W środę 8 grudnia br. odbyło się ostatnie w tym roku posiedzenie plenarne Wojewódzkiej Rady Rynku Pracy w Poznaniu. Stałym członkiem Rady jest Dyrektor Biura WIR Grzegorz Wysocki. Ze względów epidemiologicznych, spotkani odbyło się w trybie on-line. Spotkanie prowadził Pan Profesor Józef Orczyk – Przewodniczący Rady.
Na początku posiedzenia Rada przedyskutowała i przyjęła stanowisko w sprawie roli dualnego kształcenia zawodowego realizowanego w rzemiośle. Inicjatorem projektu stanowiska była Wielkopolska Izba Rzemieślnicza w Poznaniu. Treść stanowiska prezentujemy poniżej:
„Wojewódzka Rada Rynku Pracy w Poznaniu z troską przygląda się wprowadzaniu nowych regulacji prawnych w zakresie kształcenia w zawodach rzemieślniczych i organizacji egzaminów zawodowych.
Wielkopolskę jako region, od lat wyróżnia wysoki poziom i zakres kształcenia rzemieślniczego, związany z bogatymi tradycjami rzemieślniczymi. Każdego roku w zakładach rzemieślniczych w naszym województwie, praktyczną naukę zawodu podejmuje kilka tysięcy pracowników młodocianych, by po jej zakończeniu przystąpić do końcowych egzaminów czeladniczych.
Rzemiosło, jako sposób prowadzenia działalności gospodarczej, stanowi ważną, choć wciąż niedocenianą w Polsce gałąź gospodarki. Dla Wielkopolski, będącej liderem w zakresie liczby podmiotów o charakterze rzemieślniczym, niezwykle istotne jest zagwarantowanie, jak najwyższego poziomu kształcenia zawodowego, rozumianego jako harmonijne współistnienie systemu edukacji szkolnej i praktycznej nauki zawodu realizowanej w zakładach rzemieślniczych.
Wojewódzka Rada Rynku Pracy w Poznaniu, wsłuchując się w głos przedstawicieli Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej w Poznaniu, zwraca uwagę na obecne problemy organizacyjne związane z kształceniem w rzemiośle oraz potencjalne negatywne skutki zaplanowanych zmian w systemie kształcenia branżowego.
Wojewódzka Rada Rynku Pracy popiera równocześnie zbiór postulatów wielkopolskiego środowiska rzemieślniczego, mających na celu korektę niekorzystnych rozwiązań legislacyjnych w omawianym zakresie, które stanowią załącznik do niniejszego Stanowiska”.
Załącznikiem do stanowiska WRRP jest zbiór postulatów wielkopolskiego środowiska rzemieślniczego, mających na celu korektę niekorzystnych rozwiązań legislacyjnych w zakresie systemu edukacji zawodowej w Polsce:
- Zmiana przepisów w związku z wejściem w życie w 2022 r. art. 44q Ustawy Prawo oświatowe o obowiązku przystąpienia do egzaminu czeladniczego młodocianego pracownika w trakcie trwania nauki zawodu – w załączeniu plik informujący o negatywnych skutkach wprowadzanego rozwiązania.
- Zmiana rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie praktycznej nauki zawodu w zakresie wymagań stawianych osobom pełniącym funkcję instruktora praktycznej nauki zawodu.
- Wprowadzenie przepisów prawa umożliwiających interpretację pojęć „zawód wchodzący w zakres”, „zawód pokrewny” i „zawód zbliżony”.
- Poszerzenie grupy zawodów pomocniczych o cukiernika, piekarza i przetwórcę mięsa.
- Zmiana przepisów prawa w zakresie podziału subwencji oświatowej dla uczniów szkół branżowych I stopnia i zmniejszenie dysproporcji pomiędzy wagami ustalonymi dla uczniów szkoły oraz uczniów będących jednocześnie młodocianymi pracownikami realizującymi praktyczną naukę zawodu u pracodawcy.
- Zmianę przepisów prawa w zakresie przekazywania darowizn na rzecz szkół zarówno publicznych, jak i niepublicznych ( w tym szczególnie prowadzone przez organizacje rzemieślnicze).
- Wprowadzenie przepisów prawa w zakresie możliwości realizacji programu praktycznej nauki zawodu dorosłych przez jednostki publiczne i niepubliczne.
