Resort rolnictwa odpowiada na pismo KRIR w sprawie wniosków Mazowieckiej Izby Rolniczej

Resort rolnictwa odpowiada na pismo Krajowej Rady Izb Rolniczych z dnia 11 lipca 2017 r., przy którym zostały przekazane wnioski zgłoszone w czasie obrad V Walnego Zgromadzenia Mazowieckiej Izby Rolniczej.

Mazowiecka Izba Rolnicza, w przesłanym do KRIR piśmie, przedstawiła następujące wnioski:

wniosek nr 2: Zabezpieczyć w prawodawstwie Unii Europejskiej dalszą możliwość stosowania w produkcji nawozów mineralnych z fosforytów zawierających kadm.

Odpowiedź rosortu: Resortem wiodącym w Polsce w zakresie projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady określającego zasady udostępniania na rynku produktów nawozowych z oznakowaniem CE i zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 1069/2009 i (WE) nr 1107/2009, jest Ministerstwo Rozwoju. Współpraca Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z Ministerstwem Rozwoju w zakresie prac nad projektem ww. rozporządzenia polega na analizowaniu wszystkich istotnych kwestii zgłaszanych w procesie legislacyjnym i przekazywaniu uwag merytorycznych resortowi wiodącemu. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi współpracuje w tym zakresie z Instytutami i innymi jednostkami np. Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa — PIB w Puławach, Instytutem Ogrodnictwa w Skierniewicach, Instytutem Nowych Syntez Chemicznych w Puławach oraz Krajową Stacją Chemiczno-Rolniczą w Warszawie. Celem projektowanego rozporządzenia jest zharmonizowanie prawa nawozowego w zakresie nawozów mineralnych, organicznych, polepszaczy gleby, podłoży do upraw oraz biostymulatorów, w tym także uregulowanie zawartości kadmu w nawozach mineralnych. Nawozy mineralne sprzedawane są w całej UE. Produkcja nawozów mineralnych fosforowych w UE opiera się wyłącznie na importowanych surowcach. Z krajów Unii Europejskiej jedynie Finlandia wydobywa i produkuje surowce fosforowe (apatyty), (ok. 10% potrzeb UE). Największe, eksploatowane złoża apatytów (surowiec niskokadmowy) znajdują się na Półwyspie Kolskim i w Republice Południowej Afryki. Dostęp do nich mają producenci rosyjscy oraz norweska Yara. Głównym źródłem dostaw fosforytów w UE, w tym dla zakładów nawozowych w Polsce, są surowce pochodzące z Północnej Afryki wydobywane w Maroku, Algierii, Egipcie, Tunezji, Izraelu, Togo i Senegalu, które charakteryzują się stosunkowo wysoką zawartością kadmu. Wprowadzenie restrykcyjnych zawartości kadmu w nawozach fosforowych spowoduje ograniczenie możliwości wykorzystania stosowanych dotychczas fosforytów. Polska jest jednym z największych producentów nawozów w Unii Europejskiej. Proponowane regulacje prawne w zakresie nawozów mogą osłabić pozycję konkurencyjną przedsiębiorstw produkcyjnych, w tym spowodować ich likwidację.
Ponadto, efektem wprowadzenia limitów zawartości kadmu w nawozach, będzie napływ na rynek UE fosforu z ograniczonej liczby jego złóż (w zasadzie głównie z Rosji), z jednoczesnym zamknięciem źródeł z jnnych krajów dla tego rynku. Tym samym wprowadzenie proponowanych limitów kadmu będzie sztucznym sposobem ułatwienia dostępu dla ograniczonej liczby dostawców niskokadmowego surowca. Dodatkowo ograniczenie surowców będących źródłem fosforu podniesie ceny nawozów, czego konsekwencje najbardziej odczują rolnicy.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi popiera starania Ministerstwa Rozwoju w zakresie określenia mniej restrykcyjnych limitów kadmu
w nawozach fosforowych. Popieramy ustanowienie limitów kadmu, ale optujemy, aby wartość tych limitów była określona w oparciu o możliwości sektora nawozowego na dostosowanie się do wprowadzanych limitów.

wniosek nr 3: odnośnie pozostawienia obecnych powierzchni obszarów ONW do końca obecnego budżetu UE (2020 r.)

