Koła Gospodyń Wiejskich to jedna z najstarszych wiejskich form organizacji społecznych, jakie funkcjonują w Polsce. Dawniej nazywały się Kołami Włościanek. Obecnie w Polsce jest ich ponad ok. 21 tysięcy, które powstały w ramach kółek rolniczych oraz kilka tysięcy działających jako zespoły ludowe i stowarzyszenia. Spory wkład w powstawanie Kół Gospodyń Wiejskich wniosły Kółka Rolnicze. To one inicjowały i zakładały wiejskie organizacje kobiet. KGW pełniły i pełnią do tej pory funkcje edukacyjne integracyjne, towarzyskie, pielęgnują bogatą kulturę środowisk wiejskich, podtrzymują tradycje i zwyczaje związane z różnymi wydarzeniami. Często są pomysłodawcami i realizatorami wielu inicjatyw na terenach wiejskich. Można powiedzieć, że w 90% działania podejmowane przez KGW jest wykonywana społecznie, bez środków zewnętrznych.
Członkinie Kół obserwują z zaciekawieniem możliwości jakie daje nowa ustawa. Co prawda upaństwowi do tej pory społeczne organizacje, ale pozwoli za to na finansowanie wielu działań podejmowanych przez gospodynie wiejskie.
Sejm przyjął ustawę o kołach gospodyń wiejskich. Nowe przepisy określają m.in. formy i zasady zrzeszania się gospodyń wiejskich, postępowanie przy zakładaniu oraz organizację kół gospodyń wiejskich. Zgodnie z zapisami nowej ustawy Koła Gospodyń Wiejskich będą miały osobowość prawną co pozwoli im na ubieganie się o środki na działalność. Koła będą mogły również prowadzić działalność społeczno-gospodarczą na własny rachunek oraz zakładać związki kół gospodyń wiejskich. Takie zapisy powodują to, że Koła będą samorządnymi, niezależnymi organizacjami mieszkańców wsi i nie będą już zależne od Kółek Rolniczych czy jednostek samorządowych administracji rządowej i samorządowej.
Koła gospodyń wiejskich będą mogły prowadzić następujące działania:
- społeczno-wychowawcze i oświatowo-kulturalne w środowiskach wiejskich;
- na rzecz wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich;
- wspierać rozwój przedsiębiorczości kobiet;
- inicjować i prowadzić działania na rzecz poprawy warunków życia i pracy kobiet na wsi;
- upowszechniać i rozwijać formy współdziałania, gospodarowania i racjonalne metody prowadzenia gospodarstw domowych;
- reprezentować interesy środowiska kobiet wiejskich wobec organów administracji publicznej;
- rozwijać kulturę ludową, w szczególności kulturę lokalną i regionalną.
Jednak są pewne ograniczenia. Na terenie jednej wsi może działać tylko jedno Koło Gospodyń Wiejskich. Gdyby na terenie np. dużej wsi chciało zawiązać się więcej niż jedno Koło, to decyduje data złożenia wniosku o rejestrację. Członkiem koła gospodyń wiejskich może być każda osoba, która ukończyła 18 lat i której miejscem zamieszkania jest wieś będąca terenem działalności koła. Członkami koła, za zgodą przedstawicieli ustawowych mogą być także osoby, które ukończyły 13 lat. Osoby te mogą również tworzyć młodzieżowe i dziecięce organizacje wspomagające realizację celów koła. Jedna osoba może być członkiem tylko jednego koła gospodyń wiejskich. Szczegółowe zasady i warunki przystępowania do kół gospodyń wiejskich określać będą statuty kół. Statut może przewidywać dodatkowe wymogi dla członków koła.
Koło Gospodyń Wiejskich może założyć co najmniej 10 osób, które uchwalają statut (pobierz wzór statutu) oraz wybierają komitet założycielski. Statut określa w szczególności: nazwę i siedzibę koła; podmiotowy i terytorialny zakres działania koła; cele i zadania koła oraz środki ich realizacji; zakres i przedmiot działalności zarobkowej prowadzonej przez koło; sposób nabywania i utraty członkostwa oraz przyczyny utraty członkostwa w kole; prawa i obowiązki członków koła, sposób ustanawiania i regulowania składek członkowskich, organy koła, ich kompetencje, okres kadencji oraz tryb ich wyboru i odwoływania przed upływem kadencji; warunki podejmowania i ważności uchwał organów koła; sposób reprezentowania koła na zewnątrz, w szczególności sposób zaciągania zobowiązań majątkowych; majątek koła oraz sposób dysponowania tym majątkiem, zasady tworzenia i wykorzystania kapitałów (funduszy) własnych; tryb zmiany statutu koła; tryb likwidacji koła.
Koło zgodnie z art. 6. 1. podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich, zwanego dalej „rejestrem”, prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Z chwilą wpisania Koła do rejestru nabywa ono osobowość prawną.
Działające już Koła są zobowiązane do dnia 28 lutego każdego roku zgłoszenia do rejestru listy członków koła według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, wraz z oświadczeniami członków koła o miejscu zamieszkania na obszarze wsi będącej terenem działalności koła. Obowiązek ten jednak nie dotyczy kół, w których od 31 grudnia roku poprzedniego nie nastąpiły zmiany w składzie osobowym.
Majątkiem KGW mogą być składki członkowskie, darowizny, spadki, dochody z własnej działalności, dochody z majątku koła oraz z ofiarności publicznej. Ustawa dopuszcza również prowadzenie zarobkowej działalności gospodarczej, oraz uzyskiwanie dotacji celowych na realizację zadań. Koła Gospodyń jednak muszą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów.
Nowe przepisy ustalają również nadzór nad Kołami, który sprawować będzie Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we współpracy z Pełnomocnikiem Rządu do spraw Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Nowa ustawa zobowiązała również Kierowników Biur Powiatowych ARiMR do zapewnienia wsparcia przy tworzeniu i prowadzeniu Kół Gospodyń Wiejskich, w tym przez powołanie w ramach kierowanych przez siebie biur pełnomocników do spraw kół gospodyń wiejskich (art. 26). Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie mogła również przeprowadzać kontrole Kół, w szczególności – wydatki.
Te koła, które działają obecnie będą mogły w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy dostosować statuty do wymagań ustalonych w ustawie i wystąpić o rejestrację koła zgodnie z nowymi przepisami. Jednak te podmioty, które nie wyrażą zainteresowania rządowymi propozycjami, będą mogły funkcjonować na dotychczasowych zasadach (art. 33 ust. 2).
Maria Deresińska
Źródło Wielkopolska Izba Rolnicza http://www.wir.org.pl/
