Zdrowie roślin w dobie zmian klimatu

Było to wydarzenie inaugurujące w Polsce obchody Międzynarodowego Roku Zdrowia Roślin.

– Troska o rośliny, ich bujny rozwój i zdrowie jest troską de facto o przyszłość człowieka na kuli ziemskiej – podkreślił w swoim wystąpieniu minister.

– Trzeba wrócić do sprawy podstawowej, że część chorób roślin wynika z niewłaściwego podejścia do całego cyklu, nie tylko tej rośliny, ale całego cyklu jakim jest rolnictwo, uprawa. Wiedza na temat gleby, na temat zmianowania, na temat współistnienia roślin, tak ważna np. w rolnictwie ekologicznym, jest niezbędna, żeby prowadzić nowoczesne rolnictwo – zwrócił uwagę szef resortu rolnictwa.

– Roślinność, bioróżnorodność czy zwiększanie lesistości aktywnie wspierają walkę o lepszy klimat. Oprócz tego, że pochłaniają CO₂ rośliny przyczyniają się do ograniczenia szkodliwych pyłów w powietrzu – podkreślił prezydent Andrzej Duda.

W dzisiejszej konferencji głos zabrał również komisarz UE ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski.

– Rolnictwo europejskie jest w przełomowym momencie, a jego szansą jest przestawienie się na zrównoważoną produkcję żywności – powiedział komisarz.

Janusz Wojciechowski zachęcał naukowców do sięgania po granty na badania i rozwój w zakresie zdrowia roślin zwracając uwagę, że w nowym budżecie na lata 2020-2027 będzie około 10 mld euro na ten cel.

Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła rok 2020 – Międzynarodowym Rokiem Zdrowia Roślin, a hasło przewodnie wydarzenia brzmi: „Chroniąc rośliny, chronisz życie”.

– Powszechnie, stosunkowo niewiele wiemy na temat zdrowia roślin. Inicjatywa ONZ ma dostarczyć społeczeństwom wiedzę na ten temat – powiedział główny inspektor ochrony roślin i nasiennictwa Andrzej Chodkowski.

Obchody są niepowtarzalną okazją do przypomnienia społeczeństwom i politykom na całym świecie, że rośliny są bardzo ważne dla naszego życia i jak wiele im zawdzięczamy.

Konferencja zorganizowana została przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Była ona okazją do zainicjowania cyklu wydarzeń promujących tematykę zdrowia roślin i popularyzujących wiedzę o tym, że zdrowe rośliny mogą wspomagać ludzi w przeciwdziałaniu negatywnym skutkom zmian klimatu, deficytu wody i erozji gruntów, a dzięki temu, w staraniach o wyeliminowanie głodu, niedożywienia i ubóstwa na świecie.

Znaczenie roślin dla funkcjonowania naturalnych ekosystemów, gdzie stanowią one podstawę łańcucha pokarmowego, rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego, a także dla szeregu gałęzi gospodarki, jest niezaprzeczalne. Pamiętajmy też, że to rośliny produkują tlen, którym oddychamy oraz stanowią aż 80% żywności, którą spożywamy.

Rośliny, są jednak narażone na atak ze strony szeregu szkodników i patogenów powodujących choroby roślin – grzybów, bakterii, wirusów i wiroidów. Także działalność człowieka, prowadząca do zakłócenia naturalnej równowagi w przyrodzie, zwiększa te zagrożenia.

Rozprzestrzenianiu się szkodników i chorób roślin sprzyja bowiem:

• rosnący międzynarodowy obrót materiałem roślinnym, zarówno w ramach działalności gospodarczej, jak i hobbistycznej;
• coraz większa mobilność ludzi, tak w celach turystycznych, jak i zarobkowych;
• obserwowane zmiany klimatu.

Nowe organizmy szkodliwe dla roślin, dla których nie zostały wykształcone naturalne mechanizmy odpornościowe, prowadząc do zamierania roślin mogą zagrażać tak uprawom rolnym, drzewostanom jak i innym naturalnym ekosystemom.

Co zatem możemy zrobić, aby chronić rośliny? Przede wszystkim postępować odpowiedzialnie. Ryzyko sprowadzenia szkodników i patogenów roślin związane jest nie tylko z obrotem wielkotowarowym, ale i niewielkimi ilościami roślin, sprowadzanymi np. jako pamiątka z wakacji.

Od 14 grudnia 2019 r., przy aktywnym udziale Polski, w odpowiedzi na nowe wyzwania zaostrzone zostały przepisy fitosanitarne Unii Europejskiej, dotyczące importu towarów.

Pamiętajmy zatem, że wszystkie rośliny przywożone do Unii Europejskiej, za wyjątkiem wybranych owoców (ananasów, kokosów, durianów, bananów i daktyli), wymagają zaopatrzenia w świadectwo fitosanitarne wydane przez urzędową służbę ochrony roślin państwa pochodzenia. Dotyczy to także niewielkich ilości roślin przywożonych na własne potrzeby.

Przepisy Unii Europejskiej określają także wykaz towarów, których przywóz, ze względu na duże ryzyko rozprzestrzenienia się szkodników lub chorób roślin, jest zabroniony oraz wykaz towarów, które muszą spełniać wymogi szczególne – towary te obejmie obowiązek zaopatrzenia w świadectwo fitosanitarne oraz poddania granicznej kontroli fitosanitarnej w miejscu wprowadzenia na terytorium Unii Europejskiej.

Wracając z państw nienależących do Unii Europejskiej przestrzegajmy tych zasad, lub zrezygnujmy z przywozu roślin o nieznanej zdrowotności. Pamiętajmy o tym także dokonując transakcji za pośrednictwem Internetu. Zakupione w ten sposób poza Unią Europejską nasiona lub sadzonki, nie zostaną poddane granicznej kontroli fitosanitarnej, a wysadzone mogą stać się ogniskiem występowania nowych dla Europy chorób roślin.

Dokonując zakupu materiału roślinnego, w szczególności materiału rozmnożeniowego, w ramach działalności rolniczej lub gospodarczej, pamiętajmy o obowiązujących wymaganiach fitosanitarnych - gwarancją bezpieczeństwa w przypadku roślin importowanych  spoza Unii Europejskiej jest świadectwo fitosanitarne, a w przypadku obrotu wewnątrz Unii Europejskiej - paszport roślin.

Rok 2020 będzie zatem rokiem, w którym Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, służby podległe oraz nadzorowane instytuty-naukowo badacze, będą podejmować liczne inicjatywy, służące przybliżeniu tematyki ochrony roślin zarówno osobom związanym zawodowo z produkcją roślinną i rolnictwem, jak i osobom, dla których obszar ten pozostawał do tej pory mniej znanym. O inicjatywach tych będziemy informować w serwisie informacyjnym Ministerstwa.

Pamiętajmy, chroniąc rośliny, chronimy życie.