Odpowiedź resortu: Polska w dniu 10 kwietnia br., podczas posiedzenia Specjalnego Komitetu ds. Rolnych (SCA), poparta Austrię i Irlandię w kwestii utrzymania do końca perspektywy 2020 r. dotychczasowych kryteriów wyznaczania ONW. W toku dyskusji jaka miała miejsce podczas przywolanego posiedzenia SCA wydaje się, że służby Komisji Europejskiej są gotowe zgodzić się na przesunięcie terminu wejścia w życie nowych rozwiązań w zakresie ONW jednak najpóźniej do 2019 r. W takim również kształcie Prezydencja maltańska przygotowała projekt porozumienia kompromisowego w tym zakresie. Biorąc pod uwagę propozycję kompromisu, w tym, jak również w pozostałych punktach, Polska nie poparła projektu wstrzymując się od głosu. Dalsze prace związane ze zmianą aktów bazowych dotyczących WPR (tzw. Omnibus), m.in. rozporządzenia nr 1305/2013 dotyczącego rozwoju obszarów wiejskich, będą prowadzone w ramach procedury trilogów (trójstronne rozmowy z udziałem Komisji Europejskiej, Rady UE i Parlamentu Europejskiego).

wniosek nr 7: w sprawie insektycydów neonikotynoidowych

Odpowiedź resortu: Ustosunkowując się do ww. wniosku należy zauważyć, że Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wydając zakaz wprowadzania do obrotu, na okres do 120 dni, zapraw neonikotynoidowych w roku 2017 podobnie jak w latach 2015 i 2016 rozważył zakazy obejmujące m.in. uprawę rzepaku oraz nadal
trwającą ocenę danych naukowych dotyczących potencjalnie szkodliwego działania ww. substancji czynnych dla pszczół i innych zapylaczy przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa żywności. W tym miejscu należy jednak podkreślić, iż jedną z podstawowych zasad, na których opiera się polityka Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska jest zasada ostrożności wymieniona w art. 191 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zasada ta została uznana takie przez różne konwencje międzynarodowe oraz jest wymieniona w porozumieniu w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych przyjętym w ramach Światowej Organizacji Handlu. Zasada ostrożności może zostać „wprowadzona" w przypadku gdy zjawisko, produkt lub działanie może stanowić potencjalne
zagrożenie, zidentyfikowane w ramach naukowej i obiektywnej oceny, jeżeli taka ocena nie pozwala na określenie z wystraczającą pewnością tego zagrożenia. Przywołanie zasady ostrożności jest więc uzasadnione, jeżeli spełnione są trzy warunki wstępne:
- zidentyfikowano potencjalnie negatywne skutki,
- przeprowadzono ocenę dostępnych danych naukowych,
- nie ma pewności naukowej.

