Informacje rządowe oraz projekty ustaw rozpatrywane na posiedzeniach Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi we wrześniu 2024 r.

W środę 11 września 2024 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod przewodnictwem pana posła Mirosława Maliszewskiego wysłuchała informacji sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Michała Kołodziejczaka na temat żyzności gleb w Polsce i możliwości ich poprawy oraz programów dotyczących poprawy żyzności gleb.

 Żyzność gleb ogólnie rozumiana jest jako zdolność gleby do zaspokajania potrzeb pokarmowych roślin i składa się na nią szereg właściwości gleb, w tym właściwości fizyczne (np. skład granulometryczny, struktura gleby), chemiczne (m.in. zawartość składników pokarmowych, odczyn gleby) oraz biologiczne (jej aktywność mikrobiologiczna). W ramach prac nad Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 została przeprowadzona analiza SWOT, w której wskazano, że potencjał produkcyjny gleb w Polsce jest stosunkowo niski. Wytworzone z piasków gleby lekkie o dużej przepuszczalności i małej retencji stają się bardzo podatne na suszę glebową. W Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 położono duży nacisk na realizację celów środowiskowych i klimatycznych, a jedną z planowanych interwencji jest „Ochrona zasobów i poprawa jakości gleb”. Wśród instrumentów dobrowolnych (ekoschematów), które są realizowane od 2023 r., szczególnie istotny z punktu widzenia ochrony gleb, poprawy ich jakości i zawartości organicznej jest instrument „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi”. Ekoschemat ten obejmuje 8 praktyk, z których dla ochrony gleb najważniejsze m.in. to:

• ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt, którego celem jest ochrona bioróżnorodności oraz obejmujący zakaz przeorywania TUZ,
• stosowanie międzyplonów ozimych oraz wsiewek śródplonowych, zapewniające pokrywę glebową i poprawiające bilans materii organicznej w glebie.

W trakcie dyskusji posłowie omówili m.in.: możliwość wykorzystania rolniczego osadu pościekowego, pofermentu i odpadów rolniczych jako nawozu rolniczego, przeprowadzania większej ilości badań na obecność szkodliwych substancji chemicznych w glebach, wsparcia systemu kształcenia młodych rolników w szkołach i uczelniach wyższych oraz kursów dla rolników. Omówiony został również problem niestosowania zmianowania roślin uprawnych oraz możliwe rozwiązania podnoszące żyzność gleb w Polsce przy udziale środków z budżetu państwa na rok 2025.

W czwartek 12 września 2024 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod przewodnictwem pana posła Mirosława Maliszewskiego, przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o paszach (druk nr 606). Uzasadnienie projektu przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Jacek Czerniak.

Projekt dotyczy zmiany terminu wejścia w życie przepisu, który zakazuje w Polsce wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO) z 1 stycznia 2025 r. na 1 stycznia 2030 r. Po ożywionej dyskusji Komisja przyjęła sprawozdanie w brzmieniu przedłożenia. Sprawozdawać będzie pani posłanka Alicja Łepkowska-Gołaś.

W tym samym dniu Podkomisja stała do spraw bezpieczeństwa żywności, eliminowania nieuczciwych praktyk w obrocie żywnością oraz sprzedaży bezpośredniej i handlu detalicznego produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych obradująca pod przewodnictwem pani posłanki Alicji Łepkowskiej – Gołaś wysłuchała i rozpatrzyła Informacje Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Ministra Zdrowia na temat stanu wdrażania przez Polskę zapisów Rozporządzenia UE 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Jacek Czerniak poinformował zebranych, iż Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych oraz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 14 lutego 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych wprowadzają obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Zastępca Dyrektora Departamentu Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia w Głównym Inspektoracie Sanitarnym pani Monika Jarzębska zwróciła uwagę na potrzebę przekazywania informacji o zagrożeniach sanitarnych żywności łącznie z terminem przydatności do spożycia. W posiedzeniu udział wzięła pani Anna Spurek Dyrektorka Operacyjna Green REV Institute, która w trakcie posiedzenia wskazała, iż :kwestia oznakowania żywności to kwestia praw osób konsumenckich gwarantowanych Kartą Praw Podstawowych UE – Prawo do bezpieczeństwa (Artykuł 38). Oznakowanie żywności odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa produktów spożywczych, ponieważ daje konsumentom narzędzia do oceny ryzyka związanego z ich spożyciem. Nieprawidłowe oznakowanie, takie jak brak informacji o dacie ważności lub składnikach, może zagrażać bezpieczeństwu konsumentów, co byłoby naruszeniem tego prawa. W założeniu autorów systemu znakowania żywności Nutri-Score, skala 5 kolorów ma dostarczyć konsumentom prostą, zrozumiałą informację na temat ogólnej wartości żywieniowej, która może zostać wykorzystana przez nich w trakcie zakupów. Konieczne jest jednak przeprowadzenie dobrze zaplanowanych, rzetelnych badań w reprezentatywnej grupie polskich konsumentów w zakresie użyteczności systemu. Niezbędna jest także ocena systemu w zakresie jego zgodności z krajowymi normami żywieniowymi, co przeanalizowano już m.in. we Francji, Holandii i Niemczech. Polscy eksperci ds. żywienia i dietetyki w ogólnopolskim raporcie stwierdzili m.in., że system może wprowadzać konsumentów w błąd poprzez m.in. promocję produktów ultra przetworzonych na niekorzyść żywności naturalnej czy nisko przetworzonej. System nie gwarantuje także, że wybór przez konsumenta jedynie produktów z najwyższą oceną pozwoli skomponować zbilansowaną dietę – tak stwierdziło 80% badanych ekspertów.

