Ministerstwo Środowiska udziela odpowiedzi na wniosek samorządu ws. populacji wilka

W dniu 8 maja 2019 r. Ministerstwo Środowiska udzieliło odpowiedzi na wniosek samorządu rolniczego dotyczący populacji wilka na terenie województwa podkarpackiego.

Na podstawie rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 6 stycznia 1995 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 1995 r. Nr 13 poz. 161) wilk został objęty ochroną gatunkową na terytorium Polski za wyjątkiem osobników występujących na terenie ówczesnego województwa krośnieńskiego, suwalskiego i przemyskiego. Natomiast na mocy rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 2 kwietnia 1998 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 1998 r. Nr. 47 poz. 298) wilk objęty jest ścisłą ochroną gatunkową. Ponadto jest gatunkiem chronionym w większości krajów europejskich na podstawie aktów prawnych Unii Europejskiej i umów międzynarodowych takich jak dyrektywa 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywa Siedliskowa), Konwencja z dnia 19 września 1979 r. o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk (tzw. Konwencja Berneńska) oraz Konwencja z dnia 3 marca 1973 r. o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem (tzw. Konwencji Waszyngtońskiej). Jest również gatunkiem priorytetowym w rozumieniu Dyrektywy Siedliskowej, a zatem takim, w odniesieniu do ochrony którego Unia Europejska ponosi szczególną odpowiedzialność. Generuje to wobec państw członkowskich obowiązek podjęcia stosownych środków ochrony, w tym ochrony jego siedlisk, celem niepogarszania stanu populacji.

Należy podkreślić, iż obowiązujące obecnie przepisy prawa przewidują możliwość podjęcia działań przeciwdziałających m.in. zagrożeniu powodowanemu przez zwierzęta chronione dla życia i zdrowia ludzkiego. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.0 z 2018 r. poz. 1614 z późn. zm.) możliwe jest uzyskanie zezwolenia na odstępstwo od zakazów wobec osobników tego gatunku, w celu wyeliminowania powodowanego zagrożenia -- np. na umyślne płoszenie, umyślne przemieszczanie z miejsc regularnego przebywania w inne miejsce, czy zabijanie. Zezwolenia wydawane są przez właściwego miejscowo regionalnego dyrektora ochrony środowiska (w zakresie umyślnego płoszenia i przemieszczania), Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (w zakresie umyślnego zabijania) oraz Ministra Środowiska (w przypadku, gdy czynności mają być wykonane na terenie parku narodowego). Zezwolenia takie mogą być wydawane w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jeżeli wnioskowane działania nie są szkodliwe dla zachowania we właściwym stanie ochrony gatunków chronionych oraz przy spełnieniu jednej z przesłanek indywidualnych, jak na przykład interes zdrowia lub bezpieczeństwa powszechnego. W przypadku, gdy zagrożenie jest udokumentowane oraz gdy spełnione są wszystkie przesłanki niezbędne do wydania zezwolenia nie ma przeciwskazań, aby zezwolenie takie uzyskać. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że ewentualne zezwolenia wydawane są wyłącznie na wniosek podmiotu zainteresowanego uzyskaniem stosownego odstępstwa. W 2018 roku wydano 12 zezwoleń na odstępstwo od zakazu zabicia 32 osobników, w tym trzy decyzje obejmujące 17 osobników dotyczyły eliminacji hybryd wilka z psem domowym. Pozostałe zezwolenia wydawane były głównie ze względu na konieczność ograniczenia poważnych szkód w mieniu oraz zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego.

Zasadnym jest również podkreślenie, że w przypadku, gdy któryś z osobników wilka zaczyna nagle wykazywać nienaturalne, zagrażające bezpieczeństwu zachowanie, świadczące o chorobie lub zaburzeniach behawioralnych, a wniosek obiektywnie nie może być załatwiony w formie pisemnej, podmiot zainteresowany uzyskaniem zezwolenia może uzyskać decyzję ustną (art. 14 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257, z późn. zm.), po rozpatrzeniu wniosku złożonego drogą telefoniczną. W tym celu należy skontaktować się telefonicznie z Generalną Dyrekcją Ochrony Środowiska pod numerem telefonu podanym na stronie internetowej urzędu.

Resort środowiska informuje, że liczebność populacji wilka wg GUS w 2017 r. wynosiła 2397 osobników. Wartości przekazywane corocznie do GUS są szacowane na podstawie informacji udzielanych poszczególnym regionalnym dyrektorom ochrony środowiska przez nadleśnictwa i parki narodowe. Dotychczas w Polsce nie prowadziło się regularnego monitoringu liczebności wilka w całym obszarze jego występowania. Obecnie Główny Inspektorat Ochrony Środowiska realizuje projekt POIS.02.04.00-00-0040/16 pn.: „Pilotażowy monitoring wilka i rysia realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska", którego celem będzie m.in. ocena stanu populacji, jednak wyniki będą dostępne dopiero po zakończeniu ww. projektu (tj. po 2020 r.).

W celu podniesienia świadomości społecznej na temat wilka, w listopadzie i grudniu 2018 r. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, zorganizowała 16 szkoleń w 12 województwach (cykl zatytułowany: ,Czy taki wilk straszny jak go malują?"). W szkoleniach tych wzięli udział pracownicy samorządów, nadleśnictw, służb weterynaryjnych, izb rolniczych, PZL itp. Podczas szkoleń przekazano informacje o behawiorze wilka, podstawowych zasadach bezpieczeństwa czy możliwościach wnioskowania o eliminację pojedynczych osobników wilka w sytuacjach najbardziej konfliktowych. Szkolenia miały również na celu wymianę doświadczeń i nawiązanie współpracy pomiędzy poszczególnymi instytucjami, co jest niezwykle ważne w świetle działań prewencyjnych oraz pojawiających się sytuacji konfliktowych, w których najistotniejsze jest szybkie i sprawne działanie. Spotkania te cieszyły się z dużym zainteresowaniem i pozwoliły przeszkolić około 730 osób.

Niezależnie od powyższego Ministerstwo Środowiska informuje, że planuje w bieżącym roku organizację forum dyskusyjnego poświęconego wilkom, w którym wezmą udział przedstawiciele środowisk naukowych, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, Polskiego Związku Łowieckiego, służb weterynaryjnych, jak również rolnicy i przedstawiciele różnych organizacji pozarządowych. Forum dyskusyjne umożliwi zainteresowanym wymianę spostrzeżeń i poglądów na tematy związane z populacją wilka na terytorim Polski i pozytywnie wpłynie na wzrost świadomości społecznej na ten temat.

Ponadto, należy podkreślić, że wszystkie niebezpieczne zdarzenia z udziałem wilków (np. związane z chorobą zwierzęcia lub zaburzeniami jego behawioru) winny wymagać wyjaśnienia, a przede wszystkim natychmiastowej i zdecydowanej reakcji. Sprawy, w których może być zagrożone zdrowie czy życie ludzkie są i będą traktowane priorytetowo.