Mając na uwadze niepokój rolników co do ostatecznego kształtu systemu płatności bezpośrednich w latach 2015-2020, 8 września 2014 r. Zarząd KRIR zwrócił się do resortu rolnictwa z prośbą o wyjaśnienia w szczególności w sprawie zasad przyznawania płatności za zazielenienie. MRiRW poinformowało, że reforma systemu płatności bezpośrednich po 2013 r., z uwagi na długi i skomplikowany proces unijnych negocjacji, zostanie wdrożona z rocznym opóźnieniem, tzn. od dnia 1 stycznia 2015 r., a nie jak pierwotnie zakładano od początku 2014 r.
Pierwszym etapem reformy było opracowanie i przyjęcie przez Radę UE i Parlament Europejski, przy udziale Komisji Europejskiej (KE), rozporządzeń bazowych. Podstawowym aktem prawnym w zakresie nowego systemu płatności bezpośrednich (obejmującego m.in. płatność z tytułu realizacji praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska - płatność za zazielenienie) jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 7312009.
Kolejnym etapem było opracowanie aktów delegowanych oraz aktów wykonawczych do rozporządzeń bazowych, które uszezcgóławiaj4 przepisy rozporządzenia bazowego.
Szczegółowe regulacje w zakresie płatności bezpośrednich zawarte są m.in. w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) Nr 639/2014 z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 130712013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz zmiany załącznika X do tego rozporządzenia oraz w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) Nr 641/2014 z dnia 16 czerwca 2014 r. ustanawiającym zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 130712013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej.
Zakończenie prac nad wszystkimi aktami uszczegóławiającymi przepisy w zakresie płatności bezpośrednich oraz ich opublikowanie było konieczne do rozpoczęcia prac nad wdrożeniem przepisów dotyczących nowego systemu płatności bezpośrednich, w tym zazielenienia, do prawodawstwa krajowego. Wymaga przy tym podkreślenia, że większość aktów delegowanych i wykonawczych KE została opublikowana dopiero w drugiej połowie czerwca 2014 r.
Równocześnie do prac toczących się na forum unijnym, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) rozpoczęło prace analityczne oraz konsultacje w zakresie wdrożenia w Polsce przepisów dotyczących płatności bezpośrednich. Zgodnie bowiem z przepisami unijnymi, w terminie do dnia 1 sierpnia 2014 r., państwa członkowskie zobowiązane były przekazać KE wybrane informacje w odniesieniu do poszczególnych płatności, w tym również na temat praktyk w ramach płatności za zazielenienie, tj. dywersyfikacji upraw, utrzymania trwałych użytków zielonych oraz utrzymania obszarów proekologicznych (EFA). W kolejnej notyfikacji (do dnia 1 października 2014 r.) MRiRW przekazało KE szczegółowe informacje dotyczące sposobu wdrożenia poszczególnych rodzajów obszarów proekologicznych.
Wszystkie rozstrzygnięcia w ww. zakresie są na bieżąco publikowane na stronie internetowej MRiRW, w zakładce Płatności bezpośrednie w latach 2015-2020.
Odnosząc się szczegółowo do kwestii wykazu roślin, które będą traktowane jako oddzielne uprawy w ramach dywersyfikacji upraw, MRiRW poinformowało, że przepisy dotyczące definicji uprawy stasowanej w ramach praktyki dywersyfikacji upraw, określone w art. 44 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013, nie wymagają transpozycji do polskiego porządku prawnego, tylko będą stosowane wprost z rozporządzenia nr 1307/2013. Zgodnie z przywołanym przepisem za odrębną uprawę w ramach dywersyfikacji upraw uznawany będzie:
- rodzaj w klasyfikacji botanicznej upraw (np. marchew, fasola),
- forma ozima i jara tego samego rodzaju (np. jęczmień jary i jęczmień ozimy, żyto jare i żyto ozime),
- gatunki z rodzin krzyżowych (Brassicaceae), psiankowatych (Solanaceae) i dyniowatych (Cucurbitaceae) (np. gorczyca biała, ziemniak, papryka, ogórek),
- grunt ugorowany,
- trawa lub inne rośliny zielne (z przeznaczeniem na paszę) (np. koniczyna biała, koniczyna czerwona, lucerna siewna).
Realizacja praktyki dywersyfikacji upraw będzie kontrolowana w okresie od dnia 15 maja do dnia 15 lipca, tzn. we wskazanym okresie uprawiane rośliny powinny znajdować się na polu. Jednocześnie MRiRW planuje opracowanie wykazu roślin, które będą traktowane jako oddzielne uprawy w ramach dywersyfikacji upraw. Wykaz taki będzie pełnił funkcję informacyjną i zostanie umieszczony na stronie internetowej MRIRW, w zakładce Płatności bezpośrednie w latach 2015-2020.
Obecnie w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi trwają zaawansowane prace związane z przygotowaniem stosownych aktów prawnych, określających szczegółowe zasady funkcjonowania w Polsce zreformowanego systemu płatności bezpośrednich. Niezwłocznie po zakończeniu wspomnianych prac, projekty aktów prawnych zostaną przekazane do konsultacji społecznych.