W piątek 13 września 2024 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod przewodnictwem pana posła Mirosława Maliszewskiego, na podstawie art. 51 ust. 2 regulaminu Sejmu, na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, podjęła decyzję o przeprowadzeniu pierwszego czytania z pominięciem terminu określonego w art. 37 ust. 4 regulaminu Sejmu i przystąpiła do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (druk nr 655). Uzasadnienie projektu przedstawił minister rolnictwa i rozwoju wsi pan Czesław Siekierski.

Projekt ma na celu zniesienie instytucji Pełnomocnika rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych, którego zadania przejmie minister właściwy ds. rolnictwa, za pośrednictwem Agencji Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa. Projekt umożliwia przyznanie dotacji kołom gospodyń wiejskich zrzeszonych w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz działających na podstawie ustawy Prawo o stowarzyszeniach. Projekt zakłada zwiększenie środków przeznaczonych na finansowanie działalności kół gospodyń wiejskich do wysokości 157 mln zł w 2024 roku i 147 mln zł w kolejnych latach. Po ożywionej dyskusji Przewodniczący komisji ogłosił przerwę w rozpatrywaniu projektu i zapowiedział kontynuowała rozpatrywanie projektu na jednym z najbliższych posiedzeń.

We wtorek 24 września 2024 r. Podkomisja stała do spraw dobrostanu zwierząt gospodarskich i ochrony produkcji zwierzęcej w Polsce oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt obradująca pod przewodnictwem pani posłanki Małgorzaty Tracz wysłuchała informacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dotyczącej podniesionych w treści pisma tejże komisji z 4 września 2024 r. L. Dz. - RRW03S.0141.5.24,  na temat problemów dotyczących dobrostanu ryb w ramach ich chowu i hodowli.

Informację przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Jacek Czerniak. Prowadzenie chowu i hodowli ryb jest działalnością nadzorowaną przez inspekcję weterynaryjną a prowadzący taką działalność zobowiązani są do przestrzegania wymagań tejże inspekcji. W minionym roku chów i hodowlę ryb prowadziło 4177 gospodarstw rybackich a ponadto 463 podmioty prowadziły inną działalność w zakresie akwakultury. W tymże roku organy Inspekcji Weterynaryjnej przeprowadziły 2636 kontroli w zakresie akwakultury. Kontrole dotyczyły stanu zdrowia ryb, sposobu utrzymywania, transportu żywych ryb, bądź sprzedaży ryb. Główny Lekarz Weterynarii corocznie wydaje „Zalecenia w postępowaniu z żywymi rybami przeznaczonymi do sprzedaży detalicznej”

