Realizując wniosek zgłoszony podczas V Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych, 14 października 2020 r. Zarząd KRIR wystąpił o jednoznaczne określenie jaki system monitoringu warunków pogodowych będzie obowiązywał w najbliższym czasie. W odpowiedzi resort rolnictwa przedstawił poniższe wyjaśnienia.
Od momentu uruchomienia przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej ze względów ekonomicznych i technologicznych nie było możliwe wykorzystanie metod teledetekcji satelitarnej na potrzeby szacowania strat w uprawach rolnych. Dlatego IUNG-PIB rozwinął sieć własnych stacji meteorologicznych i pomiarów wilgotności gleby oraz włączył w tę sieć regionalne stacje meteorologiczne (m.in.: stacje Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB, Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych, jednostek samorządowych).
Od 2020 r. dodatkowym źródłem danych wykorzystywanych w ww. systemie są dane pochodzące z sieci POLRAD, zbudowanej przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - PIB sieci radarów meteorologicznych (naziemne urządzenia teledetekcyjne). Dane te są wykorzystywane w konstrukcji map klimatycznego bilansu wodnego. Jest to bardzo ważne źródło danych z uwagi na znaczenie opadu atmosferycznego w klimatycznym bilansie wodnym, który w bardzo dużym stopniu decyduje o wielkości suszy rolniczej.
Dane radarowe pozwalają na znaczne uszczegółowienie pola opadów dla całego kraju. Zwiększenie dokładności określenia wielkości opadu na terenie kraju spowodowało, że nastąpiła zdecydowana poprawa wyznaczenia granic obszarów objętych suszą rolniczą. Wdrożenie teledetekcji radarowej sieci POLRAD – pozwoliło na precyzyjne modelowanie map opadów z rozdzielczością 1x1 km. Jednakże należy podkreślić, że dane ze stacji czy posterunków meteorologicznych wchodzących w skład SMSR i radaru uzupełniają się wzajemnie, aby dać możliwie dokładny obraz warunków meteorologicznych na danym obszarze.
System monitoringu suszy prowadzony przez IUNG-PIB podlega ciągłej rozbudowie i doskonaleniu. Obecnie trwają prace badawczo-rozwojowe nad wdrożeniem metod teledetekcji satelitarnej opartej o dane wysokiej rozdzielczości (Sentinel 1 i 2) oraz średniej rozdzielczości (Terra/Modis). Metody te nie tylko uwzględniają wpływ suszy, ale również innych czynników decydujących o przebiegu wegetacji i o kształtowaniu plonu. Wdrożenie metod teledetekcji satelitarnej pozwoli na kolejne udoskonalenie SMSR, dlatego w miarę dostępności środków, ten kierunek będzie rozwijany w przyszłości i rekomendowany do wykorzystania.
Jednocześnie MRiRW podkreśla, że urządzenia stacjonarne, rejestrujące zdarzenia pogodowe na powierzchni ziemi, są cennym uzupełnieniem systemu, ale tylko wtedy, gdy są integralną częścią całego krajowego systemu monitoringu, w szczególności posiadają jednolite parametry techniczne.
Dlatego nie wszystkie stacje meteorologiczne, stawiane przez jednostki samorządu terytorialnego, czy inne instytucje, mogą być włączone do monitoringu suszy prowadzonej przez IUNG-PIB. Stacje ujęte w SMSR powinny przekazywać wiarygodną informację meteorologiczną. W tym celu muszą spełniać szereg warunków, takich jak m.in. odpowiednia lokalizacja, czy wspomniane powyżej parametry techniczne (m.in. atesty, dwa deszczomierze). Dodatkowo powinny być połączone z siecią SMSR (telemetria, połączenie z serwerem IUNG-PIB), aby na bieżąco mogły przesyłać na odległość zgromadzone dane.
IUNG-PIB podejmuje starania, aby System Monitoringu Suszy Rolniczej możliwie najdokładniej obrazował sytuację w produkcji rolniczej. Wykorzystanie nowoczesnej technologii w oparciu o dane teledetekcyjne wymaga odpowiedniego jej przygotowania, w tym sprawdzenia prawidłowości otrzymanych wyników. W tym celu IUNG-PIB zachęca wszystkich zainteresowanych rolników do bieżącej współpracy oraz przekazywania danych, które pozwolą na dalsze udoskonalenie systemu monitoringu z korzyścią dla rolników w całym kraju.
- Katarzyna Kuznowicz