- Wprowadzenie przepisów prawa umożliwiających realizację kursów dokształcających w klasach wielozawodowych branżowych szkół I stopnia w formie e-learningu.
- Wprowadzenie przepisów prawa w zakresie terminu przyjmowania uczniów do szkół branżowych I stopnia.
W dalszej części spotkania Rada zapoznała się z informacją dotyczącą ochrony miejsc pracy w Wielkopolsce w czasach pandemii COVID-19 – zadania realizowane przez Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu w ramach Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Poważnym utrudnieniem w realizacji zadań związanych z wypłatą pomocy na rzecz ochrony miejsc pracy było błyskawiczne tempo wprowadzania kolejnych instrumentów pomocy (co nie dawało odpowiednio dużo czasu na przygotowanie się do realizacji nakładanych zadań), problemy z interpretacją przepisów, praca w rygorze sanitarnym oraz brak wystarczających środków na obsługę zadań związanych z COVID-19. Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu, mimo ww. trudności, wywiązywał się z nałożonych zadań, traktując wypłatę świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy w sposób priorytetowy. Udzielona pomoc, wg danych opracowanych przez ministerstwo właściwe ds. pracy, pozwoliła na ochronę 425 tys. miejsc pracy w województwie wielkopolskim, a bezrobocie jest na historycznie niskim poziomie, najniższym w kraju. Co dziesiąta złotówka wypłacona na ochronę miejsc pracy w skali kraju, trafiła do wielkopolskich pracodawców.
W kolejnym punkcie spotkania Rada zapoznała się z analizą efektywności podstawowych form aktywizacji zawodowej w Wielkopolsce w 2020 r.
Wśród 31 powiatów 15 osiągnęło efektywność zatrudnieniową powyżej średniej krajowej, w tym 7 powiatów wyróżniających się efektywnością zatrudnieniową powyżej 90%. Są to powiaty: gnieźnieński, średzki, jarociński, szamotulski, kościański, wągrowiecki i kępiński. Natomiast efektywność kosztową poniżej średniej krajowej osiągnęło 24 powiaty. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż w Wielkopolsce 14 powiatów, osiągając efektywność zatrudnieniową powyżej średniej krajowej, osiągnęły także najniższy wskaźnik efektywności kosztowej. Należą do nich powiaty: czarnkowsko-trzcianecki, gnieźnieński, grodziski, jarociński, kępiński, kościański, międzychodzki, ostrzeszowski, szamotulski, średzki, śremski, turecki, wągrowiecki, wolsztyński. Wśród nich najbardziej efektywny zatrudnieniowo był powiat kępiński, natomiast kosztowo był powiat kościański.
Na podstawie zebranych danych i przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że w 2020 r. w województwie wielkopolskim zastosowane przez Powiatowe Urzędy Pracy podstawowe formy przeciwdziałania bezrobociu przyniosły lepsze efekty niż w roku poprzednim. Wartość wskaźnika efektywności zatrudnieniowej zwiększyła się o 3,32 pkt procentowego.
Pomimo pojawienia się nadzwyczajnej sytuacji jaką była epidemia, wywołana koronawirusem, która spowodowała m.in. trudności w dostępie bezrobotnym do wielu form aktywizacji, co miało przełożenie na spadek liczby uczestników o ok. 6 tys. osób, to w 3 formach nastąpił wzrost wskaźników efektywności zatrudnieniowej, w tym najwięcej w dofinansowaniu podejmowania działalności gospodarczej (o 2,17%).
W 2020 r. podobnie jak rok wcześniej najbardziej popularną formą aktywizacji, tak jak w kraju wśród osób bezrobotnych były staże, które stanowiły ponad 45% ogółu uczestniczących, natomiast najmniej chętnych bezrobotnych korzystało z robót publicznych, stanowiąc 3,9% ogółu uczestników.