Zapewnienie odpowiednich warunków środowiska w którym utrzymujemy ryby, pozwala nie tylko na zachowanie statusu zdrowotnego, ale jest również jednym z elementów dotrzymania warunków dobrostanu ryb. Działania prowadzone w obiekcie na rzecz dobrostanu muszą eliminować czynniki stresowe na każdym etapie produkcji. Zapewnienie dobrostanu w trakcie czynności wynikających z procesów technologicznych (odłowy, sortowanie) obejmuje przede wszystkim skracanie do niezbędnego minimum czasu manipulacji. Zasady transportu oraz uboju/uśmiercania ryb są dookreślone prawnie, a brak stosowania się do tych przepisów wiąże się z odpowiedzialnością karną na podstawie ustawy o ochronie zwierząt. Transport żywych ryb z zachowaniem ich dobrostanu wymaga specjalistycznej wiedzy zdobytej w trakcie odpowiednich szkoleń. Baseny w których przetrzymywane lub przewożone są ryby muszą być szczelne, o gładkich ścianach, aby nie powodowały uszkodzeń powłok ciała ryb i jednocześnie aby były łatwe do mycia i dezynfekcji. Niezbędne jest wyposażenie ich w instalację umożliwiającą napowietrzanie lub natlenianie wody. Woda przeznaczona do transportu i przetrzymywania ryb powinna być dobrej jakości, a jej temperatura powinna być jak najbardziej zbliżona do temperatury wody w której przebywały ryby przed transportem (różnica adaptacyjna to max 3 C). W trakcie przewożenia lub przetrzymywania ryb, stosunek objętości wody do ich masy powinien uwzględniać specyficzne wymagania gatunku ryb oraz ich wiek. W miejscu sprzedaży żywe ryby muszą być przetrzymywane w basenach z wodą o jakości uwzględniającej wymagania gatunku ryb, a baseny powinny mieć system napowietrzający lub natleniający. Wyposażenie stoisk (stoły, wagi, blaty, pojemniki) nie może powodować okaleczeń ryb. Przed uśmierceniem ryby powinny być ogłuszone przez uderzenie w głowę w okolicy mózgu, po czym niezwłocznie uśmiercone.

Po ożywionej dyskusji z udziałem producentów i osób reprezentujących różne organizacje pozarządowe informacja została przyjęta.

W tym samym dniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod przewodnictwem pana posła Mirosława Maliszewskiego w obecności ministra rolnictwa i rozwoju wsi pana Czesława Siekierskiego kontynuowała rozpoczęte 13 września rozpatrywanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (druk nr 655).

Projekt ma na celu zniesienie instytucji Pełnomocnika rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych, którego zadania przejmie minister właściwy ds. rolnictwa, za pośrednictwem Agencji Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa. Projekt umożliwia przyznanie dotacji kołom gospodyń wiejskich zrzeszonych w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz działających na podstawie ustawy Prawo o stowarzyszeniach. Projekt zakłada zwiększenie środków przeznaczonych na finansowanie działalności kół gospodyń wiejskich do wysokości 157 mln w 2024 roku i 147 mln w kolejnych latach.

Komisja przyjęła większością głosów wniesione przez posłów poprawki dotyczące m.in.:

• skrócenia terminu wejścia w życie projektowanej ustawy,
• wprowadzenia przepisu przejściowego w odniesieniu do będących w toku postępowań w sprawie wpisu koła gospodyń wiejskich do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich,
• zwiększenia maksymalnego limitu wydatków przeznaczonych na pomoc finansową dla kół gospodyń wiejskich w latach 2024-2033,
• rozszerzenia zakresu informacji, które zawarte są w Krajowym Rejestrze Kół Gospodyń Wiejskich o informację o zrzeszeniu KGW nie tylko w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, ale także w gminnym związku rolników, kółek i organizacji rolniczych oraz wojewódzkim związku rolników, kółek i organizacji rolniczych.

Odnotowano też zgłoszone ale nieprzyjęte poprawki mniejszości, polegające na skreśleniu art. 2 pkt 2 projektu dotyczącego zmiany w ustawie o społeczno-zawodowych organizacjach rolników z 8 października 1982 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 263) oraz zagwarantowania kołom gospodyń wiejskich otrzymania każdego roku pomocy w dotychczasowej wysokości, bez konieczności stosowania mechanizmu korygującego, który skutkowałby w razie przekroczenia minimalnej puli koniecznością zmniejszenia kwot pomocy przyznawanych kołom. Komisja przyjęła sprawozdanie i wybrała sprawozdawcą pana posła Jarosława Rzepę.

W środę 25 września 2024 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Sportu i Turystyki na temat wsparcia dla gospodarstw agroturystycznych i promocji agroturystyki w Polsce.

Informację przedstawili: dyrektor Departamentu Oświaty i Polityki Społecznej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Przemysław Saltarski oraz sekretarz stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki pan Piotr Borys.

