Posiedzenie Rady AGRIFISH w Brukseli

Tematy posiedzenia

Najważniejszymi tematami spotkania w zakresie rolnictwa były:

• wdrażanie nowej strategii leśnej UE 2030;
• komunikat KE w sprawie zapewniania dostępności i przystępności nawozów;
• projekt rozporządzenia w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych.

W zakresie spraw dotyczących rybołówstwa KE przedstawiła inicjatywę dotyczącą transformacji energetycznej unijnego sektora rybołówstwa i akwakultury oraz komunikat w sprawie silnego i zrównoważonego unijnego sektora alg.

Wdrażanie nowej strategii leśnej UE 2030

Ministrowie rolnictwa UE omówili sprawy dotyczące wdrażania nowej strategii leśnej UE do roku 2030. Państwa członkowskie wyraziły gotowość oraz potrzebę większego zaangażowania i współpracy z Komisją Europejską w zakresie realizacji strategii. Wiele państw członkowskich podniosło potrzebę lepszej koordynacji i wzmocnienia roli Stałego Komitetu ds. Leśnictwa, a także respektowania zasady pomocniczości w zakresie leśnictwa.

– Aby państwa członkowskie mogły skuteczniej wdrażać strategię leśną, ich głos i postulaty muszą być brane pod uwagę. Jedynie wspólnie wypracowane rozwiązania dają gwarancję na sukces we wdrażaniu strategii leśnej na poziomach krajowych – podkreślił wiceminister Bartosik.

Zdaniem Polski Stały Komitet ds. Leśnictwa powinien pozostać zasadniczym forum wzmacniania efektywnej współpracy pomiędzy Komisją a państwami członkowskimi. Do rosnącej fragmentacji spraw związanych z lasami na szczeblu UE w znacznej mierze przyczynia się rozdzielenie tematów leśnych pomiędzy Radę ds. Rolnictwa oraz Radę ds. Środowiska. Fragmentacja zagadnień generuje negatywne skutki i w konsekwencji powoduje brak spójności między celami różnych polityk unijnych.

– Przykładem jest wykorzystywanie biomasy drzewnej: z jednej strony proponujemy potencjał i efekt substytucji produktów drewnianych jako odnawialnego surowca, kluczowego dla gospodarki obiegu zamkniętego. Z drugiej strony dążymy do zwiększania obszarów chronionych w lasach, ograniczając pozyskiwanie drewna w ramach zrównoważonej gospodarki leśnej – dodał wiceminister.

W opinii Polski unijną agendą właściwą dla spraw związanych z leśnictwem powinna pozostać Rada ds. Rolnictwa.

– Bardzo liczymy na wzmocnienie współpracy z państwami członkowskimi, na korzystanie z ich wieloletnich sprawdzonych doświadczeń i już wyciągniętych na tych podstawach wniosków – podsumował wiceminister Bartosik.

Komunikat KE ws. zapewniania dostępności i przystępności nawozów

W ramach tego punktu komisarz UE ds. Rolnictwa Janusz Wojciechowski zaprezentował komunikat w sprawie zapewniania dostępności i przystępności nawozów, który został opublikowany 9 listopada 2022 r. Komisarz poinformował, że jest on odpowiedzią na wzrost cen nawozów wynikający z kryzysu energetycznego, głównie wysokich cen gazu. Zdaniem KE instrumenty wskazane w komunikacie mają w krótkim czasie poprawić dostępność i obniżyć ceny nawozów, nie podważając długoterminowych celów zielonej transformacji. Komisarz omówił listę wymienionych w komunikacie instrumentów i wskazał na potencjał planów strategicznych WPR w zakresie poprawy zrównoważonego stosowania nawozów.

W dyskusji państwa członkowskie doceniły propozycje KE, w szczególności w zakresie działań o charakterze średnio- i długoterminowym, mających na celu zwiększenie niezależności od importu źródeł energii oraz nawozów, a także poszukiwanie alternatywnych źródeł składników odżywczych, zwłaszcza nawozów organicznych.

Liczna grupa państw członkowskich wyraziła jednak rozczarowanie brakiem wystarczających działań krótkoterminowych, pozwalających na szybką poprawę sytuacji i doraźne zapewnienie dostępności nawozów po przystępnych cenach. Wiele państw podkreśliło, że Wspólna Polityka Rolna nie może być źródłem finasowania wszystkich wyzwań.

