiązek ubezpieczenia wynika bezpośrednio z art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn.zm), który wymienia osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, w tym m.in. pomocników rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Stawka składki na ubezpieczenia zdrowotne jest dla wszystkich ubezpieczonych jednakowa i wynosi 9% podstawy wymiaru, ustalanej według przepisów szczególnych. Co do zasady, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia zdrowotne stanowi każdy osiągany przychód. Natomiast w określonych przypadkach ustawodawca decyduje się na odejście od tego mechanizmu, wyznaczając stały, zazwyczaj niższy próg.

Zasada niepodzielności składki odnosi się natomiast nie do podstawy wymiaru składki, lecz do stawki tejże składki. Niepodzielność składki zdrowotnej zatem nie będzie miała znaczenia w odniesieniu do tych ubezpieczonych, których wysokość składki jest uzależniona od osiąganych przychodów. Składka w odniesieniu do ww. świadczeń będzie niepodzielna, bo naliczona w pełnej wysokości 9%, z tym że mniejsza będzie podstawa jej wymiaru. Niepodzielność składki zdrowotnej oznacza również, że stawka składki nie ulegnie proporcjonalnemu zmniejszeniu w zależności od dni w ciągu miesiąca, w trakcie których osoba była faktycznie ubezpieczona (np. rozpoczęła pracę w trakcie miesiąca, zostało jej przyznane określone świadczenie w trakcie danego miesiąca). Zasada, zgodnie z którą składka na ubezpieczenie zdrowotne jest niepodzielna, ma natomiast znaczenie dla ubezpieczonych, którzy odprowadzają składkę od kwoty, która nie odpowiada ich rzeczywistym przychodom. Dotyczy to np. osób prowadzących pozarolniczą działalność. W przypadku tych osób (oraz osób z nimi współpracujących) - podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi bowiem zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego. A zatem skoro składka jest niepodzielna, to wspomniane osoby zapłacą taką samą składkę zarówno wówczas, gdy podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu przez cały miesiąc, jak i wówczas, gdy ubezpieczeniem objęci są jedynie przez kilka dni danego miesiąca (np. dlatego, że działalność gospodarczą podjęli dopiero w trakcie miesiąca). Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku pomocników rolnika, za których składka jest obliczana od stałej kwoty stanowiącej 33,4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego. Stała, określona kwota podstawy wymiaru składki wskazana została także dla szeregu innych osób podlegających pod ubezpieczenie zdrowotne - np. dla osób korzystających z urlopu wychowawczego i niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu).

Zdaniem Ministra Zdrowia, status prawny pomocników rolnika nie odbiega zatem w tym względzie od pozostałych osób podlegających pod ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto należy zauważyć, że w przypadku pomocników rolnika podstawa naliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne została ustawiona na relatywnie niskim poziomie w odniesieniu do pozostałych grup ubezpieczonych. Reasumując, MRiRW znany jest postulat wprowadzenia składki zdrowotnej za pracownika sezonowego w wymiarze proporcjonalnym do liczby przepracowanych dni, ale właściwy jest w tym względzie jedynie Minister Zdrowia, którego stanowisko zostało przedstawione powyżej.