Polska posiada wiele rejonów wiejskich cechujących się walorami środowiska przyrodniczego, w tym zróżnicowanym krajobrazem, a także są to obszary wolne od tłumu, mechanizacji i urbanizacji. Stanowi to dobre warunki dla wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju w turystyce, w szczególności na obszarach wiejskich. Oferta jaką dysponuje turystyka wiejska i agroturystyka w Polsce, to oprócz gospodarstw agroturystycznych i unikatowego krajobrazu, także: gościnność, bogactwo kulturowe regionów, mnogość produktów tradycyjnych, wioski tematyczne oraz obiekty specjalistyczne, pokazowe (młyny, zagrody, osady) i edukacyjne.  Na potrzeby prac resortu rolnictwa wykorzystuje się pojęcie „kwatery agroturystycznej”. Zgodnie z tym pojęciem, kwatera agroturystyczna to rodzaj obiektu zakwaterowania turystycznego, który stanowią pokoje i domy mieszkalne oraz przystosowane budynki gospodarcze (po adaptacji) w gospodarstwach wiejskich (rolnych, hodowlanych, ogrodniczych czy rybackich), będące własnością rolników, wynajmowane turystom na noclegi za opłatą. Z założenia agroturystyka stanowi uzupełnienie podstawowej działalności rolniczej i jako taka korzysta z szeregu ulg i ułatwień w stosunku do standardowej działalności gospodarczej. Mimo, iż jest działalnością usługową to nie mają do niej zastosowania przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców – przepisów ustawy nie stosuje się do wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

W trakcie dyskusji posłowie omówili m.in. możliwości: podjęcia działań zwiększających liczbę miejsc noclegowych, rozwoju i promocji enoturystyki oraz udostępnienia noclegów w winnicach. Omówiono również sposoby edukacji o żywieniu ekologicznym, certyfikacji obiektów agroturystycznych i aktywizacji polskiej wsi przy wykorzystaniu agroturystyki.

W czwartek 26 września 2024 r. Podkomisja stała do spraw monitoringu Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej i akcesji nowych państw do Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem Ukrainy, pod przewodnictwem pana posła Jarosława Rzepy, rozpatrzyła informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat przebiegu i prac prezydencji węgierskiej w Unii Europejskiej i wniosków dla prezydencji polskiej. Informację przedstawił pan Bogusław Wijatyk dyrektor generalny Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Węgry sprawujące po raz drugi przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej – od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku, określiły 7 priorytetów prac:

1. Nowy europejski ład na rzecz konkurencyjności,
2. Wzmocnienie europejskiej polityki obronnej,
3. Spójna i oparta na zasługach i osiągnięciach polityka rozszerzenia,
4. Powstrzymanie nielegalnej migracji,
5. Kształtowanie polityki spójności,
6. Skoncentrowana na rolnikach polityka rolna UE,
7. Stawianie czoła wyzwaniom demograficznym.

Rada UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa na posiedzeniu 15 lipca 2024 r. zapoznała się z zamierzeniami sprawującej prezydencję strony węgierskiej w zakresie priorytetu 6 - skoncentrowanej na rolnikach polityki rolnej UE. Cel ten jest ściśle powiązany z dwoma innymi priorytetami a mianowicie z europejskim ładem na rzecz konkurencyjności i zaradzeniu wyzwaniom demograficznym. Ustalenie optymalnych zasad dotyczących Wspólnej Polityki Rolnej po 2027 roku opartych na równowadze między strategicznymi celami Europejskiego Zielonego Ładu, stabilizacją rynków rolnych i godnym poziomem życia rolników. W dyskusji podkreślano potrzebę odpowiedniego finansowania poprawy jakości życia mieszkańców wsi poprzez uzupełnienie WPR innymi funduszami unijnymi, krajowymi i regionalnymi.

Na roboczym spotkaniu ministrów UE ds. rolnictwa 8-10 września 2024 r. w Budapeszcie rozpoczęto debatę na temat Wspólnej Polityki Rolnej po 2027 roku w świetle licznych wyzwań stojących przed rolnictwem europejskim. Podkreślano potrzebę włączenia rolników w debatę co jak do tej pory było niewystarczające i spowodowało falę protestów w całej Europie.

Polska prezydencja rozpoczynająca się z nowym rokiem będzie wyzwaniem ze względu na obecną sytuację w rolnictwie europejskim. Dalsza debata o przyszłości WPR, konkurencyjności rolnictwa i sektora rolno – spożywczego oraz zwiększenia ich odporności na kryzysy będzie istotnym elementem polskiej prezydencji. Jest to kluczowe zarówno dla wzmocnienia pozycji europejskich rolników, jak i zagwarantowaniu bezpieczeństwa żywnościowego.

Przygotował: Grzegorz Anczewski