Ze wszystkich omawianych form przeciwdziałania bezrobociu najefektywniejszą okazały się dofinansowania podejmowania działalności gospodarczej, osiągając efektywność na poziomie 98,13%, przewyższając wskaźnik średniej krajowej (98,10%). Natomiast jedną z form, która przynosi najmniej korzystne efekty zatrudnieniowe, zaobserwowane na przestrzeni ostatnich kilku lat są szkolenia. Pomimo to duża liczba uczestników każdego roku decyduję się na uczestnictwo w tej formie, a nakłady finansowe w 2020 r. przekroczyły wydatki wskaźnika średniej krajowej o 7,6 pkt procentowego. W latach 2018-2020 po zastosowaniu szkoleń efektywność zatrudnieniowa minimalnie wzrastała, lecz na poziomie nieprzekraczającym 53-56%, pozostając tym samym poniżej wskaźnika średniej krajowej. Wśród powiatów województw wielkopolskiego w 2018-2020 r. w odniesieniu do szkoleń, możemy zaobserwować powiaty, które z roku na rok osiągają efektywność zatrudnieniową powyżej średniej krajowej i też takie, które są na tym samym niskim poziomie każdego roku. W 2020 r. w szkoleniach tylko dwa powiaty osiągnęły efektywność zatrudnieniową z wynikiem 100%, a były to powiaty jarociński i kępiński, w tym powiat kępiński, który osiągnął również najniższą efektywność kosztową – 4.195,56 zł.
W końcowej części spotkania Rada zapoznała się z wybranymi informacjami statystycznymi, dotyczącymi obywatele Ukrainy na wielkopolskim rynku pracy oraz z głównymi założeniami zmiany ustawy o cudzoziemcach.
Niedobory kadrowe na krajowym rynku pracy, widoczne także w Wielkopolsce, doprowadziły do sytuacji, gdy zatrudnianie migrantów staje się niezbędne dla funkcjonowania gospodarki. Wielkopolska w 2020 r. zajęła 2. miejsce w kraju pod względem liczby wydanych zezwoleń na pracę cudzoziemców, które uzyskało 50.330 zainteresowanych (12,4% dokumentów wystawionych w kraju). Najwięcej zezwoleń na pracę, bo aż 79,4% przyznano Ukraińcom.
Według klasyfikacji zawodów i specjalności Ukraińcy, którzy w 2020 r. otrzymali zgodę na pracę, byli najczęściej zatrudniani, jako pracownicy wykonujący proste prace, np. w budownictwie i pracach drogowych (40,1% Ukraińców otrzymujących zezwolenie na pracę), operatorzy maszyn i urządzeń (26,3%) oraz robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (24,9%).
Wielkopolska w 2020 r. zajęła 4. miejsce w kraju pod względem liczby wydanych zezwoleń na pracę sezonową wg miejsca wykonywania pracy – wydano tu 7.529 zezwoleń na pracę sezonową w sektorze rolniczym i usługach turystycznych. 96,5% zezwoleń na pracę sezonową dotyczyło obywateli Ukrainy.
Do września 2021 r. w Wielkopolsce zarejestrowano 7,7 tys. zezwoleń na pracę sezonową, w tym 7,5 tys. dla obywateli Ukrainy.
Wnioski – w związku ze zwiększaniem się roli pracowników zza wschodniej granicy na regionalnym rynku pracy konieczne jest:
- prowadzanie polityki zatrudnienia skłaniających do podejmowania legalnego zatrudnienia w Polsce przez obywateli Ukrainy, a także innych krajów określonych w przepisach dot. procedury oświadczeniowej, a także zachęcających ich do pozostawania w Polsce,
- dbanie o przestrzeganie praw cudzoziemców pracujących w regionie,
- wprowadzanie rozwiązań, mających usprawnić realizację procedur zatrudniania cudzoziemców,
- polityka wobec migrantów oraz ich rodzin powinna uwzględniać działania na rzecz ich integracji społecznej i zawodowej, na różnych płaszczyznach życia społecznego.
Profesor Józef Orczyk dodał, że udział obcokrajowców w wypracowaniu dochodu narodowego, jako osób zatrudnionych, wynosi obecnie 13% w skali kraju, a w Wielkopolsce jest to 15%. Te liczby robią wrażenie. Bez imigrantów nie ruszymy z odbudową gospodarki. Należy poważnie przemyśleć imigrację osiedleńczą, jeśli chcemy myśleć o rozwoju gospodarczym kraju.
