Potrzebna poprawa organizacji handlu zbożami

W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu KRIR z 17 stycznia 2018 r. dotyczące opracowania minimalnych warunków sprzedaży, dostaw oraz parametrów zbóż i kukurydzy Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało pismem z 2 marca 2018 r.o obowiązujących przepisach nakładających obowiązek zawierania pisemnych umów na dostarczanie produktów rolnych pomiędzy producentami tych produktów, a pierwszymi nabywcami, roli organizacji międzybranżowych w kształtowaniu rynku oraz o podjętej przez MRiRW inicjatywie utworzenia w Polsce platformy sprzedażowej, która umożliwi uczestnikom rynku handel towarami rolno-spożywczymi z wykorzystaniem kontraktów typu SPOT, a w przyszłości również kontraktów terminowych.

Poniżej zamieszczamy pełny tekst pisma MRiRW:

W odpowiedzi na Pana pismo znak KRIR/MR/W/72/2018 dotyczące minimalnych warunków sprzedaży, dostaw oraz parametrów zbóż, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przesyła poniższe wyjaśnienia. Ministerstwo popiera inicjatywy dotyczące poprawy warunków handlu towarami rolnymi, w tym w zakresie sprzedaży, dostaw, badania parametrów jakościowych, rozstrzygania sporów itp. Określenie zasad współpracy poszczególnych ogniw łańcucha marketingowego w znaczący sposób może uporządkować sektor i wpłynąć na poprawę jego kondycji. Widząc potrzebę wzmocnienia pozycji producentów rolnych (w tym producentów zbóż) w łańcuchu marketingowym wdrożono do prawodawstwa krajowego przepisy art. 168 rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych dotyczące obowiązku zawierania pisemnych umów na dostarczanie produktów rolnych pomiędzy producentami tych produktów, a pierwszymi nabywcami. Stosowanie umów ma na celu zapewnienie odpowiedniej równowagi praw i obowiązków między poszczególnymi ogniwami w łańcuchu dostaw. Z jednej strony umowy zabezpieczają stałość dostaw niezbędnej ilości surowca o określonych parametrach na potrzeby przemysłu, z drugiej - gwarantują producentowi zbyt wytworzonych produktów, jak i otrzymanie zapłaty za dostarczony produkt, o ile spełni on warunki zawarte w umowie. Powyższy wymóg został zawarty w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1006 z późn. zm.). Zgodnie z art. 38q ww. ustawy każde dostarczenie produktów rolnych do pierwszego nabywcy, będącego przetwórcą lub dystrybutorem, który nie zbywa zakupionych produktów rolnych bezpośrednio konsumentom końcowym, realizowane przez producentów rolnych, grupy producentów, organizacje producentów albo zrzeszenia organizacji producentów, wymaga pisemnej umowy. Podkreślenia wymaga fakt, że wszystkie elementy umów na dostawę produktów rolnych zawieranych przez producentów z przetwórcami lub dystrybutorami są swobodnie negocjowane pomiędzy stronami. Zawarcie umowy może nastąpić w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej. Przepisów nie stosuje się w przypadku, gdy producent będący członkiem uznanej grupy producentów rolnych lub uznanej, na podstawie art. 38i ust. 1 przedmiotowej ustawy, organizacji producentów sprzedaje produkty rolne do własnej grupy lub organizacji, pod warunkiem że statut, umowa lub umowa członkowska tej grupy lub organizacji spełniają warunki określone w art. 168 ust. 4 lit. a-c rozporządzenia nr 1308/2013. Za brak umowy lub umowę wadliwą tj. niezawierającą wszystkich wymaganych przepisami elementów, nabywca produktów rolnych może zostać ukarany. Kary pieniężne wymierza, w drodze decyzji administracyjnej, dyrektor oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa właściwy według miejsca siedziby lub zamieszkania nabywcy albo wnioskodawcy. Istotną rolę w określaniu zasad mających na celu poprawę warunków handlu produktami rolnymi, w tym w zakresie sprzedaży, dostaw, badania parametrów jakościowych, rozstrzygania sporów przewidziano również dla uczestników rynku zrzeszonych w organizacjach międzybranżowych. Organizacje międzybranżowe mają swoje umocowanie w prawodawstwie unijnym tj. w rozporządzeniu PE i Rady (UE) nr 1308/2013. Na podstawie przepisów art. 157 ust. 1 lit. c ww. rozporządzenia organizacje międzybranżowe mogą m.in. sporządzać znormalizowane formularze umów i propagować ich stosowanie wśród swoich członków jak i podmiotów niezrzeszonych, a także realizować inne cele wskazane w rozporządzeniu służące m.in. poprawie współpracy uczestników danego sektora rolnego. Zgodnie z ww. przepisami organizacje międzybranżowe składają się z przedstawicieli obszarów działalności gospodarczej związanej z produkcją oraz z co najmniej jednym z następujących etapów łańcucha dostaw: przetwórstwem lub handlem, w tym dystrybucją, produktami jednego lub większej liczby sektorów rolnych. Członkowie takich organizacji są w stanie właściwie ocenić potrzeby i możliwości uczestników rynku, w tym sprzedających jak i kupujących płody rolne. Organizacje te stanowią forum dialogu między podmiotami łańcucha dostaw oraz propagują najlepsze praktyki w celu zachowania przejrzystości rynku.

W prawodawstwie krajowym zasady dotyczące uznawania organizacji międzybranżowych zostały sformułowane w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U z 2017 r. poz. 1006 z późn. zm.). Zgodnie z art. 38i organem właściwym w sprawach uznawania m.in. organizacji międzybranżowych jest dyrektor oddziału regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa właściwy ze względu na siedzibę wnioskodawcy. Uznanie organizacji międzybranżowych następuje w drodze decyzji, na wniosek organizacji składany do właściwego dyrektora oddziału regionalnego. Przedstawiając powyższe oraz mając na względzie pozycję Izb Rolniczych w sektorze rolnym, zdaniem MRiRW, powinny one odegrać istotną rolę w tworzeniu organizacji międzybranżowych na rynkach rolnych, jak również wypracowaniu wzorów umów, czy ogólnych zasad współpracy oraz ich propagowaniu wśród uczestników rynku. Ponadto wychodząc naprzeciw zgłaszanej przez uczestników rynku potrzebie funkcjonowania w kraju zorganizowanego rynku handlu towarami rolno-spożywczymi MRiRW podjęło inicjatywę utworzenia w Polsce platformy sprzedażowej. Umożliwi ona uczestnikom rynku handel towarami rolno-spożywczymi z wykorzystaniem kontraktów typu SPOT, a w przyszłości również kontraktów terminowych. W Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wypracowano wniosek o sfinansowanie przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju prac koncepcyjnych oraz pilotażowego wdrożenia tej platformy. Zostaną wypracowane między innymi wymogi stawiane instytucjom organizującym obrót, zasady obrotu towarami, wzory dokumentów itp.

Przedstawiając powyższe, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zachęca uczestników rynku do organizowania się w struktury, takie jak organizacje międzybranżowe, mające na celu zacieśnianie dobrej, przynoszącej korzyści współpracy pomiędzy poszczególnymi ogniwami łańcucha marketingowego.