Posiedzenie AGRIFISH w Brukseli

Plany Strategiczne WPR 2023–2027 – stanowisko Polski

Komisja Europejska (KE) przedstawiła stan prac związanych z analizą Planów Strategicznych złożonych przez państwa członkowskie. Ze wstępnej oceny złożonych planów wynika, że wszystkie zawierają niezbędne elementy. KE poinformowała, że w marcu br. planowane jest wysłanie do państw członkowskich pism z uwagami do Planów Strategicznych. Uwagi te będą także opublikowane w całości na stronie internetowej KE. 

Prezentując stanowisko Polski, wicepremier Kowalczyk zaapelował do KE o jak najszybsze przekazanie oficjalnych uwag do projektu planu.

– Konieczne jest jak najszybsze zatwierdzenie Planów Strategicznych. Ocena planów powinna być przeprowadzona w oparciu o zobowiązania prawne wynikające wyłącznie z obowiązujących regulacji, bez nadinterpretacji przepisów i bez ustanawiania nowych wymogów, nie mających podstawy w aktach bazowych – podkreślił wicepremier.

Wicepremier Kowalczyk zaapelował, aby Komisja uwzględniła stan wyjściowy i uwarunkowania państw członkowskich w zakresie możliwości włączenia się w realizację wysokich ambicji Europejskiego Zielonego Ładu i związanych z nim strategii. To szczególnie istotne w momencie kryzysu wywołanego wojną w Ukrainie.

– W Planach Strategicznych należy zrezygnować w warunkowości z obowiązkowych wymogów, które będą zmuszały rolników do wyłączania gruntów z produkcji. Obecnie kluczowe jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego na Ukrainie, w UE oraz dla uchodźców wojennych z Ukrainy – stwierdził wicepremier.

Plany Strategiczne – opinia państw członkowskich

W trakcie dyskusji państwa członkowskie podkreśliły, że ocena planów powinna opierać się wyłącznie na przepisach obowiązującego prawa oraz zapewniać przejrzystość i równe traktowanie. Musi być również na tyle szybka, aby pozwolić na przygotowanie legislacji krajowej, dostosowanie systemów IT oraz przeprowadzenie odpowiednich kampanii informacyjnych dla rolników i innych beneficjentów przed terminem uruchomienia Planów Strategicznych. Rolnicy muszą mieć odpowiednie informacje przed podejmowaniem decyzji produkcyjnych.

Pojawiły się także sugestie, aby zastosować przynajmniej przez rok ustępstwa w zakresie dążenia do osiągnięcia celów strategii „Od pola do stołu” w świetle pogłębiającego się kryzysu i dla nadania priorytetu bezpieczeństwu żywnościowemu.

Sytuacja na rynkach rolnych w obliczu wojny w Ukrainie

Ministrowie omówili sytuację na rynkach rolnych, w szczególności po inwazji na Ukrainę. Wysłuchali wystąpienia ministra rolnictwa Ukrainy Romana Leszczenki, który poinformował o wyzwaniach związanych z produkcją rolną w czasie trwających działań wojennych.

KE przedstawiła informację o aktualnej sytuacji rynkowej, zwracając uwagę na zagrożenia dla bezpieczeństwa żywnościowego na świecie, w szczególności w krajach Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, co wiąże się również z wyzwaniami geopolitycznymi. Podkreśliła, że w UE nie ma zagrożenia niedoborami żywności. Prognozy w zakresie zbiorów są dobre, ceny zbóż wysokie, więc KE liczy, że rolnicy będą starali się osiągnąć jak najlepsze plony pomimo wysokich kosztów produkcji. Ważne jest również zapewnienie przystępnej cenowo żywności dla konsumentów.

KE przypomniała, że 23 marca przedstawi komunikat w sprawie bezpieczeństwa żywnościowego, któremu będzie towarzyszył pakiet środków krótkoterminowych. Obejmie on uruchomienie dopłat do prywatnego przechowywania wieprzowiny, instrument na podstawie art. 219 rozporządzenia PE i Rady nr 1308/2013, a także odejście od niektórych obowiązków w ramach zazielenienia, w celu zwiększenia produkcji przede wszystkim roślin białkowych. KE jest gotowa również na dopuszczenie od 16 października wypłaty zaliczek płatności bezpośrednich i działań w ramach rozwoju obszarów wiejskich.

Stanowisko Polski w sprawie bezpieczeństwa żywnościowego

Prezentując stanowisko Polski, wicepremier Kowalczyk podkreślił, że rosyjski atak na Ukrainę jest realnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa żywnościowego i stabilności łańcuchów dostaw. Ukraina potrzebuje obecnie bezpośredniego wsparcia żywnościowego oraz wsparcia w zakresie utrzymania ciągłości produkcji rolnej w kolejnych latach gospodarczych.