W toku dyskusji zwrócono uwagę na konieczność zapewnienia mieszkań komunalnych dla imigrantów zarobkowych. Zwrócono także uwagę na bariery językowe i problemy dzieci ukraińskich w polskiej szkole. Te bariery muszą być niwelowane, bo to przenosi się później na atmosferę w domu i dalsze decyzje danej rodziny – czy zostać w Polsce, czy wrócić z powrotem.
Zmiany prawne dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Polsce zostały omówione na podstawie projektu z dnia 17.11.2021 r. (nr druku sejmowego 1681, projekt skierowany do Senatu). Projekt powinien wyjść z Senatu do 18 grudnia br., a po 14-dniowym okresie vacatio legis, powinien wejść w życie już w nowym roku.
Główne zmiany w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy dotyczą zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców w oparciu o oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
Praca na podstawie oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi będzie mogła być wykonywana przez okres do 24 miesięcy (dotychczas 6 m-cy w ciągu 12 m-cy). Dotyczyć będzie tak jak teraz obywateli 6 państw (Armenia, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Rosja, Ukraina).
Nie będzie już 12-miesięcznego okresu „rozliczeniowego”, co umożliwi powierzanie cudzoziemcowi pracy bez przerwy na podstawie kolejnych oświadczeń.
Wprowadzono również uzależnienie wpisu oświadczenia do ewidencji od zapewnienia przez pracodawcę porównywalnego wynagrodzenia, co ma zapewnić większą ochronę polskiego rynku pracy.
Ponadto wprowadzono ułatwienie dla pracodawców polegające na wydłużeniu do 7 dni okresu na poinformowanie powiatowy urząd pracy o rozpoczęciu pracy przez cudzoziemca.
Dodatkowo Minister właściwy do spraw gospodarki będzie mógł w drodze rozporządzenia określić listę podmiotów prowadzących działalność o znaczeniu strategicznym dla gospodarki narodowej. Wnioski o udzielenie zezwoleń związanych pracą u przedsiębiorców prowadzących taką działalność byłyby rozpatrywane w pierwszej kolejności.
Krajowy Fundusz Szkoleniowy jest skierowany do pracodawców i ich pracowników, czyli warunkiem pozwalającym na skorzystanie z tego instrumentu jest zatrudnianie pracowników na umowę o pracę. Dodatkowo, każdego roku definiowane są priorytety wydatkowania środków w ramach KFS. Minister ds. pracy określa priorytety dla limitu podstawowego Funduszu a Rada Rynku Pracy dla rezerwy KFS.
W 2021 roku wśród priorytetów Rady Rynku Pracy znalazło się wsparcie kształcenia ustawicznego skierowane do pracodawców zatrudniających cudzoziemców (priorytet a). W ramach tego priorytetu mogą być finansowane szkolenia zarówno dla cudzoziemców jak i polskich pracowników (to samo dotyczy pracodawców), które odpowiadają na specyficzne potrzeby, jakie mają pracownicy cudzoziemscy i pracodawcy ich zatrudniający. Szkolenia dla cudzoziemców mogą być finansowane również w ramach innych priorytetów, o ile spełniają oni kryteria w nich określone.
W toku dyskusji stwierdzono, że część samorządów podejmuje działania na rzecz lepszej integracji i asymilacji cudzoziemców. Jednym z wyróżniających się w tym względzie jest powiat kępiński, gdzie rezyduje liczna grupa Ukraińców.
Problemem wskazywanym przez pracodawców jest to, że pracownicy imigracyjni nie posiadają potrzebnych certyfikatów, chociażby uprawnienia na wózek widłowy, etc. Problemem są także bariery językowe.
Obecny na spotkaniu Wicemarszałek Wojciech Jankowiak podziękował pracownikom Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu za przekazane opracowania i omówione prezentacje. Pan Marszałek złożył wszystkim obecnym życzenia na nadchodzące Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok oraz wyraził nadzieję, że następne spotkanie odbędzie się już w trybie stacjonarnych.
Na zakończenie spotkania Przewodniczący Rady prof. J. Orczyk podziękował wszystkim uczestnikom spotkania i przekazał najlepsze życzenia na nadchodzące Święta. Na tym zakończono ostatnie w tym roku posiedzenie Wojewódzkiej Rady Rynku Pracy w Poznaniu.
Opracowanie: Grzegorz Wysocki na podstawie materiałów Wojewódzkiej Rady Rynku Pracy w Poznaniu.
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
