Spółdzielnia energetyczna – propozycje zmiany przepisów prawnych

28 grudnia 2022 r. swoje prace nad zmianą przepisów prawa dot. spółdzielni energetycznych zakończył zespół ekspertów działający przy pełnomocniku rządu ds. transformacji energetycznej obszarów wiejskich, sekretarzu stanu Januszu Kowalskim.

Przebieg prac

Pierwszym etapem prac zespołu ekspertów, który swoją działalność rozpoczął 3 listopada 2022 r., było zidentyfikowanie barier rozwoju spółdzielczości energetycznej, a następnie opracowanie propozycji konkretnych zmian legislacyjnych w tym obszarze. Obecnie w wykazie prowadzonym przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa zarejestrowane są tylko 2 spółdzielnie energetyczne. Przygotowane zmiany prawne zostały szczegółowo przekonsultowane i uzgodnione z wiceminister klimatu i środowiska Anną Łukaszewską-Trzeciakowską oraz ekspertami Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Spółdzielnia energetyczna

Spółdzielnia energetyczna jest podmiotem zdefiniowanym w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii. Jest to rodzaj spółdzielni, której celem działalności jest produkcja energii na własny użytek, a także zaspokajanie potrzeb energetycznych jej członków na obszarach wiejskich i miejsko-wiejskich.

Propozycja zmian

Przygotowany projekt zmian prawnych dot. spółdzielni energetycznych obejmuje m.in:

1. Doprecyzowanie definicji legalnej spółdzielni energetycznej oraz przedmiotu działalności poprzez wskazanie, że jej przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub biogazu rolniczego, lub biometanu, lub wodoru, lub ciepła ze źródeł odnawialnych w instalacjach odnawialnego źródła energii, a następnie obrót nimi lub ich magazynowanie wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej lub jej członków.
2. Doprecyzowanie zakresu podmiotowego spółdzielni energetycznej poprzez określenie, że jej członkiem jest podmiot, którego instalacja jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej, elektroenergetycznej, lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej, a także podmiot, do którego biogaz lub biogaz rolniczy lub biometan lub wodór ze źródeł odnawialnych są dostarczane w inny sposób niż za pośrednictwem sieci dystrybucyjnej gazowej,
3. Zmianę obszaru działania spółdzielni energetycznej poprzez definiowanie obszaru za pomocą punktów poboru energii wytwórców i odbiorców będących członkami tej spółdzielni energetycznej, miejsc przyłączenia do wydzielonej sieci dystrybucyjnej ciepłowniczej lub gazowej wytwórców i odbiorców ciepła lub biogazu lub biogazu rolniczego lub biometanu lub wodoru, a także miejsc wytwarzania oraz zużycia biogazu lub biogazu rolniczego lub biometanu lub wodoru.
4. Doprecyzowanie kwestii umów zawieranych przez sprzedawcę energii z poszczególnymi członkami spółdzielni energetycznej, a także z operatorem systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego.
5. Uproszczenie sprawozdawczości spółdzielni energetycznych poprzez wykorzystanie tworzonego centralnego systemu informacji rynku energii, a także zasad prowadzania wykazu spółdzielni energetycznych przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa poprzez prostowanie z urzędu wpisów w rejestrze spółdzielni energetycznych zawierających oczywiste błędy.
6. Doprecyzowanie zasad rozliczeń pomiędzy spółdzielnią energetyczną, a sprzedawcą poprzez wskazanie, że rozliczenia realizowane są przez jednego sprzedawcę na podstawie umowy kompleksowej zawartej z każdym odbiorcą energii elektrycznej danej spółdzielni energetycznej z uwzględnieniem odpowiedniej ilości energii elektrycznej wytworzonej przez spółdzielnię energetyczną lub jej członków.
7. Doprecyzowanie zakresu działalności spółdzielni rolników poprzez wskazanie, że spółdzielnie rolników mogą prowadzić również działalność w zakresie wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła lub biogazu lub biogazu rolniczego lub biometanu lub wodoru w instalacjach odnawialnego źródła energii, które stanowią własność spółdzielni rolników lub jej członków, a także w zakresie obrotu nimi lub ich magazynowania.
8. Wprowadzenie ułatwień dla przyłączania nowych źródeł OZE działających na rzecz spółdzielni energetycznych. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej nie będzie mogło odmówić wydania warunków przyłączenia dla instalacji odnawialnego źródła energii, która będzie wytwarzać energię elektryczną w ramach spółdzielni energetycznej po spełnieniu określonych warunków, w tym jeśli moc instalacji będzie dostosowana do potrzeb odbiorców spółdzielni energetycznej oraz umożliwi godzinowe bilansowanie ilości wytwarzanej i zużywanej energii w ramach tej spółdzielni energetycznej.
9. Ułatwienie nabywania przez jednostki samorządu terytorialnego energii poprzez zwolnienie z obowiązku stosowania prawa zamówień publicznych w przypadku zakupu energii od spółdzielni energetycznej, której jednostka samorządu terytorialnego będzie członkiem.
10. Umożliwienie jednostkom doradztwa rolniczego aktywnego udziału w spółdzielniach energetycznych. 

Opracowany przez zespół ekspertów działających w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi zakres zmian dot. spółdzielni energetycznych zostanie włączony do nowelizacji ustawy o OZE (UC 99) przygotowanej przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Skład zespołu eksperckiego

Skład zespołu eksperckiego ds. spółdzielni energetycznych działającego w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi – autorów propozycji zmiany ustawy o odnawialnych źródłach energii i niektórych innych ustaw w zakresie spółdzielni energetycznej:

1. Dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM – pracownik naukowo–dydaktyczny w Zakładzie Prawa Rolnego, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu,
2. Dr Marcin Rokosz – doktor nauk prawnych, radca prawny, specjalista w zakresie prawa cywilnego, koordynator merytoryczny prac zespołów eksperckich działających przy Pełnomocniku Rządu ds. Transformacji Energetycznej Obszarów Wiejskich,
3. Tymoteusz Mądry - radca prawny, ekspert w zakresie prawa ochrony środowiska i spółdzielczości energetycznej,
4. Tomasz Marzec - prawnik, doktorant na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu (specjalizacja spółdzielnie energetyczne),
5. Marzena Skąpska – Naczelnik Wydziału Odnawialnych Źródeł Energii, Departament Rynków Rolnych i Transformacji Energetycznej Obszarów Wiejskich, MRiRW,
6.  Jarosław Wiśniewski – radca, Departament Rynków Rolnych i Transformacji Energetycznej Obszarów Wiejskich, MRiRW.

Sekretarzem zespołów ekspertów działających przy Pełnomocniku Rządu ds. Transformacji Energetycznej Obszarów Wiejskich jest Klaudia Wiącek- Balcer.