Dyskusja w tym punkcie była połączona z prezentacją informacji Hiszpanii, popartej przez kilkanaście państw członkowskich, w tym Polskę, na temat dostępności nawozów w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. Wnioskodawcy wezwali m.in. do:

• utrzymania europejskiej autonomii strategicznej w zakresie produkcji i dostaw nawozów;
• zwiększenia przejrzystości rynku nawozów i surowców wykorzystywanych do ich produkcji;
• podjęcia działań na rzecz zachęcania rolników do zwiększania zrównoważonego stosowania nawozów;
• poszukiwania alternatywnych źródeł składników odżywczych i energii;
• wspierania nowych technologii;
• promowania uprawy roślin strączkowych w UE, w tym opracowania prawdziwej europejskiej strategii białkowej.

Wiceszef polskiego resortu rolnictwa podkreślił, że zaproponowane w ramach Strategii „Od pola do stołu” ograniczenie o 50 proc. strat składników pokarmowych bez pogorszenia żyzności gleby, które ma pozwolić na ograniczenie stosowania nawozów o co najmniej 20 proc. do 2030 r., musi być celem elastycznym, który każdy kraj dostosuje do lokalnych potrzeb i możliwości.

– Sztywne, zbyt ambitne cele redukcyjne mogą wpłynąć negatywnie na utrzymanie krajowej i europejskiej suwerenności żywnościowej, co w obliczu walki ze skutkami pandemii oraz wojny w Ukrainie staje się coraz większym wyzwaniem – zwrócił uwagę wiceminister Bartosik.

Poinformował również, że ze względu na wysokie koszty produkcji Polska popiera możliwość wykorzystania rezerwy rolnej w 2023 r. na rzecz wsparcia rolników, z przeznaczeniem na nadzwyczajne środki wsparcia rynku.

Wiceminister Bartosik podkreślił ponadto znaczenie produkcji i wykorzystania biometanu.

– Jednak, aby wspomóc rozwój tego sektora, należy dokonać przeglądu unijnych przepisów, które mogłyby ograniczać możliwość produkcji biometanu – zaznaczył wiceminister.

Rozporządzenie ws. odbudowy zasobów przyrodniczych

KE przypomniała, że stan klimatu i bioróżnorodności wymagają natychmiastowej poprawy, niezależnie od trwających konfliktów i kryzysów. KE zapewniła, że przewidziała w planowanym rozporządzeniu elastyczność dla państw członkowskich, gdyż to one będą dobierały narzędzia i planowały metody osiągnięcia celów w swoich krajowych programach odbudowy, a beneficjentami będą rolnicy, właściciele lasów i rybacy.

Większość państw członkowskich wskazało na bardzo ambitne cele założone w rozporządzeniu przy niezmiernie krótkim czasie zaplanowanym do ich osiągnięcia.

Sekretarz Stanu Ryszard Bartosik poinformował, że Polska popiera działania zmierzające do odbudowy zasobów przyrodniczych. Zwrócił jednak uwagę, że cele i zobowiązania zaproponowane w nowym rozporządzeniu, dedykowanym ochronie zasobów przyrodniczych, powinny być realne i uzasadnione.

– Mamy obawy co do możliwości realizacji założonych ambitnych celów, zarówno w odniesieniu do krótkiej perspektywy czasowej, jak i konieczności realizacji wielu, często wykluczających się celów wynikających z innych polityk lub priorytetów – wyjaśnił wiceminister.

Zwrócił również uwagę na brak planu adekwatnego finansowania realizacji rozporządzenia. Podsumowując, wiceminister Bartosik poinformował, że Polska postuluje zapewnienie większej elastyczności, aby zwłaszcza w początkowym etapie wdrażania rozporządzenia państwa członkowskie mogły dostosować istniejące systemy prawne, monitoringowe i finansowe do nowego zakresu zobowiązań.

Spotkanie z Ministrem Rolnictwa Włoch

Na marginesie Rady sekretarz stanu Ryszard Bartosik odbył dwustronne spotkanie z nowym ministrem rolnictwa Włoch, Franceso Lollobrigida. Spotkanie było poświęcone wymianie poglądów w odniesieniu do wniosku legislacyjnego KE ws. zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin (SUR) oraz zapowiadanej legislacji ws. skrótowego oznaczania frontów opakowań informacją o wartości odżywczej produktów (FOPNL).

Ministrowie zgodzili się, że najważniejszym celem polityki rolnej UE powinno być utrzymanie produkcji rolnej oraz zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego w UE i skali globalnej. Wyrazili satysfakcję z ze zbieżności stanowisk Polski i Włoch w wielu obszarach polityki rolnej i zadeklarowali chęć do pogłębienia współpracy.