Zasadą tą niewątpliwie kierowała Komisja Europejska wprowadzając w roku 2013 rozporządzenie nr 485/2013 ustanawiające zakaz wprowadzania do obrotu i wysiewu nasion roślin atrakcyjnych dla pszczół zaprawionych substancjami czynnymi z grupy neonikotynoidów (imidaklopryd, tiametoksam i klotianidyna). Ograniczenia te opierały się na konkluzjach zawartych w raportach naukowych Europejskiego Urzędu ds Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) dotyczących potencjalnego negatywnego wpływu tych substancji na pszczoły i inne owady zapylające. Jednocześnie zasada ostrożności zakłada także rewizję przyjętych założeń poprzez odwołanie się do konieczności poddania ponownej analizie przyjętych rozwiązań w świetle rozwoju nauki. Dlatego też Komisja Europejska zainicjowała ocenę wszelkich dostępnych danych naukowych i wyników badań, mającą zweryfikować zgłoszone wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa stosowania neonikotynoidów w ochronie roślin. Zakończenie prac przez EFSA w zakresie bezpieczeństwa stosowania neonikotynoidów, w tym także w uprawie rzepaku, planowane jest na koniec bieżącego roku. W ocenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w chwili obecnej brak jest jednoznacznych dowodów naukowych wskazujących na bezpieczeństwo stosowania substancji czynnych z grupy neonikotynoidów oraz potwierdzających ochronę przed jakimkolwiek niedopuszczalnym wpływem na środowisko, przy czym zgodnie z powyżej wskazanym art. 191 polityka w dziedzinie środowiska ma także na celu zapewnienie ochrony zdrowia ludzkiego. Również rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektyw) Rady 79/117/EWG i 9I/414/EWG (Dz. Urz. UE L 309 z 24.11.2009, str. 1 z póżn.z.m.) zakłada, że do obrotu mogą być dopuszczone tylko te preparaty, które zawierają substancje czynne zatwierdzone do stosowania w środkach ochrony roślin przez Komisję Europejską, a takie które przy prawidłowym stosowaniu zgodnie z ich przeznaczeniem, nie stanowią zagrożenia dla zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska. Ponadto, w pkt 8 preambuły rozporządzenia nr 1107/2009 czytamy„,te celem tego rozporządzenia jest zapewnienie wysokiego poziomu ochroni, zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności rolnictwa,wspólnotowego. (...) Należy zastosować zasadę ostrożności, a niniejsze rozporządzenie powinno zapewnić wykazywanie pr;ezprzemvsł, że substancje lub środki wytworzone lub wprowadzone do obrotu nie mają żadnego szkodliwego wpływu na zdrowie ludzi i zwierząt ani żadnego niedopuszczalnego upływu na źrodoltisko. Dodatkowo w pkt 24 preambuły wskazano, że „...W szczególności przy udzielaniu zezwoleń na wprowadzanie środków ochrony roślin do obrotu nadrzędnym celem przeważającym nad poprawą produkcji roślinnej powinna być ochrona zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska...". W świetle powyższego, w ocenie resortu rolnictwa bardzo ważnym jest więc wypracowanie równowagi pomiędzy zapewnieniem odpowiedniej ochrony upraw, a zabezpieczeniem zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Odniesienie się do zasady ostrożności oznacza także poddanie analizie potencjalnych zalet, jak i wad danego działania lub braku działania. Analiza taka została przeprowadzona przez ministerstwo i podejmowane działania związane są przede wszystkim z intensywnym poszukiwaniem skutecznych rozwiązań w ochronie roślin przy zapewnieniu bezpieczeństwa dla środowiska, jako alternatywy dla środków ochrony roślin zawierających neonikotynoidy. Efektem tych prac jest wydanie zezwolenia na dopuszczenie do obrotu zaprawy nasiennej zawierającej w składzie nową substancję czynną cyjanołraniliprol z grupy antranilowych diamidów - tj. Lumiposa 625 FS, umożliwiającej ochronę rzepaku ozimego przed szkodnikami. Polska jest pierwszym krajem w UE, który wydał stałe zezwolenie dla tej zaprawy. Ostatnio rozszerzony został również zakres stosowania środka ochrony roślin Inazuma 130 WG o zwalczanie śmietki kapuścianej, mszyc i mączlików w tej uprawie. Niezależnie od powyższego w resorcie rolnictwa trwają intensywne prace mające na celu powiększenie gamy środków przeznaczonych do jesiennej ochrony rzepaku ozimego. W tym miejscu należy również wskazać, opublikowany w czerwcu br. w magazynie Science' artykuł „Country -- specific effect of noeonicotinoid pesticides on hoen) bees and wild bees" dotyczący oceny wpływu uprawy rzepaku ozimego, którego nasiona zostały zaprawione środkami ochrony roślin z grupy neonikotynoidów, na rodziny pszczół miodnych, kolonie trzmieli i samotniczo żyjące murarki ogrodowe. Wyniki przeprowadzonych badań terenowych wskazują, między innymi, że substancje czynne z tej grupy powodują zmniejszenie możliwości pszczół do rozwoju w roku następnym po zastosowaniu nasion zaprawionych tymi substancjami.

