Komisja do Spraw Legislacji i Aktów Prawnych sformułowała pierwsze postulaty

14-03-2024

W dniu 7 marca 2024 r. odbyło się posiedzenie Komisji do Spraw Legislacji i Aktów Prawnych Wielkopolskiej Izby Rolniczej. W części merytorycznej członkowie Komisji zajęli się przede wszystkim przepisami oraz praktyką funkcjonowania Rady Społecznej działającej przy Oddziale Terenowym KOWR. Barbara Idczak, starszy specjalista WIR wskazała, że Rada Społeczna działa na podstawie Regulaminu Rad Społecznych, który powstał tylko i wyłącznie dzięki determinacji śp. Andrzeja Frąckowiaka i Wielkopolskiej Izbie Rolniczej. Regulamin ten wielokrotnie zmieniano w kontekście liczebności Rady, w zależności tak naprawdę ile zgłosiło się organizacji. Obecnie Rada liczy nie mniej niż 7 członków organizacji rolniczych, które posiadają struktury o zasięgu co najmniej wojewódzkim oraz liczą co najmniej 700 członków w skali kraju. Wielkopolska Izba Rolnicza w składzie rady posiada dwóch przedstawicieli. Podczas omawiania spraw zgłaszanych przez Dyrektora Oddziału Terenowego tylko WIR przekazuje opinie konsultowane w terenie z Radami Powiatowymi.

Od niedawna podobnie postępuje NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność". Przedstawiciel RI „Solidarność” popiera postulaty WIR. Rada Społeczna jest gremium opioniodawczym i doradczym dla Dyrektora Oddziału Terenowego. Podczas posiedzeń opiniowane są kwestie zmian przetargów ograniczonych z ofertowych na licytacyjne (dotyczy to nieruchomości powyżej średniej powierzchni gospodarstwa rolnego w województwie wg, danych ARiMR), przeznaczenia do dzierżawy nieruchomości powyżej 150% i 300% ww. średniej oraz sprzedaż nieruchomości powyżej 2 ha. Na posiedzeniach nie są konsultowane podziały i restrukturyzacje nieruchomości Zasobu, a już właściwie końcowe prace związane z przystąpieniem do dzierżawy/sprzedaży tych nieruchomości. Problem polega więc na tym, że wszelkie sugestie WIR w tym względzie są odrzucane. Konieczne jest prowadzenie takich rozwiązań, które pozwolą na uczestnictwo organizacji rolniczych w konsultacjach nad pracami restrukturyzacyjnymi gruntów Zasobu.

Komisja zaproponowała w związku z tym następujące propozycje odnoszące się do funkcjonowania Terenowej Rady Społecznej:

1. Konieczne jest wprowadzenie możliwości udostępniania i upubliczniania protokołów obrad Rady Społecznej w celu większej przejrzystości jej pracy i możliwości weryfikacji działań poszczególnych organizacji rolniczych. Protokoły nie zawierają danych wrażliwych pod względem osobowym, a więc jest możliwość ich publikowania.
2. Zdaniem Komisji niezbędne jest wykreślenie z Regulaminu Rad Społecznych możliwości złożenia oświadczenia o ilości członków. Weryfikacja organizacji rolniczych powinna odbywać się na podstawie faktycznej ilości liczby członków danej organizacji, a ilość członków Rady powinna być proporcjonalna do ilości ich członków. Ponadto w Radzie Społecznej przy Oddziale Terenowym KOWR powinny zasiadać organizacja o zasięgu wojewódzkim, gdyż te o zasięgu krajowym są powoływane do Rady działającej przy Dyrektorze Generalnym.
3. W celu zwiększenia kompetencji Rad Społecznych należy wprowadzić przepisy, które umożliwią członkom Rad Społecznych udział w pracach Oddziału Terenowego KOWR nad restrukturyzacją nieruchomości ZWRSP. W wyniku tego nieruchomości Zasobu, które zostaną przeznaczone do dzierżawy/sprzedaży będą spełniały oczekiwania rolników między innymi pod względem wielkości nieruchomości przeznaczonej do dzierżawy. Pozwoli to również na merytoryczne (związane z wymogami prawnymi i organizacyjnymi KOWR) i praktyczne (związane ze znajomością nieruchomości Zasobu w terenie przez członków organizacji rolniczych) wykonanie działań, które będą satysfakcjonujące dla OT KOWR i samych rolników.
4. Komisja uważa za niezbędne przywrócenie możliwości organizacji przetargów ograniczonych ofertowych. Konieczne jest obniżenie progu od którego odbywają się wyżej wymienione przetargi do 10 ha z dotychczasowego progu tj. średniej powierzchni gospodarstwa rolnego w województwie wg, danych ARiMR. Obecnie ponad 95% przetargów na dzierżawę nieruchomości Zasobu odbywa się na nieruchomości poniżej tej średniej, a więc organizowane są przetargi ograniczone licytacyjne. Zdaniem Komisji przetargi pisemne pozwalają na ocenę przyszłego dzierżawcy pod kątem wielu kryteriów, a nie tylko kryterium finansowego. Konieczna jest jednak ponowna weryfikacja kryteriów i wag przetargowych i przede wszystkim wprowadzenie rejonizacji kryteriów. Gospodarstwa w Wielkopolsce różnią się diametralnie od gospodarstw np. w województwie lubelskim, co powinno mieć odzwierciedlenie w kryteriach i wagach. Zdaniem Komisji w przypadku przetargów ofertowych dochodzi do mniejszej możliwości wstawiania tzw. „słupów” zwłaszcza w przypadku, gdy w ogłoszeniu o dzierżawę są wprowadzone zapisy o ograniczeniu możliwości dzierżawy do jednej nieruchomości. W kontekście aktualnej sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i spadku opłacalności produkcji rolniczej, przetargi ofertowe dają rolnikom możliwość pozyskania gruntów po rozsądnych cenach. Przetargi licytacyjne prowadzą do wyśrubowanych kwot dzierżawy, których rolnicy nie będą w stanie regulować.
5. Komisja popiera postulat Rady Społecznej działającej przy Oddziale Terenowym KOWR w Poznaniu dotyczący zmiany sposobu naliczania wadiów przetargowych, tj. przyjęcia zasady 1.000,00 zł za 1 ha nieruchomości przeznaczonej do dzierżawy. Pozwoli to na zmniejszenie ilości rolników przystępujących do przetargów, gdyż konieczna będzie większa weryfikacja działek o które rolnik będzie występował. Jednym z efektów będzie również weryfikacja możliwości finansowych rolnika, również w przypadku odstąpienia od podpisania umowy dzierżawy. A przy obecnych przetargach licytacyjnych, gdzie rolnicy licytują bardzo wysokie czynsze dzierżawne będące poza ich możliwościami finansowymi jest to bardzo ważne.
6. Członkowie Komisji wnioskują aby oferent, który wygra przetarg był wykluczony w wszystkich kolejnych postępowań przetargowych nie tylko w danym dniu, ale z wszystkich postępowań przetargowych na grunty pochodzące z dzierżawy po danym ośrodku rolnym, czy dzierżawcy, jak to jest w przypadku Top Farms Sp. z o.o. Pozwoli to na rozdysponowanie nieruchomości Zasobu większej liczbie rolników. Ma to zwłaszcza znaczenie w Wielkopolsce, gdzie „głód ziemi” jest olbrzymi, a ilość rolników biorących udział w przetargach i podbijających wysoko czynsze bardzo duża. Przykład Spółki Top Farms jest bardzo dobrym przykładem, gdzie planowane jest przeprowadzenie przetargów po kilka nieruchomości (nie wszystkie) na danym obrębie, co może spowodować, że w kolejnym dniu przetargowym, osoba, która wygrała przetarg w poprzednim dniu będzie również miała możliwość startu w przetargu. W przypadku, gdy na danym rejonie-obrębie będą przetargi przeprowadzone w, np. 5 terminach może się okazać, że dany oferent pozyska 5 nieruchomości. W związku z tym, aby uniemożliwić wystąpienie takiej sytuacji Komisja wnioskuje, aby jeden oferent-rolnik mógł pozyskać tylko i wyłącznie jedną nieruchomość pochodzącą z całego zasobu gruntów po danym dzierżawcy, czyli po wydzierżawieniu jednej nieruchomości nie był dopuszczony do kolejnych postępowań także do postępowań w kolejnych dniach przetargowych.

Opracowane postulaty będą zaprezentowane podczas spotkania Prezesów Izb Rolniczych z Dyrektorem Generalnym KOWR, które odbędzie się w Warszawie w dniu 14 marca 2024 r. Szczególnie ważne jest dla nas, aby przetargi odbywały się w formie ofertowej. WIR zawsze o to się ubiegał, niestety często w Radzie Społecznej był przegłosowywany przez inne organizacje rolnicze. Dzisiaj, w dobie kryzysu ekonomicznego w rolnictwie widać wyraźnie, jak ważne jest aby rolnik mógł dzierżawić ziemię po rozsądnej cenie.

Komisja zajęła się również kwestią nowelizacji Ustawy o Izbach Rolniczych oraz zwiększeniem kompetencji izb. Jest to nieodzowne w celu poprawy dialogu społecznego i lepszego stanowienia prawa dotyczącego rolnictwa. Najlepszym przykładem są dzisiejsze strajki rolników i postulaty. Wielkopolska Izba Rolnicza zgłasza je już od kilku lat, jak tylko pojawiły się pierwsze informacje dotyczące strategii zielonego ładu a później Krajowego Planu Strategicznego. Dwa lata temu wnioskowaliśmy o odłożenie tej reformy w czasie, jej lepsze przygotowanie pod kątem rolników oraz zwiększenie budżetu. Wskazywaliśmy na zagrożenie napływu tanich towarów rolniczych z Ukrainy, które zdestabilizuje polski rynek rolny. Niestety wtedy nikt nas nie słuchał. To się musi zmienić. Głos rolników wyrażany przez ich ustawowego reprezentanta musi być lepiej słyszalny. Komisja rozpocznie w tym celu konsultacje wśród delegatów WIR.

Opracowanie:

Barbara Idczak

Andrzej Przepióra