Obwarzanek krakowski i oscypek to produkty zarejestrowane przez Komisję Europejską w rejestrze chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.U. L 93 z 31.03.2006r., str. 12):
- obwarzanek krakowski – chronione oznaczenie geograficzne - rozporządzenie Komisji (UE) nr 977/2010 z dnia 29 października 2010 r.)
- oscypek – chroniona nazwa pochodzenia - rozporządzenie Komisji (WE) nr 127/2008 z dnia 13 lutego 2008 r.).
Producent, zamierzający wprowadzać do obrotu produkt oznakowany zarejestrowaną nazwą ChNP, ChOG musi poddać się kontroli zgodności procesu produkcji produktu ze specyfikacją i otrzymać od właściwego organu kontrolnego dokument upoważniający go do wprowadzania do obrotu produktu o nazwie „obwarzanek krakowski” lub „oscypek”. Dokumentami tymi są świadectwo jakości wydawane przez wojewódzkiego inspektora JHARS lub certyfikat zgodności wydawany przez upoważnioną jednostkę certyfikującą.
Obecnie jest pięć zakładów produkcyjnych upoważnionych do wprowadzania do obrotu obwarzanków krakowskich oraz 47 producentów oscypków.
W obrocie handlowym zidentyfikowane zostały produkty, które nie są wytworzone zgodnie ze specyfikacją, lecz pod względem wyglądu, a w szczególności kształtu przypominają ww. produkty ChNP, ChOG. Wygląd autentycznych produktów ChNP i ChOG oraz produktów je imitujących jest na tyle zbliżony, że przeciętny konsument nie jest w stanie ich odróżnić.
Produkty niezgodne ze specyfikacją, lecz wyróżniające się wyglądem, a w szczególności kształtem identycznym jak produkty posiadające zarejestrowane nazwy to przejaw nieuczciwej praktyki rynkowej mogącej wprowadzać konsumenta w błąd co do rzeczywistego pochodzenia, mogącej powodować podjęcie przez konsumenta decyzji dotyczącej zakupu produktu, której nie podjąłby, gdyby kształt produktu nie sugerował, że ma do czynienia z autentycznym produktem ChNP, ChOG.
Praktyka polegająca na wykorzystywaniu kształtu produktu posiadającego zarejestrowaną nazwę ChNP, ChOG, narusza przepisy art. 13 pkt 1 lit. d) cytowanego rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006, w myśl którego zarejestrowane nazwy chronione są przed wszelkimi innymi praktykami, które mogłyby wprowadzać konsumenta w błąd co do rzeczywistego pochodzenia produktu, ponieważ sugeruje konsumentowi, że produkt ten jest wytworzony zgodnie ze specyfikacją zatwierdzoną w Komisji Europejskiej. Produkt o kształcie identycznym z tym, który posiada produkt o nazwie zarejestrowanej jako ChNP, ChOG sugeruje konsumentowi, że pochodzi on od producenta wytwarzającego te produkty zgodnie z przepisami prawa określonymi w ww. rozporządzeniu (co jest wprowadzaniem konsumenta w błąd).
Należy zauważyć, że przeciętny konsument nie jest w stanie odróżnić produktu oryginalnego od takiego, który nie odpowiada specyfikacji, jeśli w wyglądzie są identyczne lub prawie identyczne. A zatem, jest to świadome wykorzystywanie przez producentów nieposiadających świadectw jakości lub certyfikatów zgodności, renomy zarejestrowanej nazwy w celu uzyskania korzyści, nawet jeśli nazwa ta nie jest użyta wprost (w omawianych przypadkach produkty wprowadzane są do obrotu zwyczajowo bez opakowania i etykiet).
Ponadto, zgodnie z art. 8 ust. 1 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1, z późn. zm.) „prawo żywnościowe ma na celu ochronę interesów konsumentów i powinno stanowić podstawę dokonywania przez konsumentów świadomego wyboru związanego ze spożywaną przez nich żywnością. Ma na celu zapobieganie: oszukańczym lub podstępnym praktykom, fałszowaniu żywności oraz innym praktykom mogącym wprowadzać konsumenta w błąd.”.
Wygląd, a w szczególności specyficzny kształt produktów posiadających zarejestrowane nazwy jako ChNP lub ChOG ma decydujący wpływ na wybór konsumenta, szczególnie w przypadku produktów, które wprowadzane są do obrotu bez opakowania i etykiety.
W przypadku oscypka i obwarzanka krakowskiego kształt jest na tyle charakterystyczny, że odgrywa decydującą rolę przy identyfikacji produktu.
W związku z tym, dla konsumenta wygląd produktu, a w szczególności kształt stanowi podstawowy sposób identyfikowania oscypka (ChNP) i obwarzanka krakowskiego (ChOG).
Wykorzystywanie charakterystycznego kształtu produktów ChNP, ChOG szkodzi interesom konsumentów, a tym samym szkodzi interesom gospodarczym producentów działających zgodnie z prawem. Przy dokonywaniu wyboru, konsument może zostać wprowadzony w błąd i w dalszej perspektywie, stracić zaufanie do produktów ChNP, ChOG.
W związku z powyższym, współistnienie na rynku autentycznych produktów ChNP, ChOG oraz ich imitacji szkodzi zarówno interesom konsumentów, jak i producentom, którzy wytwarzają produkty ChNP, ChOG zgodnie z prawem. Powoduje to również negatywny wpływ na rozwój systemu chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych w Polsce, ponieważ wywołuje brak jego przejrzystości i spadek zaufania konsumentów do produktów posiadających zarejestrowane nazwy jako ChNP, ChOG.
W trosce o ochronę interesów producentów i konsumentów, Inspekcja JHARS realizuje działania, których celem jest walka z praktykami będącymi przejawem nieuczciwej konkurencji. Wojewódzkie inspektoraty JHARS przeprowadzają kontrole urzędowe u producentów, którzy bezprawnie korzystają z renomy produktów posiadających zarejestrowane nazwy jako ChNP, ChOG. Ponadto, IJHARS zamierza kontynuować intensywne działania informacyjne oraz współpracę ze wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w system ChNP, ChOG, GTS.
Źródło
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
http://www.ijhar-s.gov.pl