Wniosek 8: W sprawie świadczeń emerytalnych rolników urodzonych po 31 grudnia 1948 r., którzy poza pracą rolniczą wykonują także inne zatrudnienie lub działalność objętą obowiązkiem ubezpieczenia w powszechnym systemie ubezpieczeń.

Odpowiedź resortu: Zgodnie z obowiązującymi przepisami rolnik „dwuzawodowiec", który legitymuje się mieszanymi okresami ubezpieczenia (w ZUS i w KRUS), a który mimo iż osiągnął wiek emerytalny nie nabył prawa do emerytury rolniczej, ponieważ nie posiada co najmniej 25-letniego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników, wymaganego do przyznania tego świadczenia, nie jest pozbawiony prawa do zabezpieczenia emerytalnego. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1383 z późn zm.) przyznana mu zostanie emerytura z FUS w wysokości stosownej do opłaconych składek w okresie podlegania ubezpieczeniu w ZUS (zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego z uwzględnieniem kapitału początkowego za okresy ubezpieczenia w ZUS przebyte przed 1999 r.). Tak ustalona wysokość emerytury z FUS, zgodnie z art. 26a ulega zwiększeniu za okresy opłacania składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolnicze, które oblicza się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej przewidzianych w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2017 r., poz. 277 z późn zm.). Jeżeli ustalona przez ZUS wysokość emerytury z FUS wraz ze zwiększeniem rolnym jest niższa od minimalnej emerytury gwarantowanej przez budżet państwa (obecnie to 1.000 zł), podwyższa się świadczenie do tej kwoty, jeżeli posiadane przez emeryta okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą w przypadku mężczyzny 25 lat, a kobiety 20 lat (od 1 października 2017 r.), Do okresu tego zalicza się okresy podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników, za które ustalone zostało zwiększenie rolne. Okresy te traktowane są jak okresy składkowe w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS, co wynika z art. 87 ust. la tej ustawy. W związku z powyższym wniosek nr 8 MIR, że rolnikowi „dwuzawodowcowi" przy ustalaniu prawa i wysokości do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (z ZUS) nie zalicza się stażu ubezpieczeniowego przebytego w KRUS, w sytuacji gdy nie nabył on prawa do emerytury rolniczej, jest nieuzasadniony.

Wniosek 9 W związku z trwającą dyskusją nad oceną obowiązujących od połowy 2016 r. zmian w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego Państwa, przekazujemy propozycje, które w ocenie rolników nie wykluczają celów zawartych w preambule ustawy.

Odpowiedź resortu: We wniosku nr 9 wskazano propozycje zmian ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 2052, z późn. zm.). Należy podkreślić, że w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzony jest stały monitoring funkcjonowania zarówno tej ustawy jak i ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2016 r., poz. 1491 z późn. zm.). Zgłaszane do Ministerstwa przez związki i organizacje rolnicze, organizacje branżowe, uczelnie publiczne, jednostki samorządu terytorialnego, a także osoby fizyczne i prawne, czy też Agencję Nieruchomości Rolnych postulaty w zakresie zmian przepisów dotyczących obrotu oraz gospodarowania nieruchomościami rolnymi są szczegółowo analizowane. Takiej analizie poddane zostały również propozycje zgłoszone podczas obrad V Walnego Zgromadzenia Mazowieckiej Izby Rolniczej. Z pewnością wiele z nich, znajdzie się w projekcie ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Wniosek 10: aby w poszczególnych programach unijnych np. Restrukturyzacja małych gospodarstw przy punktacji przyjąć, aby punkty przyznawano rolnikom za szkolę podstawową, mającym staż w rolnictwie. Dotychczas tacy rolnicy byli pomijani.

