W odpowiedzi na pismo Lubuskiej Izby Rolniczej, dotyczące przywrócenia możliwości wykonywania polowań zbiorowych na terenie województwa lubuskiego, resort rolnictwa przekazał następujące informacje:
Zwalczanie afrykańskiego pomoru świń (ASF) odbywa się na podstawie przepisów ustanowionych na poziomie Unii Europejskiej (UE) dotyczących środków kontroli w zakresie zdrowia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń, które obowiązują na jednolitych zasadach wszystkie państwa członkowskie UE, w tym również Polskę.
Środki do zwalczania ASF określa dyrektywa 2002/60/WE z dnia 27 czerwca 2002 r. ustanawiająca przepisy szczególne w celu zwalczania afrykańskiego pomoru świń oraz zmieniającej dyrektywę 92/119/EWG w zakresie choroby cieszyńskiej i afrykańskiego pomoru świń (Dz. Urz. WE L 192, z 20.07.2002 z późn. zm.).
Ww. dyrektywa została wdrożona do polskiego porządku prawnego m. in. w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1421) oraz aktach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy w tym m.in. w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2015 r. w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń (Dz. U. z 2018 r. poz. 290, z późn. zm.).
Zgodnie z ww. rozporządzeniem na obszarach: ochronnym i objętym ograniczeniami co do zasady nie zakazuje się wykonywania polowań zbiorowych, natomiast na obszarze zagrożenia zakazane jest jedynie wykonywanie polowań zbiorowych z udziałem psów.
Na obszarze objętym ograniczeniami i obszarze zagrożenia powiatowy lekarz weterynarii ma możliwość wprowadzenia zakazu:
1) odłowów zwierząt łownych lub
2) polowań na zwierzęta łowne, lub
3) polowań indywidualnych na zwierzęta łowne, lub
4) polowań zbiorowych na zwierzęta łowne bez udziału psów lub z udziałem psów, lub
5) polowań zbiorowych na zwierzęta łowne bez naganki lub z naganką.
- jeżeli po przeprowadzeniu analizy ryzyka stwierdzi, że odłowy zwierząt łownych, polowania na zwierzęta łowne, polowania indywidualne na zwierzęta łowne, polowania zbiorowe na zwierzęta łowne bez udziału psów lub z udziałem psów lub polowania zbiorowe na zwierzęta łowne bez naganki lub z naganką powodują zagrożenie rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń.
Należy podkreślić, że wprowadzenie ww. zakazów opiera się na ocenie sytuacji epizootycznej w terenie dokonanej przez kompetentne organy Inspekcji Weterynaryjnej – jako elementu zarządzania ryzykiem jakie powoduje pojawienie się przypadków ASF na danym obszarze.
W takim przypadku, co do zasady, nie zachodzi konieczność jednolitego normowania danego zagadnienia na obszarze całego kraju z uwagi na jego lokalny charakter. Jednocześnie to zwykle dany organ terenowy posiada najlepszą wiedzę jakie środki należy zastosować uwzględniając swoiste uwarunkowania – istotne z epizootycznego punktu widzenia – występujące na danym obszarze. Uprawnienia, które posiadają w tym zakresie terenowe organy administracji rządowej, zwłaszcza w obszarze ochrony zdrowia zwierząt i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, wpisują się w strategię szybkiej likwidacji oraz ograniczania szerzenia się zagrożenia epizootycznego wywołanego daną jednostką chorobową na poziomie lokalnym.
Na konieczność zróżnicowania wprowadzanych środków w zależności od sytuacji epizootycznej na danym obszarze wskazują również dokumenty opracowane przez zespoły naukowe funkcjonujące na poziomie UE oraz opracowania polskich naukowców m.in. z Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży oraz Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach.
Niewątpliwe wysoka liczebność dzików zwiększa szanse wystąpienia, rozprzestrzeniania i długotrwałego utrzymywania się ASF w środowisku. Dlatego też konieczna jest sukcesywna redukcja populacji dzików, która powinna być jednak realizowana z uwzględnieniem sytuacji epizootycznej na danym obszarze. W związku z powyższym aktualnie zaleca się prowadzenie redukcji populacji dzików w systemie strefowym, koncentrując się zwłaszcza na strefie buforowej przylegającej do obszaru zakażonego (EFSA 20201 ). Należy unikać odstrzału w strefie zakażonej ze względu na niewielki efekt redukcji populacji w stosunku do śmiertelności powodowanej przez ASF oraz związane z polowaniami ryzyko wywołania zwiększonych przemieszczeń dzików poza strefę zakażoną i dalszego roznoszenia wirusa ASF.
Równolegle konieczna jest prowadzenia inny działań w tym w szczególności systematycznego wyszukiwania i usuwania padłych dzików. Zgodnie z opinią EFSA (EFSA Journal 2020;18(1):5996, 107 pp; https://doi.org/10.2903/j.efsa.2020.5996) kombinacja działań w systemie strefowym, polegająca na tymczasowym zakazie polowań w ogrodzonej strefie zakażonej, systematycznym wyszukiwaniu i usuwaniu z niej martwych dzików oraz redukcji liczebności populacji na przyległym obszarze, jest obecnie uznawana za najskuteczniejszą strategię kontroli ASF wśród dzików.
Reasumując pragnę podkreślić, że wprowadzanie środków związanych ze zwalczaniem i zapobieganiem dalszemu szerzeniu się ASF, musi być wynikiem szczegółowej analizy wielu czynników, które warunkują właściwe postępowanie na danym obszarze. Ustawodawca określając szeroki katalog środków możliwych do zastosowania przy likwidacji choroby, pozostawił w kompetencji organów Inspekcji Weterynaryjnej rozstrzygnięcie, które z tych środków są konieczne do zastosowania w konkretnej sytuacji, co jest optymalnym rozwiązaniem dającym dużą swobodę działania i zastosowania nieszablonowych rozwiązań.
Anna Gembicka
Sekretarz Stanu
Pismo LIR – otwórz
Odpowiedź MRiRW – otwórz
Lubuska Izba Rolnicza
http://lir.agro.pl/