Aby zwiększyć bezpieczeństwo żywnościowe i ustabilizować sytuację rynkową w Unii, niezbędne są pilne działania zwiększające swobodę prowadzenia produkcji rolnej. Dlatego też Polska popiera przedstawioną przez KE propozycję, dotyczącą wykorzystania gruntów ugorowanych w ramach zazielenienia do wypasu lub produkcji, w tym do uprawy roślin wysokobiałkowych, z równoczesnym odstępstwem od zakazu stosowania środków ochrony roślin.

Wojna w Ukrainie spotęgowała problemy, które w Polsce obserwowaliśmy już od dłuższego czasu na rynku trzody chlewnej oraz rynku jabłek.

– W związku z embargiem Białorusi na import z UE ucierpieli producenci jabłek, co spowodowało nadmierną podaż i niskie ceny. Z tego względu wnioskujemy o zastosowanie mechanizmu wycofania z rynku, polegającego np. na przeznaczeniu jabłek deserowych na cele przemysłowe. Mechanizm ten powinien objąć także producentów niezrzeszonych w organizacjach, analogicznie jak w przypadku embarga rosyjskiego – stwierdził wicepremier.

Wicepremier zwrócił też uwagę, że pomoc powinna być również skierowana do małych gospodarstw, które są najbardziej zagrożone zaprzestaniem produkcji w konsekwencji kryzysu.

Rynki rolne a konflikt zbrojny – opinia państw członkowskich

W dyskusji państwa członkowskie wyrażały solidarność z Ukrainą i chęć pomocy. Zwracano uwagę na rolę zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego UE i Ukrainy, ale też w wymiarze globalnym. Szereg delegacji podkreśliło znaczenie zachowania właściwego funkcjonowania wspólnego rynku oraz otwartego handlu międzynarodowego. Zwracano uwagę na problemy z dostępnością i cenami składników pasz oraz nawozów. Podkreślano szczególnie trudną sytuację sektorów produkcji zwierzęcej, zwłaszcza wieprzowiny i drobiu. Państwa członkowskie ogólnie poparły pakiet pomocy zapowiedziany przez KE.

Projekt rozporządzenia w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin – wniosek Polski

Temat został wniesiony pod obrady z inicjatywy Polski, wspólnie z 11 państwami członkowskimi, tj. Austrią, Bułgarią, Chorwacją, Estonią, Litwą, Łotwą, Maltą, Rumunią, Słowacją, Słowenią i Węgrami.

Przedstawiając wniosek, wicepremier Kowalczyk wyraził zaniepokojenie nieformalnymi informacjami, dotyczącymi projektu nowego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania środków ochrony roślin w UE. Nasze obawy dotyczą proponowanego sposobu transpozycji celów redukcyjnych dla środków ochrony roślin do prawodawstwa unijnego. Chodzi o 50-procentowe ograniczenie stosowania środków ochrony roślin i ryzyka z tym związanego, które miałoby być wiążące zarówno dla Unii Europejskiej, jak i dla państw członkowskich. Ambitne cele Europejskiego Zielonego Ładu stałyby się zatem prawnie obowiązujące, pomimo braku potwierdzenia możliwości ich realizacji w ocenach naukowych.

– Drastyczne ograniczenie stosowania środków ochrony roślin może uniemożliwić zapewnienie właściwej ochrony roślin, a tym samym utrzymanie produkcji rolnej, zagrażając bezpieczeństwu żywnościowemu Unii Europejskiej oraz pogarszając konkurencyjność unijnego rolnictwa. Niedostateczne uwzględnienie różnic pomiędzy państwami członkowskimi zakłócałoby także konkurencję na wspólnym rynku – podkreślił wicepremier.

Opinia Komisji i państw członkowskich nt. wniosku Polski

Odnosząc się do wniosku, KE stwierdziła, że nie może komentować wciąż nieoficjalnego projektu aktu legislacyjnego, ale zauważa obawy państw członkowskich i dużą zmianę realiów w związku z wybuchem wojny w Ukrainie. Jednocześnie podkreśliła konieczność realizacji ambitnych celów strategii „Od pola do stołu”. Zapowiedziała, że propozycja legislacyjna zostanie przedstawiona z opóźnieniem, ale nie wskazała nowej daty.

Delegacje podziękowały za inicjatywę Polski i w większości poparły obawy i postulaty zawarte w informacji.