Odpowiedź resortu: Zgodnie z § 12 ust. 2a rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 października 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej  oraz operacje typu ,,Restrukturyzacja małych gospodarstw" w ramach poddziałania ,,Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 1813, z póź. zm.) o kolejności przysługiwania pomocy decyduje suma uzyskanych punktów, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku, przyznawanych na podstawie następujących kryteriów wyboru operacji: 1) kwalifikacje zawodowe: a) stopień naukowy doktora lub ukończone studia trzeciego stopnia z dziedziny nauk rolniczych lub z dziedziny nauk weterynaryjnych - przyznaje się 5 punktów, lub b) ukończone studia pierwszego stopnia lub studia drugiego stopnia, lub jednolite studia magisterskie, lub studia magisterskie na kierunku wymienionym w ust. 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia lub na kierunkach studiów, w ramach których zakres kształcenia albo standardy kształcenia obejmują treści związane z działalnością rolniczą, w wymiarze łącznym co najmniej 200 godzin lub co najmniej 30 punktów uzyskanych w ramach Europejskiego Systemu Akumulacji i Transferu Punktów Zaliczeniowych (European Credit Transfer and Accumulation System) - przyznaje się 5 punktów, lub c) ukończone studia pierwszego stopnia lub studia drugiego stopnia, lub jednolite studia magisterskie, lub studia magisterskie na kierunku innym niż wymienione w ust. 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia oraz co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie lub ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z działalnością rolniczą - przyznaje się 5 punktów, d) w odniesieniu do zawodów wymienionych w ust. 2 załącznika nr I do rozporządzenia -przyznaje się 5 punktów, e) w odniesieniu do zawodów wymienionych w ust. 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia -przyznaje się 4 punkty, f) tytuł wykwalifikowanego robotnika lub tytuł mistrza, lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza, w zawodzie wymienionym w ust. 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia, uzyskany w formach pozaszkolnych, oraz co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie - przyznaje się 3 punkty, g) wykształcenie średnie oraz co najmniej 4-letni staż pracy w rolnictwie - przyznaje się 2 punkty, h) wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie - przyznaje się 1 punkt; (...). Kryterium w zakresie kwalifikacji zawodowych w instrumencie wsparcia „Restrukturyzacja małych gospodarstw" uwzględnia odpowiedni poziom wykształcenia oraz długość stażu pracy w rolnictwie (im wyższy poziom wykształcenia rolniczego, tym wyższa punktacja). Zasady punktacji uwzględniają europejskie i krajowe standardy w zakresie zdobywania kwalifikacji, a tym samym zapewniają należyte prowadzenie gospodarstw przez wykwalifikowanych rolników, bardziej skłonnych do podejmowania innowacyjnych działań związanych m.in. z organizacją produkcji, produktem oraz technologią produkcji. Przy niższym poziomie wykształcenia lub wykształceniu niezwiązanym z działalnością rolniczą brany jest pod uwagę staż pracy w rolnictwie, zapewniający nabycie doświadczenia i umiejętności praktycznych w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia w przypadku wykształcenia podstawowego i stażu pracy nie przyznaje się punktów w ramach kryteriów wyboru operacji. Należy jednak podkreślić, że kryterium w zakresie kwalifikacji zawodowych jest jednym z wielu kryteriów wyboru. Punkty w ramach kryteriów wyboru operacji można uzyskać również np. w związku z zaplanowaniem kompleksowego biznesplanu lub odpowiednio wysokiej docelowej wielkości ekonomicznej gospodarstwa, czy też w przypadku inwestycji wpływającej na realizację celów przekrojowych. W związku z powyższym system wyboru operacji nie eliminuje z możliwości uzyskania pomocy rolników z wykształceniem podstawowym i stażem pracy w rolnictwie. Mając powyższe na uwadze, resort rolnictwa nie przewiduje zmian w zakresie kryterium dotyczącego kalifikacji zawodowych. Jednocześnie należy zauważyć, że system wyboru operacji będzie poddawany ocenie i możliwe są zmiany w kryteriach wyboru.